Geit

Afbeelding: Freya, potloodtekening door Gonneke Staas (2012), bewerkt met GIMP

Ik had ooit schapen en geiten. Dat was leuk voor de kinderen, het hield mij bezig en van de straat en ik kreeg er melk van. En ik leerde er van, door naar de dieren en hun gedrag te kijken. Geiten en schapen zijn nauw aan elkaar verwant, maar compleet verschillend in hun gedrag. Als mijn schaap en mijn geit bij een hek aankwamen, liet Schaap haar kop hangen en leek te denken: ‘’ Een hek, tja, dan kan ik niet verder.’’, terwijl vriendin Geit haar ogen liet oplichten en duidelijk iets anders dacht: ‘’Ha! Een hek! Leuk, wat kun je daar mee: overheen, onderdoor, dwars erdoorheen, gat in maken, met je horens eraan rukken, … leuk!’’. Sindsdien ben ik vaak geneigd mensen ook te verdelen in schapen en geiten. Zelf ben ik zeer beslist een geit. Mijn dochters ook. Mijn zoons, wel dat zijn bokken, overduidelijk, maar wel geitenbokken. Ik omring mij ook graag met andere geiten, met schapen heb ik vaak wat weinig geduld. Ik wil namelijk zo graag dat mensen zelf nadenken bij en over wat ze doen. Dat ze niet zomaar klakkeloos achter de meute aanrennen en doen wat iedereen doet. Ik ben er ook, min of meer, van overtuigd dat elk kind geboren wordt als geit, maar dat velen tot schaap worden gemaakt.

Kinderen worden over het algemeen redelijk perfect geboren. Afgezien van enkele onfortuinlijken waar iets aan mankeert, uiteraard en helaas. Het doorsnee kind wordt geboren met het vermogen zijn eigen voedsel veilig te stellen en te bepalen wanneer hij eten nodig heeft en hoeveel, bijvoorbeeld. Wanneer dat er niet uitgeoefend wordt door het aanbieden van door anderen willekeurig bepaalde hoeveelheden eten van een willekeurig bepaalde soort en met willekeurig bepaalde intervallen, zal hij dat vermogen houden zolang hij leeft. Dat zou wel eens gelijk de meest fool-proof methode voor de preventie van een ongezond gewicht en de erbij horende ziektes kunnen zijn.

Kinderen worden ook geboren met een schier oneindige hoeveelheid fantasie en nieuwsgierigheid. Uiteraard werken we er met man en macht aan om die fantasie en weetgierigheid zo snel en zo grondig mogelijk de kop in te drukken. Want kinderen die je hun gang laat gaan met die fantasie en leergierigheid worden geiten, terwijl onze maatschappij veel liever schapen heeft. Schapen zijn namelijk, dat zal elke schaapherder je vertellen, vrij eenvoudig te hoeden en te leiden waar je wilt dat ze gaan. Wat je nodig hebt is een grote groep schapen en een paar dominante honden. Geiten daarentegen lusten die honden rauw en aan hun horens geregen of gaan de discussie met ze aan. Geiten in kuddes (als je ze al in een kudde kunt krijgen) zijn nog veel lastiger te regeren. Want geiten zijn eigenlijk anarchisten van geboorte. Zij laten zich niets gezeggen en hun standaard antwoord is ‘’Dat maak ik zelf wel uit.’’

Ik ben een geit en daar ben ik blij mee en trots op. Soms doe ik wel eens wat de honden me proberen te laten doen, maar alleen als ik na eigen onderzoek merk dat ze inderdaad deze keer eens gelijk hebben. Ik ben daarom ook dol op onderzoek. Vooral onderzoek dat is gedaan door andere geiten. Onderzoek dat werd gedaan puur om te weten, om meer te weten, en om te begrijpen. Bijvoorbeeld onderzoek naar waarom baby’s huilen, of waarom kinderen die onconditioneel worden geliefd het zoveel beter doen dan kinderen die beloond worden voor liefde-opwekkend gedrag. En dus waarom ik niet houd van schapenonderzoek, zoals alle soorten onderzoek over methodes om andere schapen precies het gedrag te laten vertonen dat de honden graag zien. Of dom onderzoek, dat volslagen voorbij gaat aan veel belangrijker aspecten van dat wat onderzocht werd.

