Karakter

Foto: Vandaag jarig Carroll O'Connor, (1924–2001), zette in zijn werkende jaren ruim 30 rolprenten achter zijn naam, maar kreeg de grootste faam als de homofobe, racistische Archie Bunker in  All in the Family (1971–1979)

Oppervlakkig kijkend naar All-in the family zou de kijker het idee kunnen krijgen dat Carroll O’Connor net zo’n racistische, homofobe rechtse sukkel is als het karakter Archie Bunker, terwijl in werkelijkheid de acteur een rooie rakker was. In deze aflevering van de zomerspecial In de herhaling een paar stukjes waarin ook duidelijk wordt dat aannames niet altijd overeenstemmen met de werkelijkheid. Over slapen, relatieve veiligheid, preventie en kangoeroes.

Waar zal dat kindje slapen ...
De plaats waar een baby slaapt is sinds mensenheugenis en over de hele wereld geen vraag geweest, maar een automatisme: bij de moeder. In de laatste eeuw is het in de Westerse wereld mode geworden om kinderen alleen te slapen te leggen en in de laatste decennia is de boodschap dat het gevaarlijk is kinderen bij hun moeder te laten slapen er met vaak grove middelen in gestampt. (Het feit dat het aantal kinderen dat overlijdt als gevolg van wiegendood ongeveer even groot is als het aantal kinderen dat overlijdt als gevolg van het niet krijgen van borstvoeding, wordt angstvallig verzwegen; het feit dat geen borstvoeding krijgen het risico van wiegendood verdubbeld wordt niet hardop genoemd, want daar zouden ouders maar schuldgevoel van krijgen.) Diverse onderzoeken, onder andere van de experts in dit gebied Ball (UK) en McKenna (USA) tonen echter aan dat veilig toegepast samen slapen geen verhoogd risico voor het kind met zich meebrengt. De onderzoekers benadrukken echter wel dat er niet 1 advies is dat voor alle ouders en kinderen geldt en dat er goede en volledige informatie moet worden gegeven over veilig samen slapen en over risicofactoren zoals roken, alcohol, slapen op bank of leunstoel en onjuiste bedmaterialen. 7 oktober 2010

en

Kunstvoeding veilig verwerken
Hoewel WHO en Unicef overtuigd zijn van de superioriteit van borstvoeding en algemeen aanbevelen dat kinderen 6 maanden uitsluitend borstvoeding krijgen en tot 2 jaar of langer borstvoeding naast geschikt ander voeding, realiseren zij zich dat er altijd kinderen zullen zijn die geen borstvoeding krijgen en evenmin menselijke donormelk. Om de risico's voor die kinderen zoveel mogelijk in te perken, bieden zij richtlijnen voor het veilig klaarmaken van en voeden met kunstvoeding. WHO heeft een uitgebreide brochure met uitleg waarom deze aanwijzingen worden gegeven (onder andere voor het elimineren van de potentieel dodelijke pathogenen E Sakazikii en Salmonella) en met gedetailleerde instructies voor de bereiding in het ziekenhuis en thuis. Deze brochure is niet geïllustreerd. Unicef UK (Groot Brittannië) heeft 2 brochures: 1 voor ouders en een handleiding bij de ouder-brochure voor zorgverleners. De Engelse brochures zijn evenmin geïllustreerd. De brochure voor ouders geeft uitleg over de verschillend soorten kunstvoeding en waarom sommige soorten wel of niet geschikt en/of gewenst zijn. Daarnaast een hoofdstukje over voeden op verzoek, hongersignalen en weten of de baby genoeg heeft, die opmerkelijke overeenkomsten vertoont met deze informatie bij borstvoeding. De handleiding voor zorgverleners geeft hierbij achtergrond informatie en referenties naar de gebruikte literatuur. Een ouder foldertje van de NHS geeft de advisering van de WHO weer met foto's. 18 oktober 2010

en

Overgewicht preventie voor kinderen
In de hele Westerse wereld voeren overheden harde campagnes om overgewicht in alle bevolkingsgroepen en met name in kinderen te bestrijden. Er worden programma's opgezet voor pubers, schoolkinderen en zelf al voor peuters. Gezonde voeding, een ban op vet en suiker en veel bewegen is de boodschap. In vrijwel alle programma's wordt volledig voorbij gegaan aan de meest betrouwbare vorm van preventie: gezonde zwangerschap voor moeder en gezond eten voor het kind in zijn eerste levensjaren. Kinderen die uit een moeder met een gezond zwangerschapsgewicht worden geboren en vervolgens op een goede manier borstvoeding krijgen (volgens bio-normale patronen, 6 maanden exclusief en tot 2 jaar of langer naast geschikte andere voeding) groeien volgens universele standaarden en hebben maar een zeer laag risico om al als peuter overgewicht te hebben. 19 oktober 2010

