Foto: Christina Cox als P.I. Vicki Nelson en Kyle Schmid als Henry Fitzroy op zoek naar het monster in het riool in Blood Ties: S1E7 Heart of Ice (15 Apr. 2007) (een TV serie gebaseerd op de boekenserie Blood Books van Tanya Huff)
De afvoer van afval van het menselijk lichaam is de komende dagen een hot item in Nederland. Een zeker radio- en televisiespektakel heeft dat namelijk tot thema gemaakt. En wel de verstoorde afvoer van dat afval. Bij kinderen. In de Derde Wereld. Diarree, een stille ramp. Ik wil graag ook aandacht voor dat probleem vragen. Niet door allerlei idiote acties op touw te zetten en daar geld voor te vragen. Ik bedoel maar, waarom zou ik hier zelfgebakken cakejes gaan zitten eten om elders kinderen van hun diarree af te helpen, zeg nou zelf. Begrijp me goed, ik wil niemand afhouden van het geven van geld voor welk goed doel dan ook, maar doe het liever rechtstreeks dan in ruil voor een spektakel, een koekje of vrijwilligerswerk. Zoals een gewaardeerde collega van me schreef: ‘’En natuurlijk kun je ook dit weer gezeur vinden waarmee die mensen daar niets opschieten, maar helpt het ze wel als we voor de tv gaan zitten (met wat te eten en te drinken erbij), kijkend naar SR...?’’ Over diarree ga ik het dus hebben. om even uit te leggen waarom het zo gevaarlijk is en wat de belangrijkste oorzaak er voor is bij zuigelingen.
Naast het algemeen ziek zijn en de ellende van een maar oneindig doorgaand lozen van de te dunne darminhoud veroorzaakt diarree totale verzwakking en uitdroging. Jonge kinderen, zuigelingen en peuters, hebben weinig reserves om die verzwakking en uitdroging aan te kunnen en overlijden ligt kort om de hoek op de loer. Dat geldt voor alle kinderen over de hele wereld, ook in rijke en hygiënische westerse landen. In minder rooskleurige omstandigheden komen er nog allerlei verergerende factoren bij, waardoor de gevolgen van diarree voor zuigelingen en peuters daar nog heftiger en veel vaker fataal zijn. De primaire oorzaak wereldwijd voor het ontstaan van darmklachten, waaronder diarree bij zuigelingen en in iets mindere mate bij peuters is niet het gebrek aan hygiëne, maar het gebrek aan borstvoeding.
De bacteriën en virussen die de verstoring van de darm veroorzaken zitten daar voor een deel al van nature en worden voor een deel van buitenaf aangevoerd. Daar worden zij in toom gehouden of weggevangen door de positieve partners in de darmflora. Als nu die darmflora verstoord is en er te weinig goede partners zijn, dan loopt dat neutraliseren mis en kan er diarree optreden (bij sommige verstoringen verstopping). De belangrijkste reden voor een verstoorde darmflora bij zuigelingen is het binnenkomen van lichaamsvreemde stoffen. Moedermelk (ook van een andere dan de eigen biologische moede) is een lichaamseigen stof. Alles wat geen moedermelk is (bij voorkeur, maar niet beperkt tot, die van de eigen moeder direct uit de borst) is een inbreuk of aanslag op de darmflora. Dat andere kan al gewoon water zijn of andere melk of vloeibare andere voedingsmiddel. Hoe meer verontreinigd, hoe groter de aanslag, uiteraard.
In optimale omstandigheden wat betreft verzorging en hygiëne kunnen de effecten van lichaams-oneigen stoffen beperkt blijven. Maar ook in de beste omstandigheden treden darminfecties vaker op bij kinderen die geen borstvoeding krijgen of die in de eerste maanden niet uitsluitend borstvoeding krijgen. In slechte omstandigheden (ondervoeding van de hele populatie, slechte drinkwatervoorziening, slechte of ontbrekende sanitaire voorzieningen, algehele armoede) is ziekte het bijna zekere gevolg van inbreuk op de exclusiviteit van borstvoeding en in de slechtste omstandigheden betekent het een zeer hoog en waarschijnlijk risico van overlijden.
Kinderen die als zuigeling de eerste 6 maanden uitsluitend borstvoeding krijgen en daarna tot minimaal de tweede verjaardag borstvoeding naast geschikte andere voeding bouwen een gezond afweersysteem op, gebaseerd op een gezonde darmflora. Ze zijn daarmee beter opgewassen tegen infecties later. Dat neemt uiteraard niet weg dat een beter hygiëne zorgt voor minder aanslagen op die weerstand. Want hoe goed de weerstand ook: elke aanslag kost energie die niet in groei en ontwikkeling kan zitten. De strijd tegen diarree moet dus op meerdere fronten woorden gevoerd. Het begint bij het bevorderen, beschermen van borstvoeding voor alle kinderen overal te wereld. Daarvoor zijn goed opgeleide zorgverleners nodig en vrijwaring van reclame en alle vormen van directe en indirecte marketing voor vervangers voor borstvoeding (inclusief flessen en spenen).
De tweede maatregel is het verzekeren van hygiënische leefomstandigheden voor zwangere en barende vrouwen en jonge kinderen. Voor gezinnen dus. Schoon en betrouwbaar drinkwater op bereikbare afstand en effectieve sanitaire voorzieningen en riolering. Voorlichting over hand, seksuele en toilet hygiëne en over het hygiënisch bereiden, bewaren en verwerken van voedsel. Dan de uitbreiding van dat hygiënisch bewustzijn naar ziekenhuizen en scholen. Ook in Nederland wordt breed de hand gelicht met normale hygiëne als handen wassen na elk toiletbezoek en handhygiëne in zorginstellingen. (Wist je dat hoe hoger opgeleid de zorgverlener, hoe minder zorgvuldig de handhygiëne!) Toiletten in kinderopvang en op scholen verdienen in veel gevallen het tegendeel van de schoonheidsprijs.