Zo viel min oog op een onderzoek van Puapornpong et al (2013) over de lengte van tepels in relatie tot borstvoeding succes. Nadat ik mijn onderkaak weer teruggevonden en op zijn plaats vastgezet had, wist ik even niet of ik moest lachen of huilen. Vrij vertaalde conclusie: ''Een tepel moet minimaal zeven millimeter lang zijn om succesvol borstvoeding te kunnen geven en vrouwen met een kortere tepel moeten extra zorg krijgen''. Alle geitenkeutels nog aan toe. Hebben we echt nóg een reden nodig om vrouwen onzeker te maken over hun eigen lijf en hun vermogen om hun eigen kind van voedsel en koestering te voorzien. Mijn geit Freya heeft nooit een meetlat langs haar tepels gehouden en ze gaf prima melk, zowel aan haar lam als aan mij. Nu we het toch over lengtes hebben (I’ll show you mine if you show me yours, zeg maar) mijn '-3' en mijn '+5' mm tepels hebben nooit een enkel probleem gegeven voor mijn vijf kinderen. Wat wel problemen heeft gegeven is het advies van zorgverleners, zoals: ‘’Nee mevrouw, dat gaat niet lukken met zo’n tepel’’, me vervolgens een afgeknipte flessenspeen gaf, waarmee het uiteraard met mijn geitenlammetje-dochter ook niet lukte. Wat álle moeders nodig hebben is zorg door een zorgverlener met gedegen echte kennis, en veel informatie, zodat zij zelf kan uitmaken wat en hoe.

En dan was daar, in een van mijn favoriete journals nog wel, het artikel van Preer et al over het uitstellen van het badje van twee uur postpartum naar minimaal 12 uur postpartum. Hoera! Eureka! Exclusief borstvoeding in het ziekenhuis was significant verbeterd van bijna 33 naar ruim 40%. Werkelijk? Daar moet je onderzoek voor doen? Hoe lang weten we nu al dat elke scheiding van moeder en kind in de eerste uren/dagen/uberhaupt na de geboorte het risico van minder dan exclusief borstvoeding vergroot? Dat heeft toch niks met dat bad te maken, maar alles met de scheiding. Ik ben benieuwd of je ook verandering zou zien als je in plaats van het kind in bad doen na twee uur op de wereld te zijn, hem samen met de moeder laat baden of douchen. Of als je hem gewoon helemaal niet in bad doet in de eerste week, maar hem gewoon lekker bij mama laat. Of huid-op-huid bij papa als mama even elders moet zijn.

Dan heb je als onderzoeker funding voor onderzoek en dan ga je dergelijke dingen onderzoeken. Onzinnig en gebaseerd op verkeerde of op zijn minst onwaarschijnlijk hypotheses en vooronderstellingen. Niet de oorzaak onderzoeken, maar het gevolg van een om te beginnen onzinnige routine. Tjonge jonge, jonge. Daar moet ik als echte geit zijnde nog maar eens op herkauwen.

Puapornpong P, Raungrongmorakot K, Paritakul P, Ketsuwan S, Wongin S: Nipple length and its relation to success in breastfeeding. J Med Assoc Thai, 2013:96 Suppl 1(1-4).

Genevieve Preer, Jessica M. Pisegna, John T. Cook, Anne-Marie Henri, and Barbara L. Philipp: Delaying the Bath and In-Hospital Breastfeeding Rates. Breastfeeding Medicine.

Intiem

Foto: Patricia Routledge als Hyacinth Bucket in Keeping Up Appearances poleert haar servies in voorbereiding op een van haar, naar eigen zeggen, fameuze intieme kaarslicht dinertjes.

