Nalaten

Foto: Bill Nighy als Minister Rufus Scrimgeour informeert (op de bank van links naar rechts) Emma Watsonals Hermione Granger, Rupert Grint als Ron Weasley en Daniel Radcliffe als Harry Potter over de nalatenschap van wijlen schoolhoofd professor Dumbledore in Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 1
Taal is zo iets moois. Het is een spel, een kunst. Het mooie van taal is dat het leeft en dus verandert, vloeit, groeit en zich aanpast. Taal kan eerlijk zijn of verbloemend. Taal kan exact zijn of decoratief. Taal kan rechttoe-rechtaan zijn of opgebouwd uit lagen en coulissen. Taal kan een- en veelduidig zijn. Die meerduidigheid dat wordt mijn thema vandaag en wel rond het woord nalaten. Nalaten kan een nalatigheid zijn of een nalatenschap. Achterwege laten of achterlaten. Veronachtzamen of verzorgen. We kunnen iets nalaten om iets na te laten te hebben. We kunnen iets nalaten om niet nalatig te zijn. Het schoolhoofd laat wat spulletjes na om niet nalatig te zijn en zijn protegés zonder hulp achter te laten. De minister laat na te vertellen wat hij precies nalaat te vertellen om zijn eigen doelen te dienen.
Voor een zorgverlener kan een handeling nalaten een nalatigheid zijn of het kan de cliënt beschermen tegen kwaad. Het is de eerste taak en opdracht van elke zorgverlener om geen kwaad te doen. Niet om te genezen of te redden, maar om, om te beginnen, geen kwaad te doen. Dit kan een ethisch dilemma zijn, want soms kan tot het uiterste gaan om een cliënt te genezen of te redden juist wel kwaad doen. Bij een dergelijk dilemma kan het nooit kwaad om bij de cliënt zelf te rade te gaan: wat wil de cliënt zelf? Dat houdt in dat de zorgverlener uit zijn ivoren toren moet afdalen en de wensen van de cliënt voor die van zichzelf stellen. Of zich in elk geval die wensen van zijn cliënt kunnen voorstellen. Dat vergt een en ander van de empathische vermogens van de zorgverlener. Maar wat nu als de door de zorgverlener op basis van zijn professionele kennis geprefereerde handeling niet strookt met de wens van de cliënt? Dat is een ethisch dilemma van de hoogste orde. Het dilemma wordt nog groter als de cliënt de moeder is van het kind waarvoor de zorgverlener de handeling wenst. Moet de zorgverlener nu die handeling nalaten of moet hij nalaten naar de wens van de cliënt te luisteren? Wie heeft de zorg het meest nodig? Aan wie mag geen kwaad worden gedaan? Wie moet de handeling in de praktijk brengen?
In de zorg rond borstvoeding heb je ook veel te maken met nalaten. Vooral goede zorg rond in de eerste dagen wordt vaak nagelaten. En dat scheept vrijgevestigde lactatiekundigen op met een nalatenschap aan opgestapelde ellende. Er zijn namelijk nogal wat zorghandelingen die beter konden worden nagelaten vanwege de risico’s op middellange en langere termijn. Ook worden er andere dingen nagelaten, die juist beter wel gedaan zouden worden. Zo lijkt bijvoorbeeld op de korte termijn het op schema voeden (het nalaten van fysiologisch voeden en verzorgen) van een baby vaak best goed te werken. Later blijkt dan dat het melkmakende vermogen van de borsten onvoldoende is gestimuleerd en de moeder een doorlopend gevecht moet leveren om blijvend voldoende melk voor haar kindje te maken. Problemen met aanhappen en drinken lijken door het inzetten van een tepelhoedje (het nalaten van het aanleren van goede technieken, niet nalaten een onnodig hulpmiddel te gebruiken) goed te worden opgelost, maar later kan blijken dat die interventie niet heeft gezorgd voor een goede drinktechniek en de daaruit voortkomende problemen van kapotte tepels of onvoldoende groei. 