en

Kangoeroe-zorg (huid-op-huid-contact)
Over de hele wereld doen wetenschappers onderzoek naar de effecten van direct huidcontact voor pasgeboren en kwetsbare kinderen. In het Academisch kinderziekenhuis in Aken, Duitsland keken Heimann et al naar de verschillen in hartfunctie bij prematuur geboren kinderen die op de buik (de aanbevolen houding voor prematuren), op de rug (de aanbevolen houding voor op tijd geboren kinderen) en in direct huidcontact met de moeder lagen. Zij vonden dat kinderen die in direct huidcontact waren geen negatieve effecten daarvan ondervonden voor de hartfunctie ten opzichte van kinderen die op de buik lagen. Schultz c.s. in het kinderziekenhuis van Westmead in Australië onderzochten de kennis van beginnende artsen over pijn bij prematuur geboren kinderen. Zij vonden dat er gaten in die kennis zaten en dat het met name schortte aan kennis van en geloof in de effecten van massage en huidcontact en zij bevelen dan ook aan dat er aan dit onderdeel meer aandacht wordt gegeven in de opleidingen. Effecten van kangoeroe zorg en de uitvoering daarvan bij op tijd geboren gezonde zuigelingen werd in Scandinavië onderzocht door Calais et al. Zij vonden dat vooral informatie voor de bevalling belangrijk was bij het topassen van kangoeroezorg en de tevredenheid van de ouders. Bij en deel van de onderzochte gezinnen bleek bezoek anders dan het directe gezin als hinderlijk te worden ervaren. 20 oktober 2010

Heimann K, Vaessen P, Peschgens T, Stanzel S, Wenzl TG, Orlikowsky T: Impact of skin to skin care, prone and supine positioning on cardiorespiratory parameters and thermoregulation in premature infants. Neonatology. 2010 Jun;97(4):311-7.
Schultz M, Loughran-Fowlds A, Spence K: Neonatal pain: a comparison of the beliefs and practices of junior doctors and current best evidence. J Paediatr Child Health. 2010 Jan;46(1-2):23-8.
Calais E, Dalbye R, Nyqvist Kh, Berg M: Skin-to-skin contact of fullterm infants: an explorative study of promoting and hindering factors in two Nordic childbirth settings. Acta Paediatr. 2010 Jul;99(7):1080-90.
WHO Multicentre Growth Reference Study Group. WHO child growth standards based on length/height, weight and age. Acta Paediatrica 2006;Suppl 450:76-85.
Ruth A. Lawrence. Childhood Obesity (Formerly Obesity and Weight Management). August 2010, 6(4): 193-197.
UNICEF UK, October 2010: A guide to infant formula for parents who are bottle feeding
UNICEF UK, October 2010: ''The health professional’s guide to: “A guide to infant formula for parents who are bottle feeding”
World Health Organization in collaboration with Food and Agriculture Organization of the United Nations: Safe preparation, storage and handling of powdered infant formula: guidelines.
NHS Leaflet 'Bottle Feeding>
Vennemann, MM, Bajanowski T, Brinkmann B, Jorch G, Yucesan K, Sauerland C, Mitchell EA, GeSID Study Group: Does Breastfeeding Reduce the Risk of Sudden Infant Death Syndrome? Pediatrics 2009 123: e406-e410
Ball, H. (2009), Airway covering during bed-sharing. Child: Care, Health and Development, 35: 728–737
Ball, Helen L. (2009) 'Bed-sharing and co-sleeping : research overview.', NCT new digest., 48 . pp. 22-27.
Gettler LT, McKenna JJ: Never Sleep with Baby? Or Keep Me Close But Keep Me Safe: Eliminating Inappropriate “Safe Infant Sleep” Rhetoric in the United States. Current Pediatric Reviews, 2010, 6(1):71-77(7)

Hard

Foto: Bruce Willis als John McClane gaat voor de vijfde keer maar niet dood in A Good Day to Die Hard.