Borstvoeding geven is een onrust opwekkend gebeuren. Niemand kan zich permitteren in het openbaar te beweren dat het slecht is en ‘iedereen’ zal om het hardst roepen er helemaal voor te zijn dat moeders borstvoeding geven. Dat is namelijk het politiek correcte standpunt. Wanneer het komt op het punt van het getuige zijn van de uitvoering van dat politiek correcte gedrag door anderen begint de onrust. Want iedereen wil wel dat een baby goed te eten krijgt, maar sommige vormen van baby eten geven willen velen liever niet zien. Ik wil ook liever gen getuige zijn van sommige mensen aan de voedertafel. Sommige mensen maken mij acuut onpasselijk als ik ze zie eten. Dat neemt niet weg dat die onsmakelijke voederaars gewoon hun ding kunnen doen en dat ik, als ik me eraan stoor ergens anders kan gaan zitten of ervoor kiezen er niet naar te kijken. Zolang iemand niet iets doet in het openbaar wat in het openbaar verboden is, mag iedereen overal eten  op elke manier die hem past en ik heb het recht dat al dan niet leuk te vinden en er al dan niet naar te kijken.

Sommige mensen vinden dat borstvoeding toch wat anders is dan een kind eten geven, wat ik natuurlijk volkomen onderschrijf. Borstvoeding is zoveel meer dan alleen eten geven. Het is liefde geven, bescherming geven, relaties leren aangaan en onderhouden, socialiseren en ook gewoon eten. De ene keer meer van dit de andere keer meer van dat en in het openbaar voornamelijk gewoon eten. Sommige mensen vinden dat borstvoeding een uitzonderlijk intiem gebeuren is tussen een moeder en haar kind. Dat is het ook, of kan het zijn. Moeders kunnen tijdens het voeden van hun kind een acute aanval van verliefdheid krijgen, zo sterk dat ze het gevoel kunnen hebben er van uit elkaar te spatten. En toch, in het openbaar, is het toch voornamelijk gewoon eten geven.

Sommige mensen vinden dat dat met die borst toch maakt dat het intiemer is, want die borst, nu ja, die wordt op een ander moment toch ook voor iets heel anders gebruikt, en, tja, dat is echt te intiem om in het openbaar te doen. Klopt, met borsten kun je heel erg spannende dingen doen die ver weg staan van het eten van een kind. En, eveneens inderdaad, zal je die dingen niet snel in het openbaar doen. Maar al dat soort spannende dingen kun je ook doen met je mond of zelfs met je vingers, of misschien zelfs met je neus (u weet toch: mijn dirty mind is een joy for ever) en toch heeft niemand bezwaar tegen het in het openbaar gebruiken van de mond, vingers en neus voor andere zaken, zoals eten (nu die neus wellicht alleen om het eten te ruiken, wat zeer aangenaam kan zijn).

Sommigen zullen zeggen dat dat allemaal leuk en aardig is, maar dat we genitaliën nu eenmaal nooit en in geen enkele omstandigheid in het openbaar gebruiken en dat we ons in het openbaar nooit ontdoen van lichaamsvloeistoffen en afval. Wel, die wordt moeilijker om een draai aan te geven, maar toch. Strikt genomen horen de borsten niet tot de genitalia, maar tot de secundaire geslachtskenmerken. De functies van de genetalia zijn gericht op het maken van nieuw leven en het onderhouden van het nieuwe leven tot het  tot leven buiten het moederlichaam in staat is; de borsten zijn gericht op het onderhouden van het nieuwe leven na de geboorte. De genitalia en de borsten hebben allemaal wel een nevenfunctie in het aantrekken van de andere sekse ten einde tot het maken van nieuw leven te komen. De borsten zijn behalve dat primair bedoeld voor het te eten geven van een kind.