De nalatigheid van de zorg (door het niet op de hoogte zijn van of het niet uitvoeren van de juiste technieken en management) zorgt voor een vervelende nalatenschap voor moeder en kind in de weken en maanden erna.
Eurolac Flits! met label ethiek, zorgverlener, kennis, vaardigheden, Hippocrates. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Overeenkomst

Julia Roberts en Richard Gere hebben als Maggie Carpenter en Ike Graham in Runaway Bride (foto) en als Vivian Ward  en Edward Lewis in Pretty Woman strubbelingen met het aangaan en zich houden aan overeenkomsten.
Deel 5 in Een paar apart, een serie waarin aparte paren acteurs de inspiratie zijn.
Ik zit in de trein en erger me. Had ik nou maar toch die andere route gekozen. Was ik nou maar toch maar met die vroegere trein gegaan. Want nu leidt de vertraging van trein 1 tot het missen van de aansluiting met trein 2 en daarom zal ik mij niet aan mijn afspraak kunnen houden. Had ik maar …, was ik  maar …, mopperdemopperdemopper. Waarom geef ik eigenlijk mijzelf de schuld? Ik heb mijn reis goed gepland om op tijd op mijn afspraak te komen. Goed de dienstregeling doorgenomen, alternatieven naast elkaar gelegd, voors en tegens afgewogen. De reis die ik zo plande had mij precies op tijd op mijn plaats van bestemming moeten brengen. Precies op tijd om mijn verplichting na te komen. Als de treinen hadden gereden op tijden dat ze hadden moeten rijden. Als de vervoersaanbieder zich aan zijn verplichtingen had gehouden. Ik hoef mij dus het niet na kunnen komen van mijn overeenkomst niet zelf te verwijten; de schuld ligt elders.
Nu had ik natuurlijk, op basis van voorgaande resultaten van deze aanbieder, een uur extra kunnen inplannen. Ik had kunnen anticiperen op de teleurstellende manier waarop deze aanbieder bij eerdere overeenkomsten met de gemaakte afspraken omging. Had ik misschien dan toch … Nee, eigenlijk niet. De vervoersaanbieder zet een aanbod neer. Door het aanschaffen en betalen van een vervoersbewijs ga ik met die vervoersaanbieder een overeenkomst aan op basis van zijn aanbod: trein X rijdt op die en die tijd van A naar B en trein Y rijdt op die en die tijd van B naar C. Ik betaal, hij zorgt dat die treinen op de afgesproken tijd van de begin- naar de eindpunten rijden. Ik houd me aan mijn deel van de overeenkomst: ik betaal mijn kaartje, gedraag me behoorlijk, val andere passagiers niet lastig en houd het materieel intact. Hij moet zich aan zijn deel houden.
Afspraken en overeenkomsten tussen twee partijen zijn bindend, ook als ze niet in drievoud op papier door een notaris zijn opgesteld. Dat geldt voor vervoersaanbieders en dat geldt voor zorgaanbieders. Zorgaanbieder en zorgvrager gaan een overeenkomst aan, die meestal niet is opgeschreven en vaak niet eens met zoveel woorden besproken, maar evengoed een overeenkomst. Met voorwaarden voor beide partijen. De zorgvrager betaalt de overeengekomen prijs en staat de zorgaanbieder toe waar nodig onderzoek te verrichten. De zorgaanbieder verleent zorg binnen zijn eigen expertise, naar beste vermogen en volgens de geldende standaarden voor zorg. Zo mag de zorgvrager, die de juiste aanbieder heeft gekozen voor het bieden van zorg voor haar specifieke zorgvraag, ervan uit gaan dat deze voldoende kennis van zaken en voldoende vaardigheden heeft om adequate zorg te bieden. Een moeder en baby, die samen een overeenkomst zijn aangegaan, kunnen zich daaraan misschien niet houden als de zorgaanbieder, waarmee de moeder een overeenkomst aangaat, zich niet aan de afspraken of voorwaarden houdt; net zoals ik mij niet aan mijn afspraak om op tijd ergens te zijn kon houden, omdat de vervoersaanbieder, waarmee ik een overeenkomst was aangegaan, zich niet aan zijn voorwaarden hield.
Instellingen en overheden die zich op een of andere manier bezighouden met de zorg voor moeder en kind hebben zich verenigd in een ‘Platform Borstvoeding’ en zijn een overeenkomst aangegaan in de vorm van het Charter voor Borstvoeding Een mooi initiatief. Indien uitwerkend zoals werd bedoeld opent het mooie perspectieven voor moeders en baby’s. Hoe meer deelnemers aan een overeenkomst hoe moeilijker het wordt om in de gaten te houden of iedereen zich aan de gemaakt afspraken houdt. Afspraken die om te beginnen vaak al in algemene termen zijn gesteld, omdat de verschillende deelnemers heel verschillende eigen agenda’s hebben. Vooralsnog doen moeders en kinderen er waarschijnlijk goed aan toch maar een uur extra reistijd in te calculeren of voor eigen vervoer te zorgen.
Eurolac Flits! met label zorgverlener, zorgverleners, zorg, vaardigheden, kennis

