Foto: Ingrediëntenlijsten moedermelk en kunstvoeding
''Eet geen dingen waarvan de ingrediëntenlijst op een scheikundeles lijkt.'' Dat is een van de back-to-basics richtlijnen voor mensen die gezonder willen gaan eten. Best een zinnig advies, want wat er dan over blijft is over het algemeen niet sterk bewerkt en nog dicht in de buurt van het oorspronkelijke product. Hoe meer een product bewerkt is, hoe meer kans je hebt dat het niet erg gezond is. Sommige bewerkingen maken voedsel in feite beter verteerbaar en beter opneembaar, zoals verhitting. Te sterke verhitting, met name in zeer heet vet of tot het donker bruin of zwart verkleurt maken het dan weer ongezond door bepaalde scheikundige veranderingen in de cellen. Deze scheikundige veranderingen kunnen giftige stoffen worden produceren. Maar ook gewoon koken is een scheikundig proces, omdat het de structuur van sommige stoffen onomkeerbaar verandert. Als je water kookt of bevriest verandert het uiterlijk wel, maar het proces is omkeerbaar, dan heet het natuurkunde of fysica. De stof verandert niet wezenlijk. Als je eiwitten kookt, veranderen ze van structuur en kunnen ze niet meer terug naar de oorspronkelijke toestand, dat heet scheikunde. Scheikunde op zich is niet slecht in voedsel, maar je moet er wel voorzichtig mee zijn. Sommige scheikundige processen maken voedsel geschikter, sommige ongeschikter.
De meest onbewerkte en natuurlijke voeding voor een zuigeling is uiteraard moedermelk direct uit de borst. (Borstvoeding is veel meer dan voeding, maar we richten ons vandaag eens enkel op die voeding.) Niks geen scheikunde daarbij. Toch? Nou, nee, niet echt. Het proces van melk maken in de borst is wel degelijk een scheikundig proces. En de ingrediëntenlijst van de melkfabriekjes zie afbeelding) lijkt wel een academische scheikundeles voor gevorderden. In de melkklieren worden honderden ingrediënten afgeleverd die vanuit het hele lichaam van de moeder worden besteld. Sommige hebben heel gewone namen zoals vitamine C of glucose of water. Andere hebben namen die een gewoon mens nauwelijks kan uitspreken zoals disialyllacto-N-tetraose of diwaterstofoxide. Die laatste is trouwens de zondagse naam van water (H2O ofwel 2waterstof deeltjes aan 1 zuurstofdeeltje). In de melkvormende cellen worden al die verschillende stofjes volgens een bepaalde formule tot melk gemaakt. Dit is niet een echt scheikundig proces, want de melk kan ook weer ontleed worden tot de samenstellende delen, en voor een flink deel gebeurt dat ook in de darmen van de baby.
De uitspraak waarmee dit stukje begint gaat uiteraard niet over de scheikundige ingrediëntenlijsten van natuurlijk gemaakt voedingsmiddelen, zoals moedermelk of aardappelen, peren of spruitjes, of van eieren, kippenboutjes en runderlapjes. Het gaat wel over de ingrediëntenlijsten van voedsel gelijkende substanties zoals kunstvoeding, kant en klare maaltijdcomponenten in pak, blik en zak waar die vruchten, groenten of dierlijke onderdelen in kunnen zijn verwerkt. Zodra daar behalve het hoofdingrediënt en een paar herkenbare zaken zoals water, olie en meel, ook een langere of korte lijst van ingrediënten met minimaal vijf lettergrepen en vreemde klinker-medeklinker combinaties en mogelijk leestekens en cijfers bij komt, pas dan maar liever op. Goede kans dat er van het oorspronkelijke ingrediënt niet veel voedzaams is overgebleven en dat er bij die toevoegingen zaken zitten die niets toevoegen dan kleur, geur of smaak in het beste geval en ongezonde en mogelijk giftige substanties in de wordt case scenario’s.
Leuk, scheikunde, vooral als het binnen in je lichaam van nature wordt toegepast. Minder leuk als het moet zorgen voor voedsel. Minder is meer, vooral als het gaat om de bereiding van voedsel. Zoals een voedingsspecialist zegt: ‘’Eet! Niet te veel. Vooral planten.’’ Voor zuigelingen en jonge kinderen komt daar natuurlijk moedermelk bij of, voor de jongste, voor in de plaats. Zo dicht mogelijk bij de bron. Zo min mogelijk bewerkt.