‘’We weten het heus wel, maar de harde feiten kunnen behoorlijk confronteren.’’ En de link bij dit Twitterbericht verwees naar een rapport* van Save the Children dat stelt dat jaarlijks een 800.000 kinderlevens kunnen worden gespaard als alle kinderen binnen een uur na de geboorte de eerste borstvoeding krijgen. Het aantal gespaarde kinderlevens kan oplopen tot anderhalf miljoen** als alle kinderen ook de zes maanden daarna borstvoeding blijven krijgen, zonder ander voedsel of drinken, en als zij tot minimaal hun tweede verjaardag borstvoeding naast geschikte andere voeding krijgen. Deze cijfers betreffen alle kinderen over de hele wereld. Natuurlijk spelen de verdere levensomstandigheden ook mee en zal het overgrote deel van deze nu verloren kinderlevens niet in onze welvarende omgeving zijn geboren. Maar ook in het rijke westen sterven kinderen als gevolg van vermijdbare oorzaken. In een omgeving waar zo fervent veiligeheid op alle fronten wordt gepromoot en gepusht is het onvoorstelbaar dat de veiligheid van het voedsel van de meest kwetsbaren wordt afgedaan als een levensstijl keuze.
In Nederland overlijden elk jaar enkele tientallen kinderen aan wiegendood, en eveneens enkele tientallen aan kinderziektes. De bemoeienissen van de overheid om die cijfers omlaag te krijgen zijn onvermoeibaar en de gebruikte strategieën overschrijden nu en dan de fatsoensnormen door het demoniseren van ouders die de opgelegde regels niet opvolgen. In 2009 overleden 19 kinderen in Nederland met als doodsoorzaak wiegendood (dat komt overeen met elk 10.000ste levendgeboren kind). Dat zijn er natuurlijk 19 te veel. De overheid zet alles op alles om dat cijfer zo laag mogelijk te krijgen. Elk van de rest van de overige 9.999 die niet overleden moeten daarom onder bepaalde omstandigheden slapen, mogen onder geen beding op hun buik liggen, niet bij hun ouders in bed en voldoen aan nog een hele reeks andere voorschriften. Ouders worden letterlijk doodsbang gemaakt dat zij kindermoordenaars zullen worden als zij zich niet stipt aan deze lijst voorschriften houden.
Het aantal kinderen dat in Nederland overlijdt aan het niet krijgen van borstvoeding is ongeveer even groot als het aantal dat sterft aan wiegendood.

Stilte van de kant van de overheid.

 

O, er is wel een soort van algemene aanbeveling om borstvoeding te geven. Als het lukt. Als je wilt. Maar voel je niet verplicht, want we hebben hier prima vervangingsmiddelen. En we kunnen toch niet al die moeders dwingen om borstvoeding te geven voor die enkele tientallen die anders dood zullen gaan …

Hier dus geen dwingend opgelegde regels en voorschriften. Hier geen volledig zorgverlenersapparaat dat wordt getraind in het overbrengen van de boodschap en het onder bedreiging van demonisering afdwingen van het gewenste gedrag. Hier geen goed geolied systeem van ondersteuning, instructie en begeleiding. Hier blijft het bij een halfslachtige aanbeveling, een paar wettelijke ondersteuningen en een ‘’veel geluk ermee en zoek het verder zelf maar uit’’.
Dat is hard. De boodschap van die 800.000 kinderen dood door te laat beginnen met borstvoeding is ook hard, net als die van 1.500.000 kinderen dood door te weinig of te kort borstvoeding. Dat vraagt om harde maatregelen. Net zo hard als die voor het voorkomen van 19 gevallen van wiegendood per jaar.

Eurolac Flits! met label wiegendood, preventie, risico van geen borstvoeding. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.
*) Save the children: Superfood for babies; how overcoming barriers to breastfeeding will save children’s lives, London, 2013
**) Dr Elizabeth Mason, WHO's Department of Maternal, Newborn, Child and Adolescent Health and Development, in: Breastfeeding key to saving children’s lives: "It is estimated that around 35% of infants aged 0 to 6 months are exclusively breastfed in the world today. But if all babies and young children were breastfed exclusively for their first six months of life and then given nutritious complementary food with continued breastfeeding up to two years of age, the lives of an additional 1.5 million children under five would be saved every year."

