De krachtigste geneesmiddelen en de krachtigste vergiften komen uit planten. Dat weten mensen als sinds het ontwaken van de mensheid en ook dieren weten dat. Een ziek dier zal instinctief bepaalde planten eten om beter te worden als hij ziek is of om te braken als hij iets verkeerds gegeten heeft. Sommige planten worden zelfs door de gehardste alleseters gemeden als de pest. Veel planten zijn in een bepaalde dosis geneeskrachtig of verdovend en in een andere dosis, direct of met vertraging, dodelijk. In de loop van eeuwen en eeuwen hebben mensen onderzocht en ontdekt welke planten in welke bereidingen welke effecten hebben. Dat ging vaak met vallen en opstaan en door schade en schande. Genezers gebruikten vaak zichzelf als proefkonijn en er kwam vaak, door het niet begrijpen van ziekte- en genezingsprocessen, een boel hokuspocus bij. Men ontdekte dat van de ene plant alles moest worden gebruikt, van andere liever wortel, stengel, blad, bloem of zaad. Men vond uit dat het ene kruid beter werkte als het zo werd gegeten, het andere als het fijngewreven in een zalf op de huid werd gesmeerd, en weer andere als thee of tinctuur ingenomen. Overal ter wereld zijn voor allerlei kwalen, aandoeningen en doelen planten te vinden die door generatie na generatie van genezers zijn uitgeprobeerd en getest en goed of gevaarlijk bevonden.
Met de opkomst van de moderne westerse wetenschap wilde men weten wat nu precies welk effect veroorzaakte en of je die aparte stoffen ook apart uit een plant kon halen en toedienen en of je misschien dingen kon namaken. Dat is het begin van wat nu de reguliere of allopathische geneeskunde en medicijnleer heet. Eigenlijk is dat de alternatieve geneeskunst en de natuurgeneeswijzen zijn de normale vormen. In een soort groteske Kafkaiaanse verdraaiing van de werkelijkheid is die alternatieve geneeskunst en medicijnleer de dominante en gangbare geworden (en de meest financieel profijtelijke voor de leveranciers). De al eeuwenlang gevestigde kruidenleer wordt nu verplicht zich opnieuw te bewijzen volgens de normen van de opportunist die zich nu koning noemt. Dat is een uitermate moeilijke opdracht, omdat je in de natuurgeneeswijzen onmogelijk werkzame bestanddelen kunt isoleren van het geheel van de plant waaruit ze komen en ook het geheel van de patiënt en zijn geneesmiddel uiteen kunt halen. Het gaat namelijk niet om een enkele werkzaam ingrediënt, maar om de meerwaarde van de som der delen. En het gaat niet om een symptoom en een bestrijding daarvan, maar om een mens die reageert op een medicijn, met zijn hele organisme en zijn hele wezen; een wezenlijk holistisch gebeuren. In de allopathie is vrijwel alles geïsoleerd: de patiënt, zijn aandoening en de werkzame stoffen tegen enkelvoudige symptomen.
Door deze vreemde situatie mogen kruiden nu volgens de wet, die gezwicht is voor de lobby van de allopathie en de waanzekerheden van de huidige wetenschap, niet meer worden genoemd voor wat zij zijn, enkel de naam mag worden vermeld. Op verpakkingen van kruidenmiddelen en in de productbeschrijvingen van de winkels die ze verkopen, mag niet meer worden vermeld voor welke ziekte, aandoening of doel ze kunnen worden gebruikt. Mensen die kruiden willen gebruiken om zichzelf te helpen genezen moeten nu dus eerst zelf een kruidendeskundige worden, zodat zij weten welke kruiden zij moeten kopen. Dit is een gevaarlijke situatie, want er zijn allerlei kruiden die behalve als medicijn ook als gif kunnen worden gebruikt. Digitalis (vingerhoedskruid) kan worden gebruikt bij hartzwakte, maar in een wat grotere dosis is het dodelijk. Belladonna (wolfskers) kan als oogdruppels gebruikt zorgen voor verwijding van de pupil (voor het mooi of voor oogonderzoek), maar thee van de bladeren is een sterk hallucinogeen en een tiental bessen is dodelijk. Erg gevaarlijk om zo maar te kopen, zonder dat dat op de verpakking mag staan.