Het stukje over afval lozen hoeft eigenlijk niet benoemd te worden, maar dat zal ik toch doen, omdat soms in het openbaar borstvoeding geven wordt vergeleken met de even natuurlijke daad van het lozen van vloeibare en vaste afvalstoffen in het openbaar. Met recht wordt gezegd dat dat toch echt niet kan. Ik denk zelfs dat dat valt onder strafbaar aanstootgevend gedrag (hoewel er toch nog best veel openbare sanitaire voorzieningen zijn waarbij de deur ternauwernood voldoende afscherming biedt om zich werkelijk in afzondering te ontlasten). Maar laten we wel wezen, borstvoeding gaat niet om het afvoeren van het afval van het eten, maar om het aanvoeren van dat eten lang voor het afval heeft veroorzaakt. Alles bijeen genomen blijft borstvoeding geven, vooral in gezelschap, gewoon een kind eten geven of een kind dat eet, net als iedereen dat op zijn tijd in afzondering doet, of tijdens een intiem diner-voor-twee, of een stijlvol kaarslicht diner, of tijdens de dagelijkse gezinsmaaltijd of de lunch in de kantine. Eten in gezelschap kan intiem zijn of gewoon gezellig en soms inderdaad genant. Maar altijd, uiteindelijk, blijft het gewoon eten.

Hockey

Hockey is een sport die in allerlei vormen net zo oud en wijdverbreid is als voetbal. Kennelijk voelen en voelden mensen altijd en overal de behoefte om met de voet of een voorwerp ergens tegenaan te schoppen of slaan. Polo is een soort hockey te paard, hockey zonder paarden kan op een grasveld, kunststofveld, zand of ijs worden gespeeld. Sommige variaties slaan de bal niet over de grond, maar door de lucht. Door de zwaaiende stokken en de relatief kleine, harde voorwerpen die door de hefboomwerking van de stok extra vaart en impuls krijgen is het een sport waar blessurerisico’s ingebouwd zijn. In de moderne vormen zijn dan ook allerlei spelregels en beschermingsmiddelen ingebouwd om die risico’s te verkleinen.
Naar aanleiding van mijn stukje over voetbal gisteren vertelde iemand me dat voetbal een poosje verboden is geweest omdat er te veel, waaronder soms dodelijke, slachtoffers vielen. Later werd het weer toegestaan, maar dan met beveiligende spelregels. Iets dergelijks is ook met hockey aan de hand geweest. Spelregels zijn dus nodig om het spel goed te laten verlopen, ruzie over verschillende interpretaties te voorkomen en om het spel veilig te houden. U voelt hem al aankomen: ook bij borstvoeding zijn spelregels om alles goed te laten verlopen, tegenstrijdige interpretaties te voorkomen en ervoor te zorgen dat de spelers er gezond uitkomen.
De spelregels voor borstvoeding liggen vast in de menselijke blauwdruk: de aanleg van de organen, het functioneren van die organen, de faciliterende hormonen en bijbehorende instincten en reflexen vormen samen het grote raamwerk van universele spelregels. Het probleem is dat alle plaatselijke afdelingen hun eigen interpretatie van die spelregels hebben en er eigen regels aan toevoegen of bestaande regels vervangen door eigen invulling. Soms zijn die aangepaste regels een reactie op de omstandigheden van het speelveld: de omstandigheden waarin bijvoorbeeld westerse vrouwen in onze tijd voor hun kinderen moeten zorgen en ze voeden, maken het moeilijk zich te houden aan de universele grondregels.
Er zijn ook westerse landen waar ze niet de regels zijn gaan aanpassen aan de omgeving, maar de omgeving aan de regels. In Scandinavische landen krijgen vrouwen de ruimte, tijd en mogelijkheid om wel volgens de aloude en universele regels hun kinderen te verzorgen en voeden. En dat brengt die landen niet aan de bedelstaf en schuift vrouwen niet terug in de aanrechtkastjes, want deze landen staan net als Nederland (maar niet België) in de top tien van best presterende landen* op punt van geluksbeleving, inkomen, gebrek aan armoede en volksgezondheid.
*)OECD Better Life Index

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding. Deze serie begon met een Proloog op 26 juli.