Borstenbabbel

Samengesteld naar aanleiding van de bijdrage aan de actie #flitsidee van @Laktistino: ''borsten in alle soorten''
Foto: Blote Barbies in alle soorten, maar met identieke, onrealistische borsten.
Borsten zijn er in alle soorten en maten, kleuren en vormen. De variëteit is zo groot dat er geen twee borsten hetzelfde zijn en geen enkele borst blijft vanaf het begin lang hetzelfde. Volgens een zorgverlener die eens kneep in de vulling van F-cup had mijn zus vleesborsten waar geen melk uit zou komen. Op miraculeuze wijze heeft zij haar vier kinderen met uitstekend gevolg elk maandenlang aan die borsten gevoed. Zouden die kinderen vleesbouillon gehad hebben? Ik ken ook frêle moeders met borsten die met het blote oog nauwelijks waarneembaar zijn die beren van kinderen voeden. Net zo min als je aan de omvang van iemands hoofd zijn intelligentie kunt afmeten, kun je de maat van de borst als maat voor lactationele functionaliteit nemen.
Het  werkzame bestanddeel van de borst is het klierweefsel. Dit is echter niet het onderdeel dat bepalend is voor de maat en het model. Vet- en bindweefsels zijn daarvoor belangrijker. De hoeveelheid vet bepaalt over het algemeen de uiteindelijke maat en het bindweefsel het model en de duurzaamheid van het model. Bindweefsel heeft de neiging om te verslappen bij het ouder worden en dat is de reden dat borsten gaan hangen. Het zwaarder worden, door toename van vetweefsel of als gevolg van klierweefselgroei tijdens de zwangerschap en in mindere mate tijdens de lactatie, versnellen dat proces.
De vorm en maat van de borst, de tepel en de tepelhof zijn voornamelijk buitenkant dingen die bepalen of ‘’men’’ ze mooi vindt of niet. De functionaliteit zit van binnen en is van buitenaf nauwelijks te beoordelen. Gelukkig is het bij het overgrote deel van alle vrouwen die zwanger werden en baarden onwaarschijnlijk dat die borsten ineens niet zouden functioneren. Zolang er sprake is van enige klierweefsel ontwikkeling en hormonale werking zou er geen probleem moeten zijn. De een heeft wat meer klierweefsel ontwikkeld dan de ander en bij sommigen werken de hormonen wat vlotter dan bij de ander, maar zelfs als een van beide (of allebei) wat aan de magere of trage kant zijn, moet er met voldoende aanmoediging voldoende melkaanmaak en –afgifte mogelijk zijn om een kind gezond te laten groeien en ontwikkelen. De meeste moeders kunnen ook voor een tweeling met enige aanpassing voldoende melk maken en ook drie of meerdere kinderen kunnen volledig door dezelfde moeder worden gevoed, hoewel niet alle moeders dat kunnen.
En sommige moeders hebben inderdaad moeite om voldoende te produceren voor één. Waar dat aan ligt? Niet aan de maat, het model, de kleur of de tepel. Waaraan wel is moeilijker vast te stellen. In aanleg weinig klierweefsel, te weinig ontwikkeling van klierweefsel tijdens de zwangerschap of te lage hormonale activiteit of een combinatie van deze factoren zijn allemaal mogelijk. Soms is in aanleg alles goed, maar is er ooit een verwonding in de borst geweest (verbrand als kind, ongeluk, operatie, infectie, …) waardoor er klierweefsel verloren is gegaan, verbindingen verbroken zijn of geen signalen meer voor hormonale impuls worden gegeven. Of er mist iets in de hormonale werking: te weinig prolactine afgifte of belemmering van prolactine afgifte door medicatie of baringscomplicaties.
Dan zijn er nog de psycho-socio-emotionele factoren. Deze factoren kunnen ertoe leiden dat de moeder ervan overtuigd is dat haar lijf het niet doet of niet zal doen, dat zij geen melk kan maken of dat deze van inferieure kwaliteit is. Vrouwen met negatieve lichaamservaringen (waaronder mishandeling en misbruik als kind, tiener of volwassene, binnen of buiten gezin of familie) kunnen ook moeite hebben met borstvoeding geven of met het idee alleen al. Ik wil deze vrouwen met klem aanraden hiervoor professionele hulp te zoeken. Ook vrouwen met een voor henzelf of anderen niet te verklaren aversie tegen alleen al het idee van borstvoeding zouden daarover met een deskundige kunnen praten. Dit valt buiten het competentiegebied van een lactatiekundige, verloskundige, verpleegkundige of kraamverzorgende.
Voor alle moeders geldt dat ze de meeste kans op een bevredigend borstvoeding resultaat hebben wanneer zij zich houden aan de universele wetmatigheden van de lactatie: moeder en kind blijven vanaf de geboorte zo veel mogelijk zo dicht mogelijk bij elkaar en baby drinkt vaak aan de borst. Als blijkt dat baby onvoldoende binnen krijgt (dat kan al in de eerste 24 uur blijken voor een geoefend oog of voor moeders intuïtie als ze daarnaar durft te luisteren) of onvoldoende de borst stimuleert wordt gewerkt aan optimalisatie van de technieken: zorgen voor een wijde, diepe hap en comfort in de houding van moeder en kind. En vaak voeden en dan nog eens. Werkt dit niet binnen een dag verbetering in de hand (ondertussen is ook de mond van de baby gecontroleerd op variaties die goed drinken kunnen belemmeren) dan is het al tijd om deskundigheid in te huren. Wacht niet met een lactatiekundige in te roepen en in die tijd verkeerde patronen in te slijpen en bijvoeding nodig te maken. Als er echt iets aan de hand is, is het moeilijker op te lossen naarmate er langer mee wordt gewacht.
Eurolac Flits met label borsten