Heel maken

Foto: Tom Cruise als Vincent, Jamie Foxx als Max en Barry Shabaka Henley als Daniel in Collateral, over collaterale schade bij de operaties van een huurmoordenaar
 ‘’Moenia en Mok richten zich eerst tot hun eigen Kern, vandaar uit tot die van elkaar. Samen vormen ze een heldere draad die zich verbindt met draden uit het helersnet. Samen sturen ze de draad in het zwakker wordende dier, zoekend naar het binnengedrongen projectiel. De draad wikkelt zich eromheen en trekt het pijlvormige stukje ijzer naar buiten. Een nieuwe draad volgt de eerste op en zoekt in het diertje naar verdere verwondingen en dicht ze.’’
De droom van veel heelmeesters: als je toch eens op een niet-invasieve manier, zoals met de gedachtenprojectie in het verhaalfragment*, in het lichaam zou kunnen komen en daar ter plekke zien wat ziek is en het helen. We hebben natuurlijk allerlei beeldvormingsmethoden, waarbij we met behoorlijke nauwkeurigheid kunnen bepalen wat waar in het lichaam gebeurt, maar om fouten te herstellen moeten we dan toch het lichaam binnendringen en in het helingsproces andere dingen kapot maken. Want: waar gehakt wordt vallen spaanders en wie een omelet wil moet eieren breken.
Toch hebben ook wij, zonder magie, de beschikking over allerlei manieren om te onderzoeken en vinden wat er fout is in een lichaam en het te helen zonder collaterale schade. Alle onderzoek naar mogelijke afwijkingen, ziekte, disfunctioneren en schade moet zijn gebaseerd op een feilloze kennis van het lichaam in normale staat. Alles staat en valt met de kennis van de normale anatomie en fysiologie van het organisme dat wordt onderzocht en moet worden geheeld. Gelukkig is onze kennis van hoe het menselijk lichaam in elkaar steekt en werkt inmiddels aardig goed geworden en hoeven we ons niet meer te behelpen met religieus getinte aannames en magisch-denken verklaringen voor enge verschijnselen.
Bij borstvoeding moeten we kennis hebben over de anatomie van de borsten, de delen van de baby die een rol spelen bij het drinken aan de borst, het opnemen en verwerken van voedsel en van de samenwerking tussen die twee (maternaal en kinderlijk) systemen. Daarnaast is kennis nodig over de beïnvloeding door de eigen psyche van moeder en kind en over de interactie tussen moeder en kind en hun sociale omgeving.
Op basis van die degelijke, grondige en vrij opvraagbare kennis kan dan worden geobserveerd, gemeten, onderzocht en gepalpeerd op zoek naar afwijkingen van het normale patroon. Veel kan aan de buitenkant worden waargenomen, soms is medische beeldvorming nodig met behulp van echo, scans of röntgen. Wanneer een variatie of afwijking in het patroon werd gevonden, moet worden vastgesteld of die afwijking groot genoeg is om problemen te veroorzaken, alleen of in combinatie met andere variaties, en wat de oorzaak of reden voor de variatie is. Op basis daarvan kan een behandeling worden vastgesteld. Of meerdere behandelingsmogelijkheden. Sommige van die opties zullen bestaan uit handelingen die door moeder en/of kind zelf zijn uit voeren, sommige uit handelingen door de zorgverlener uit te voeren. Soms is invasieve behandeling nodig en zal er moeten worden gesmeerd, geslikt, geprikt, gespoten of gesneden.
Waar mogelijk zal worden gekozen voor interventies die door moeder en/of kind zelf kunnen worden uitgevoerd. Dit geeft het minste risico van collaterale schade en is heel goed voor het gevoel van eigenwaarde van de moeder. De tweede voorkeurspositie gaat naar niet-invasieve interventie door een zorgverlener. Weinig kans op bijkomende schade, maar het mist de positieve feedback voor de moeder. Als het niet anders kan is invasieve interventie door of onder begeleiding van een zorgverlener nodig. Daar moet dan ook weer niet te lang mee worden gewacht: hoe langer een probleem bestaat, hoe moeilijker het wordt om het op te lossen. De zorgverlener moet daarbij alles op alles zetten om de interventie zo klein mogelijk te houden, maar zo groot als noodzakelijk is, en waar mogelijk zo min mogelijk extra verstoringen in het patroon te veroorzaken. In de praktijk komt dat neer op het zo dicht mogelijk bij elkaar houden van moeder en kind en de borstvoeding zo snel mogelijk te hervatten. Er zijn maar heel weinig medisch condities in moeder en kind die het geven en krijgen van borstvoeding onmogelijk of ongewenst maken.
*) Fragment: Gonneke Staas: Hictamah – kronieken van een aartsmagiër. In ontwikkeling.