Triathlon

Bij het merendeel van alle sporten die bij de Olympische Spelen worden beoefend, specialiseren de sporters zich op één sportonderdeel, en vaak specialiseren ze zich nog verder binnen die ene sport. Bij enkele onderdelen worden sporten juist gecombineerd. Bij een meerkamp worden op één dag bijvoorbeeld 5, 7 of 10 atletiek onderdelen afgewerkt, telkens met pauzes ertussen. Bij een triathlon worden drie zeer belastende duursporten zonder pauze na elkaar gedaan: lange afstandszwemmen, een flinke afstand wielrennen en een marathon lopen. De triathleten moeten een perfecte conditie hebben, een grote longinhoud, goed getrainde spieren en een grote wilskracht en doorzettingsvermogen.
Moeder worden en borstvoeding geven is eigenlijk ook een triathlon die bestaat uit de zwangerschap, de baring en de borstvoedingperiode.  Niet binnen een dag, maar over de duur van maanden eerst de zwangerschap, dan een relatief korte krachtsexplosie bij de baring, gevolgd door een maanden– of jarenlange duursport tijdens de borstvoedingperiode. Bij elk van die drie stadia komen heel verschillende voorbereidingen en trainingen kijken, worden heel andere aanspraken gemaakt op andere lichaamsdelen, organen, maar ook vaardigheden. Het is maar goed dat het lichaam van een vrouw hier helemaal op gemaakt is.
Borstvoeding zelf zou je ook een triathlon kunnen noemen, maar dan met onderdelen die niet na elkaar, maar naast elkaar, tegelijkertijd worden uitgevoerd. Borstvoeding geven is voeden, koesteren en beschermen in één. Niemand staat ernaast te juichen als een moeder gewoon doet waarvoor haar lijf is gemaakt. Geen hysterische mensenmassa’s die haar aanmoedigen en na afloop met tranen in de ogen met haar naar het volkslied luisteren. Geen sponsors die met bakken geld klaarstaan om de training te betalen in ruil voor een logo op de uitrusting. Geen televisie interview met domme vragen terwijl ze nog nahijgend haar overwinning probeert te bevatten.
Maar tijdens 1 week per jaar (eigenlijk twee, want in het grootste deel van de wereld is dat de eerste week van augustus en in andere delen, waaronder Nederland, week 40) wordt borstvoeding gevierd, toegejuicht en in het zonnetje gezet. Wereldborstvoedingsweek (WBW)* wordt ook aangegrepen door de media om borstvoeding te veroordelen. Heel opvallend is dat jaarlijks, net vóór WBW, allerlei negatieve berichten verschijnen en de debatten en moddergevechten worden aangezwengeld. Het lijkt een beetje op het verschijnsel dat naast het bejubelen en toejuichen van sporters ook met gretigheid wordt gekeken naar en gelezen over misstappen van sporters.
Maar, hoe goed de negativisten ook hun best doen om borstvoeding neer te halen en minderwaardig te maken, rechtstreeks of via aanvallen op de supporters, de feiten blijven overeind. Borstvoeding is een ongeëvenaarde manier om kinderen te voorzien van voeding die speciaal voor hen op maat is gemaakt, hen te beschermen met specifieke en a-specifieke antistoffen en beschermende processen en de handigste en meest effectieve manier om die kinderen te koesteren. Kinderen voeden, verzorgen en beschermen zonder borstvoeding kan wel, maar het vergt veel meer nadenkwerk, de voeding mist essentiële elementen, de bescherming vertoont flinke hiaten en kinderen die het zonder borstvoeding moeten doen vergen gemiddeld genomen een boel meer reparatie- en oplapwerk wanneer ze opgroeien en als ze volwassen zijn.
*) Wereld Borstvoeding Week 2012

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding. Deze serie begon met een Proloog op 26 juli.