Selluf doen

Foto: dwangvoeding van een gans in een kwekerij voor ganzen met vergrote levers voor ganzenleverpaté.
Sinds een aantal jaren is er een groeiende groep moeders die bij het overgaan op vaste voeding naast borstvoeding niet kiezen voor papjes, prakjes en potjes, maar voor herkenbaar eten in stukjes dat de baby zelf hanteert. Deze manier van overgaan op vast voedsel wordt door hen de ‘’Rapley methode’’ genoemd, naar Gill Rapley, die als eerste kwam met een gepubliceerd model voor deze manier van eten. Zelf noemt Rapley het ‘’Baby-led weaning’’ ofwel baby gestuurd spenen. Spenen is een woord dat het bij ons niet zo doet, maar het betekent de overgang van volledige melkvoeding naar volledige volwassen voeding. Dit is een proces dat enige jaren in beslag kan nemen*. Moeders die voor deze manier kiezen krijgen nogal eens kritiek van andere moeders en van zorgverleners. Men is bang voor verslikken en knoeien, men vind dat ze nog niet voldoende kunnen kauwen en men is bang dat kinderen op die manier niet genoeg zullen eten. Knoeien is geen issue, wanneer maar even denkt aan klassieke plaatjes van kindjes die spinazieprut gevoerd krijgen die ze niet lusten. Verslikken kan natuurlijk ernstig zijn, maar een kind zal zich gewoonlijk eerder verslikken in halfvloeibaar of vloeibaar voedsel of in kruimeltjes. Wie heeft zich niet eens verslikt in een enkele broodkruimel of een druppeltje speeksel? Grotere brokken eten daar verslik je je niet zo snel in. Wat kindjes wel makkelijk doen is kokhalzen. Dat is goed, want kokhalzen voorkomt dat een te groot stuk voedsel wordt doorgeslikt of dat een stuk voedsel het verkeerde keelgat inschiet. Bij beginnende etertjes is de kokhalsreflex-plaats zich nog aan het verplaatsen van voorin de mond naar achterin de mond en dat geeft soms onverwachte reacties. maar gevaarlijk is het niet. Het is juist een bescherming. Kinderen kunnen inderdaad nog niet kauwen als ze beginnen met vast voedsel. Tot aan dat moment hoefden ze namelijk alleen nog maar drinkend te eten. Een van de doelen van het beginnen met vast voedsel is juist dat een kind moet leren kauwen. Dat leer je niet door het mondje te vullen met een vage substantie waaraan niets te kauwen valt. Voor kauwen is iets van weerstand nodig namelijk.
Het argument dat kinderen die zelf stukjes eten in plaats van halfvloeibaar voedsel daarmee te weinig voedsel binnenkrijgen is ook juist eerder een voordeel dan een nadeel. Het doel van de eerste capriolen met vast voedsel is namelijk niet dat er veel extra voedsel binnenkomt, maar dat een kind leert kauwend te eten na en naast drinkend eten. Moedermelk is vooralsnog uitstekend geschikt om als primaire voedingsbron te dienen. Onderzoek aan de Universiteit van Nottingham heeft nu aangetoond dat kinderen die hun eerste vaste voedsel zelf eten en in herkenbare vorm krijgen aangeboden een paar jaar later gezondere voedingskeuzes maken en een sterk mindere kans op overgewicht hebben. Ganzenleverkwekers weten dat al lang: snel grote hoeveelheden pap en prut voeren geeft gigantische gewichtstoename. Voor ganzenleverpatémakers is dat goed, voor de gans minder. Voor mensenkindjes is het evenmin gezond.
*) Freakshow, Flits over duur van de borstvoedingperiode
Meer Flitsen over vaste voeding
Flitsen over Rapley
Ellen Townsend E, Pitchford NJ: Nutrition & metabolism - Research: Baby knows best? The impact of weaning style on food preferences and body mass index in early childhood in a case–controlled sample. BMJ Open 2012;2:e000298 doi:10.1136/bmjopen-2011-000298