Gelukkig zijn de meeste kruiden niet zo extreem in hun werking. Er is een groot scala aan kruiden die heilzaam werken op de hele mens of op specifieke functies. Voor de vrouw die haar kind borstvoeding wil geven is er ruim voldoende keuze. Allereerst zijn daar de algemeen versterkende kruiden, waarvan ik de brandnetel eruit wil lichten. De brandnetel, zo verguisd door sier-tuiniers, is een van de meest waardevolle planten. Het is een voedselplant die volop ijzer en kalk en andere mineralen vitaminen levert. In de vorm van thee versterkt en reguleert brandnetel het hele organisme, met speciale aandacht voor de ijzer- en de kalkhuishouding. Dat laatste wil zeggen dat brandnetel het lichaam leert hoe het het meest economisch omgaat met het beschikbare aanbod aan ijzer en kalk. IJzer en kalk zijn voor een vrouw, die net een kind heeft gebaard en hem met de melk uit haar borsten nog maanden of jarenlang moet blijven voeden, heel belangrijke stoffen. Dan zijn er de kruiden, zoals vrouwenmantel, die de vrouwenkruiden worden genoemd omdat ze de specifiek vrouwelijke organen en hun werking ondersteunen. Er zijn kruiden die een goed gevoel geven en kalmerend werken, zoals roos, lavendel en lindebloesem. Dat is belangrijk voor een moeder bij wie stress en vermoeidheid het volop stromen van de melk kan tegenwerken. Tot slot zijn er de kruiden die van oudsher bekend zijn om hun positieve invloed op de aanmaak van moedermelk. De schermbloemigen zijn daar goed in, met name anijs en venkel. Anijs kennen we als de muisjes op de beschuiten, die eigenlijk voor de kraamvrouw bedoeld zijn, maar vooral door de kraamvisite worden genuttigd. Venkel is een kruid waarmee we liever voorzichtig zijn, omdat het in kleine hoeveelheden een kalmerende werking heeft op darmkrampen, maar in grotere hoeveelheden deze juist veroorzaakt.
Dan zijn er de kruiden waarnaar in het gebruik als galactogoog (melkproductie bevorderend geneesmiddel) wel onderzoek is gedaan: fenegriek, galega en gezegende distel. Van deze drie is hun werking in deze bewezen. Fenegriek stimuleert de afgifte van het melkmakende hormoon prolactine en galega (geitenkruid of goat’s rue) stimuleert de groei van extra melkklierweefsel. Samen een winnend team, dat extra ondersteund kan worden door gezegende distel. De werking van gezegende distel als galactogoog is onduidelijk, maar het is een eetlustopwekker en het bevordert de spijsvertering en als zodanig heeft het een heilzaam effect op het functioneren van de jonge moeder. Het moet echter niet in te grote dosissen worden gebruikt omdat het dan juist maag- en spijsverteringsproblemen kan veroorzaken. Fenegriek en galega hebben mogelijk een dis-regulerende werking op de suikerhuishouding in grotere doseringen. Bij veel kruiden geldt dus zeer zeker niet dat als één dosis goed, twee doses beter zijn. Fenegriek en galega zijn behalve als bestanddeel van borstvoedingsthee (Eurolac Mama’s Thee) ook in capsulevorm (Eurolac Boezemvriendjes) verkrijgbaar. Het merk Motherlove heeft ook preparaten met fenegriek en galega en een variant met gezegende distel erbij.
Wat bij borstvoedingsthee ook erg belangrijk en heilzaam is, en vooral niet in wetenschappelijk onderzoek te meten of gezien als placebo-effect) is het goed voor jezelf zorgen. Even gaan zitten voeden met een lekker kopje thee erbij, voeten omhoog, muziekje aan, dat doet een moeder goed en het laat de melk vrijelijk stromen. Even in de ogen van je kind staren of, als je dat liever doet, wat lezen, forummen of een filmpje kijken helpen mee met ontspannen en melkstromen. En dit werkt ook allemaal als je niet kan voeden, maar moet kolven.
Eurolac Flits! met label galactogoog, galega en fenegriek, melkproductie Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatsjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.