Intentie

Foto: Tom Cruise als hoofdagent en verdachte Chief John Anderton  in Minority Report, over een wereld waarin alleen al de intentie om te moorden tot arrestatie leidt.
Intentie. Mooi woord. Een heel erg associatief woord; allerlei klanken en klankcombinaties roepen bij mij associaties op. In tent : associaties met veiligheid en geborgenheid in een tentje schuilend voor de regen. Intens: heftig, diep, breed, omvattend. Tens: spanning, wrijving. Si: ja! (Je zal maar gezegend zijn met een fantasie-gestuurde taalgevoeligheid …) Deze keer wil ik het hebben over intentie als reden voor handelen en over intentie als voornemens zijn te doen.
Om met dat laatste te beginnen. De intentie van de moeder om borstvoeding te geven, nog voor haar kind is geboren, is door de decennia heen onderwerp van onderzoek geweest als factor bij het welslagen van de borstvoeding. Wambach (1997) vond maar een zwakke correlatie, maar Donath&Amir (2003) een sterker. Deze laatste studie was veel uitgebreider en werkte met de gegevens van meer dan 10.00 vrouwen, terwijl Wambach er enkele tientallen ter beschikking had.
Cria et al (2012) pakten het anders aan en betrokken behalve intentie van de moeder ook de ziekernhuisroutines in de eerste dagen postpartum. Zij vonden dat maar ongeveer een derde van alle moeders de door henzelf gestelde doelen voor exclusief borstvoeding behaalden. Bij een eerste schifting van factoren leken vooral moeders die gehuwd waren en een volgend kind kregen hun doelen te halen. Vrouwen met overgewicht, die rookten of die zich een langere periode van exclusief borstvoeden hadden voorgenomen liepen meer risico korter dan de door hen zelf gesteld duur exclusief borstvoeding te geven. Aanleggen binnen een uur na de geboorte en geen andere voeding bijgeven bleek de sterkste factor te zijn. Met meewegen van alle beïnvloedende factoren bleef van alle 10 vuistregels voor het welslagen van de borstvoeding* alleen regel 6 over het niet bijgeven van andere voeding of vocht een bepalende factor voor het behalen van de zelf gestelde borstvoeding doelen te zijn. De vaak gebruikte dooddoener ’’als je het maar hard genoeg wil, dan lukt het je ook’’ is dus niet meer dan dat: een dooddoener.
Dan de andere intentie, die van de reden waarom je iets, de bedoeling waarmee je iets doet, hoe staat het daarmee bij borstvoeding en opvoeding? Persoonlijk ben ik er, op volkomen subjectieve en onwetenschappelijke gronden, van overtuigd dat kinderen weten met welke intentie hun ouders doen wat ze doen aangaande voeding en opvoeding. Ouders voeden hun kinderen, en voeden ze op, op basis van keuzes die zij maken op grond van hun kennis op het moment dat zij die keuzes maken en op grond van hun liefde voor hun kind. Zij maken dus keuzes naar beste eer en geweten; hun intentie is goed.
Zij proberen zich, zo goed als zij dat in hun omstandigheden kunnen, te houden aan hun voornemens, keuzes en intenties. Omdat ze ook maar mensen zijn, slipt er wel eens een foutje tussendoor of ze merken ineens dat een deel van hun informatie niet klopte. Op dat moment is de intentie waarmee zij handelden zoals zij deden belangrijk. Die intentie is gelijk ook de uitweg naar verandering als de informatie plotseling verandert. Want met die intentie en betere, veranderde informatie kun je je plannen bijstellen en je gestelde doelen bereiken. Want plannen bijstellen is geen schande en geen zwakte, maar realisme en kracht. De toekomst ligt niet vast op grond van een enkele beslissing, maar kan veranderen als er andere keuzes worden gemaakt.
Wambach, K. A. (1997), Breastfeeding intention and outcome: A test of the theory of planned behavior. Res. Nurs. Health, 20: 51–59. doi: 10.1002/(SICI)1098-240X(199702)20:1<51::AID-NUR6>3.0.CO;2-T
Donath, S., Amir, L. and The ALSPAC Study Team (2003), Relationship between prenatal infant feeding intention and initiation and duration of breastfeeding: a cohort study. Acta Paediatrica, 92: 352–356. doi: 10.1111/j.1651-2227.2003.tb00558.x
Cria G. Perrine, Kelley S. Scanlon, Ruowei Li, Erika Odom,  Laurence M. Grummer-Strawn: Baby-Friendly Hospital Practices and Meeting Exclusive Breastfeeding Intention. Pediatrics, 2012, 130(1): 54 -60
(doi: 10.1542/peds.2011-3633)
*) De Tien vuistregels voor eht welslagen van de borstvoeding