Epidemie

Foto: Dustin Hoffman als Sam Daniels in Outbreak, de film op basis van het gelijknamige boek door Robin Cook over een zich snel en onbeheersbaar uitbrekende epidemie.
Op twitter schreef @PuurSpeelGoed me: ‘’ … Ik hoop ook nog op een column van jou over dikke Baby's en bv…’’. Mijn antwoord was: ‘’U vraagt en wij draaien, dikke baby’s komen eraan’’. En inderdaad, de dikke baby’s en peuters en kleuters komen eraan. Zo snel en in zo’n mate dat men wel spreekt van een epidemie. Naar de letter genomen is het dat niet, want bij een epidemie gaat het om een besmettelijke ziekte, meestal van virale aard, die vrij plotseling optreedt onder een veel groter aantal mensen dan gewoonlijk, en ook weer vrij snel over gaat. Obesitas en overgewicht zijn zeker geen besmettelijke ziektes en de opkomst is eerder langzaam van start gegaan. Het einde is evenmin in het zicht. Maar het deel van de definitie dat gaat over ‘’in veel grotere aantallen dan normaal’’ dat gaat helemaal op. En de snelheid waarmee het om zich heen grijpt neemt ook toe. Overheden worden er zenuwachtig van want meer overgewicht betekent meer zieke mensen en meer zieke mensen kosten meer geld. Tot voor kort was het voor overheden zeer profijtelijk om de marktwerking te laten werken, want voedingsmiddelenfabrikanten brengen lekker veel geld in het belastingenlaadje. Inmiddels lijkt het erop uit te lopen dat de kosten de baten gaan overstijgen. De eerste zet is om de verantwoordelijkheid bij de burger zelf te leggen: u, mijn beste burger, besluit zelf bij elke hap of die de mond in gaat of niet. Het is volledig uw eigen schuld als u te dik wordt. (en je hoeft toch niet die reclame te kijken en die te geloven!) Maar nu worden in eveneens snel toenemende mate ook meer kinderen en steeds jongere kinderen te dik en ontwikkelen zij ziekten die we eerder alleen bij volwassenen van rijpere leeftijd zagen (diabetes, hoge bloeddruk). Gelukkig kan je als overheid ook daar de burger zelf de schuld van geven, want die domme, onverantwoordelijke ouders doen het volledig verkeerd.  Die geven hun kinderen junkfood, koken niet meer zelf, laden hun kinderen vol met vet en zoet en laten ze alleen nog maar zitten. Die afschuiftactiek, die werkt natuurlijk niet en dat weet de overheid zelf ook wel. Dus moeten er richtlijnen komen om de ouders te begeleiden bij het handhaven van een gezond gewicht voor hun kinderen. Want na en naast de eigen-schuld-tactiek is de overheid er ook van overtuigd dat je gewone mensen niks zelf kunt laten beslissen. En dus is er nu een richtlijn voor zorgverleners van Jeugdgezondheidszorg om overgewicht te voorkomen, opsporen en behandelen. Ik heb het ding niet helemaal gelezen natuurlijk, maar alleen de speciale opmerkingen over de leeftijdsgroep tot 2 jaar. Want die hebben aldus de opstellers, speciale aandacht en andere begeleiding nodig. En wat schetst mijn blije verbazing wanneer ik ‘’geef borstvoeding’’ als eerste preventie zie staan. Zomaar zwart op wit in een document waarin uitdrukkelijk in de eerste bladzijden wordt gesteld dat het op bewijs gebaseerde leeskost is. Dáár staat het: ‘’Universele preventie houdt in het stimuleren van Borstvoeding, Bewegen, Ontbijten en het verminderen van (gezoete) Frisdranken, Fastfood, Tussendoortjes en Televisie kijken/computeren (BOFT).’’ (VU et al, 2011). en dat vlak na het verschijnen van de multidisciplinaire richtlijn borstvoeding die onlangs uitkwam. Ik verwacht dat de Nederlandse borstvoedingscijfers in de komende tijd de pan zullen gaan uitrijzen. Alle kinderen aan de borst en de paar die dat niet kunnen omdat moeder echt geen melk kan maken krijgen donormelk.
Toch …
Ja, toch …
Ach, happy dreaming. Maar het staat er toch maar dat borstvoeding geven op de eerste plaats komt bij de preventie van overgewicht en pyjamapapjes worden stellig ontraden, tegelijk met gezoete dranken en junkfood. Ik ben ook blij met de aanbeveling om kindjes alleen in autostoeltjes te zetten bij vervoer en dat kindjes die kunnen lopen ook beter kunnen lopen dan gereden worden.
Jammer dat de richtlijn in de pers is gekomen met als titel ‘’Dikke baby’s zijn niet schattig’’. Het geeft een veel te eenzijdig beeld van een eigenlijk heel goede richtlijn, over het geheel genomen. (En: heel eerlijk, een baby met wat vlees op zijn botjes ziet er echt veel leuker uit dan eentje die eruit ziet of ze al aan het trainen is om de catwalk op te gaan.)
PS. Omdat ik toch altijd wel iets te klagen wil hebben: er had ook nog in kunnen staan dat kindjes die schijnbaar overgewicht hebben in de eerste levensmaanden én die enkel borstvoeding aan de borst op verzoek krijgen, geen verhoogd risico hebben voor later overgewicht.
PPS. In mijn persoonlijke onderzoeksgroep van 5 waren er twee als baby eerder aan de kleine en magere kant (bij de ene stond de zuster van het burootje zelfs handenwringend heen en weer te kijken tussen de weegschaal en de curve). Deze twee zijn nu, in tegenstelling tot de andere drie die zeer welvarende baby’s waren (waarvan er zelfs één op dieet gezet dreigde te worden op de gevorderde leeftijd van 7 maanden), van gewichtiger aard. Ja, ja, onderzoek versus het echte leven …
VU, CBO en TNO: (Concept)Richtlijn Overgewicht Jeugdgezondheidszorg: Preventie, signalering, interventie en verwijzing. VU Medisch Centrum / EMGO+, Amsterdam; Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO, Utrecht; TNO Innovation for Life, Leiden. 2011.