Fantastisch

Foto: Tanisha Mitchell begon haar queeste toen ze 17 was en ruim 230kg woog.
‘’Wat goed dat je dat nog steeds kan!’’ ‘’Wat knap dat je het al zo lang vol houdt!’’ ‘’Dat bewonder ik, hoor, vrouwen die dat kunnen opbrengen.’’ Dit zijn uitingen die ik mezelf hoor denken als ik bijvoorbeeld kijk naar dat programma over een kamp voor ziekelijk obese pubers in de Verenigde Staten. Die daar zwaar gehandicapt binnen komen, nauwelijks kunnen lopen door extreem overgewicht en die er, maanden of jaren later, volkomen gezond vertrekken na het verliezen van soms wel meer dan de helft van het gewicht waar ze mee begonnen. Fantastisch, geweldig, chapeau. Deze jonge mensen leveren uitzonderlijke prestaties. Ze overwinnen zichzelf en de vooroordelen van hun omgeving. Ze maken een keuze en voeren die uit. Als ze vallen staan ze weer op, als ze terugvallen beginnen ze opnieuw; ze aanvaarden de letterlijke en figuurlijke hand die ze wordt toegereikt door coaches en trainers. Ze moedigen elkaar aan, helpen elkaar en juichen om elkaars tussentijdse overwinningen.
Dezelfde uitingen van bewondering of verwondering horen vrouwen die langer borstvoeding geven dan pakweg drie maanden vrijwel dagelijks. Nu is het natuurlijk altijd fijn om complimenten te krijgen, wie wil er nu niet worden gewaardeerd. Toch is het wat wrang dat dit soort opmerkingen ook vaak wordt gemaakt door zorgverleners. Houd me ten goede, ik hoor ze liever dan de opmerkingen die aangeven ‘dat het nu wel mooi geweest is’, in gedachten mogelijk aangevuld met ‘met die onzin’. Of opmerkingen die indiceren dat het wel leuk is als moeder dat perse wil, maar dat het na x weken of y maanden echt geen meerwaarde meer heeft. Maar het getuigt eerlijk gezegd van wat professioneel onbenul om het zo fantastisch te vinden dat vrouwen gewoon doen waar hun lijf is gemaakt. Ik bedoel, we staan toch ook niet als hysterische cheerleaders rondom iemand die lekker aan het ademen is, al 3 jaar lang. Het is ronduit fantastische dat lichamen zodanig zijn ontworpen en gebouwd dat ze al die dingen zomaar zonder mankeren kunnen doen: jaar na jaar na jaar ademen, eten, verteren omzetten en uitscheiden. en melk maken. Gewoon, zomaar, stel je voor, een melkfabriek in je lijf die helemaal volautomatisch opstart als er behoefte aan is, waar je maar van hoeft af te nemen om de productie aan de gang te houden.
Er is weinig fantastisch aan om gewoon dat lijf aan de gang te houden als het gewoon functioneert zoals het werd bedoeld. Weinig nood aan volhouden en doorzetten. Dat lijf doet het wel, net als het bij alle andere normale, standaard ingebouwde functies het gewoon doet. Meestal, mits er geen productiefoutjes zijn. Meestal, indien naar behoren gebruikt en onderhouden. Meestal, tenzij het wordt tegengewerkt. De ironie wil, dat het vaak juist die bewonderende zorgverleners zijn die meewerken aan het tegenwerken. Niet actief door ontmoedigen of afraden, maar passief, door onbegrip en falende kennis en vaardigheden. Of zelfs door verzuimen te zeggen: ‘’Daar weet ik te weinig van, hier heb je de naam van een deskundige’’. Iets niet kunnen of niet weten is geen schande, maar dat feit verdoezelen wel; niet weten, maar doen of je het wel weet en maar wat voorschrijven is een medische zonde van de eerste orde. Cliënten van dergelijke zorgverleners, die langer dan een paar weken of een paar maanden borstvoeding geven, doen dit niet dankzij, maar ondanks de zorgverlener in kwestie. En dat is wellicht wel heel erg fantastisch. Fantastisch dat zij hun keuze maken en deze uitvoeren en dat doen zonder steun, advies en adequate begeleiding.
Fantastisch dat het je al zolang lukt om tegen de verdrukking in borstvoeding te geven. Dat mag dan best wel eens gezegd worden.
Bart Timmers: Daar kan ik niks aan doen!<>. Artsennet, 29 augustus 2012