Oktober borstkankermaand

Afbeelding: Het internationale borstvoedinglogo met een Pink Ribbon. Credits: Beth Turnbull compilation
Als borstvoedingsspecialist kan ik natuurlijk de Breast Cancer Awareness Month niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Als specialist op het gebied van de normaal werkende borst weet ik namelijk dat het volop normaal laten werken van die borst de kans dat er abnormale processen in op gang komen sterk vermindert. (Zie mijn eerdere schrijfsels over borstkanker en borstvoeding) Omdat in mijn visie voorkómen altijd beter is dan vóórkomen genezen ben ik erg geïnteresseerd in welke adviezen vrouwen krijgen als borstkanker preventie. Dat doen we per slot ook bij obesitas en diabetes. Dus ging ik eens op zoek naar voorlichting over de preventie van borstkanker. Wat schetst mijn verbazing: de officiële voorlichting gaat over preventie van overlijden door borstkanker door het vroeg op te sporen. Kennelijk gaat het er de overheid niet om te voorkomen dat mensen ziek worden, maar om te voorkomen dat zij daar vervolgens aan dood gaan. (Om heel erg eerlijk te zijn, komt ook de preventie ter sprake: vrouwen met een familiegeschiedenis van borstkanker kunnen worden opgespoord, extra gescreend en een preventieve borstamputatie ondergaan, aldus de RIVM publicatie.) Verder zoeken dan maar in de voorlichting van min of meer officiële gezondheidsvoorlichtingssites. Alweer bot gevangen. Zij namen braaf de RIVM info over. Eindelijk op een consumenten nieuws en informatie site iets gevonden. Heel zinnige adviezen: zorg voor een gezond gewicht, beweeg voldoende, rook niet, drink met mate alcohol en eet gezond. Heel goede algemene gezondheidsadviezen die je waarschijnlijk ook behoeden voor allerlei andere aandoeningen, zoals osteoporose, hart- en vaatziekten en diabetes. Wat schittert door afwezigheid is de rol van de invullen van het moederschap. Vrouwen die moeder worden en geen borstvoeding geven doen zichzelf daarmee namelijk niet echt een groot plezier. Hun risico om borstkanker verdubbelt door geen borstvoeding te geven. Borstvoeding geven wordt vrijwel automatische gezien als iets dat vrouwen doen voor hun kind, vaak als een opoffering van hun eigen voordeel ten gunste van hun kind. Maar eigenlijk geeft een vrouw met borstvoeding niet alleen een cadeautje aan haar kind, maar ook aan zichzelf: het buiten de deur houden van extra risicofactoren voor het krijgen van borstkanker (en kanker aan de andere vrouwelijke reproductieve organen en osteoporose; en mogelijk hart- en vaat problemen en diabetes).
Pink Ribbon: wees lief voor je jezelf en je borsten – geef borstvoeding – lang en uit volle borst.
Beth Turnbull: Breastfeeding reduces a woman's risk of breast cancer by fifty nine percent. Flint Motherhood Examiner. October 10, 2010
Broeder JM den (RIVM). Preventie van borstkanker samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, <http://www.nationaalkompas.nl> Nationaal Kompas Volksgezondheid\Preventie\Van ziekten en aandoeningen\Kanker\Borstkanker, 25 juni 2008.
Preventie: Borstkanker voorkomen en tijdig ontdekken

Borstkanker

De eerste waarneming dat bepaalde groepen vrouwen ontvankelijker zijn voor borstkanker, staat op naam van de Italiaanse arts Bernardo Ramazzini (1633-1714), die opmerkte dat deze ziekte vooral voorkwam bij de celibatair levende nonnen. Recenter wetenschappelijk onderzoek toont inderdaad aan dat zwangerschap en borstvoeding de kans dat een vrouw borstkanker krijgt aanzienlijk vermindert. DaSilva et al deden en case-control studie onder 100 vrouwen met borstkanker (en 203 controle vrouwen zonder borstkanker met corresponderende verdere kenmerken) tussen 30 en 64 jaar. Zij vonden dat borstvoeding geven een duidelijk beschermende factor was voor het ontstaan van borstkanker en dat er een sterke dosis-response verhouding was: hoe meer en hoe langer borstvoeding gegeven, hoe lager de kans. DeRoo c.s. vergeleken de karakteristieken van vrouwen in Genève (relatief hoge borstkanker incidentie) met vrouwen in Sjanghai (relatief lage borstkanker incidentie) en ook zij vonden opmerkelijke verschillen. Vooral de verschillen in de reproductieve factoren (begin van de vruchtbare fase, duur van de vruchtbare fase, zwangerschappen -incidentie en aantal- en totale duur van borstvoeding geven) waren significant, net als roken, hormonale anticonceptie en hormoonvervangende menopauze therapie. Naast borstkanker hebben vrouwen die geen of weinig borstvoeding geven een verhoogd risico om epitheliale ovarium kanker te krijgen, aldus de resultaten van een onderzoek door Jordan et al.
DeRoo LA, Vlastos AT, Mock P, Vlastos G, Morabia: Comparison of women's breast cancer risk factors in Geneva, Switzerland and Shanghai, China, Preventive Medicine, In Press, Uncorrected Proof, Available online 2 October 2010,
(http://tinyurl.com/263q8rt)
De Silva M, Senarath U, Gunatilake M, Lokuhetty D: Prolonged breastfeeding reduces risk of breast cancer in Sri Lankan women: A case–control study. Cancer Epidemiology 34 (2010) 267–273
Jordan S, Siskind V, C Green AC, Whiteman D, Webb P: Breastfeeding and risk of epithelial ovarian cancer. Cancer Causes and Control, 2010, 21(1):109-116

Van het BV congres Basel: Borstvoeding en caries

Borstvoeding in de moderne mens bestaat al zo'n 100.000 jaar. Cariës in jonge kinderen wordt pas gezien sinds 8000 jaar. Dr. Vera Hüttemann, DDM, als tandarts gespecialiseerd in het werken met kinderen en als orthodontist, gaf een kort overzicht van de opbouw van een tand een van de mechanismen voor tandbederf. Belangrijkst factoren zijn de aanwezigheid van bacteriën, met name Streptokokkus Mutans, voedsel voor die bacteriën, met name sucrose, en plaque. Kinderen worden door moeders en andere gezinsleden besmet met de bacteriën uit hun eigen mond. Moedermelk bevat weliswaar veel suiker, maar in de vorm van lactose, die voor de streptokok minder goed bruikbaar is. Daarnaast bevat moedermelk actieve bacterie-bestrijdende factoren zoals immunoglobulinen (IgA en IgG), en lactoferrine, dat het aanwezige ijzer bindt waardoor dit niet door de streptokokken als voedsel kan worden gebruikt. Ook speelt mee dat bij borstvoeding de melk achter in de mond komt en dus niet met de tanden in aanraking komt. Een ander belangrijk punt dat dr. Hüttemann naar voren bracht is dat kinderen die minimaal de eerst 40 dagen uitsluitend borstvoeding krijgen beduidend minder risico hebben om cariës te ontwikkelen als peuter.

Hüttemann V: Breastfeeding and Cavities in Toddlerhood. ILCA&VELB 2010 Congres, syllabus

Palmer B: Breastfeeding and Infant Caries: No Connection. ABM NEWS and VIEWS, The Newsletter of The Academy of Breastfeeding Medicine, 2000, Vol. 6, No. 4 (Dec), p27 & 31.