Over het hoofd gezien

Foto: Vandaag jarig: Ato Essandoh, een vrij onbekende acteur met toch een fraaie staat van dienst. 

Ook vaak over het hoofd gezien, is de invloed van zuigelingenvoeding op het welzijn, de langdurige gezondheid en zelfs het overleven van kinderen. Daarom worden deze nog een keer in het zonnetje gezet in deze aflevering van de zomerspecial In de herhaling.

Borstvoeding en pijnbeleving.
Moeders wisten het al, maar onderzoek (Shah et al 2006) bevestigt het ook: een kind dat borstvoeding krijgt, liefst in combinatie met huidcontact, tijdens een pijnlijke procedure zoals een hielprik vertoont minder pijntekenen. Volgens een Cochrane review werkt suikerwater net zo goed, maar er is ook onderzoek dat dat tegenspreekt. (zie blog suikerwater ...) Cao et al vonden dat in het speeksel van borstgevoede baby's meer cortisol zit dan bij kinderen die geen borstvoeding krijgen. Hun hypothese is dat kinderen die borstvoeding krijgen daarom veerkrachtiger zijn en beter met pijn kunnen omgaan. 18 september 2010

en

Ziekte en sterfte door kunstvoeding bij zuigelingen
Vaak wordt gesteld dat borstvoeding voordelen heeft, waarmee eigenlijk wordt gezegd dat kunstvoeding ook wel oké is. Niets is minder waar. Kunstvoeding is namelijk niet de norm, maar een poging om een vervanging te maken voor de norm: borstvoeding. En die poging wil nog wel eens falen als het om veiligheid gaat. Kunstvoeding poeder is verre van steriel en er willen ook nog wel eens andere vieze en giftige dingen in zitten. Recent werd de wereld opgeschrikt door het breed terughalen van Similac omdat er beestjes in zouden zitten (kevers en larven). In de afgelopen jaren kwamen er rapporten naar buiten van kinderen die ernstig ziek werden of overleden na het drinken van kunstvoeding die was besmet met Enterobacter Sakazakii en Salmonella. In China werden tienduizenden kinderen ziek en enkele overleden na het drinken van met melamine opgevoerde kunstvoeding (sporen van melamine werden ook in kunstvoedingen in Noord Amerika gevonden). Verder wordt in de meeste merken kunstvoeding ook een hoge concentratie perchhloraten gevonden, waarvan bekend is dat het de schildklierfunctie negatief kan beïnvloeden. 30 september 2010

en

Wiegendood: de helft minder bij borstvoeding
De GeSID is en Duitse studiegroep die onderzoek doet naar zuigelingensterfte. Zij vergeleken 333 kinderen die waren overleden aan wiegendood en 998 gezonde kinderen ter controle. Zij vonden dat van de overleden kinderen de helft geen borstvoeding kreeg, terwijl meer dan 80% van de anderen wel borstvoeding kregen. Kinderen die geen borstvoeding krijgen lopen dus een bijna dubbel zo groot risico te overlijden aan wiegendood.
Andere onderzoekers vonden dat het gebruik van en fopspeen vlak voor het slapen gaan het risico van wiegendood ook sterk vermindert. De Cochrane groep vergeleek een paar studies die daarover gingen met elkaar en vond dat voor elke 2733 kinderen die met een fopspeen gaan slapen er 1 wordt gered van wiegendood. Maar die studie keek weer niet of die kinderen dan wel of niet ook borstvoeding kregen.
Heffen fop en borst elkaar op? Versterken ze elkaar? Werken ze elkaar tegen? Ik houd het op borstvoeding als de sterkste bescherming. Fopspeen beschermt immers alleen tegen wiegendood en vergroot het risico op minder borstvoeding, slechte gebitsontwikkeling, slaapapneu, ademhalingsprobleem en middenoorontsteking, terwijl borstvoeding die risico's juist vermindert. 29 september 2010

en

Zuigelingenvoeding en later overgewicht
Kinderen die borstvoeding krijgen vertonen in de loop van hun leven een gezonder groeipatroon en gewicht. Mogelijke factoren daarbij zijn het soort eiwitten, het verzadigingsmechanisme door de manier van voeden of door stoffen in de moedermelk of zelfs de invloed van borstvoeding geven op de manier waarop ouders daaropvolgend omgaan met de dagelijkse voeding van het gezin. De European Childhood Obesity Trial Study Group deed literatuuronderzoek waaruit bleek dat borstvoeding het risico van obesitas met 15-25% verlaagde (natuurlijk zou er eigenlijk moeten staan dat kunstvoeding het risico verhoogt met 20-30%!). In een daaropvolgend dubbelblind, gerandomiseerde studie onderzochten zij of het eiwitgehalte in kunstvoeding verschil uitmaakt. Zij vonden inderdaad dat kinderen die kunstvoeding met minder eiwitten kregen een groei vertoonden die meer leek op die van borstgevoede kinderen. Onderzoek van Li et al gaf aan dat het al dan niet leegdrinken van de fles verschil maakt. Zij vonden dat kinderen die altijd hun fles helemaal leegdrinken later zwaarder waren. Dit onderzoek maakt echter gebruik van slechte definiëringen, want zij zeiden te kijken naar de invloed van veel of weinig borstvoeding, terwijl zij in feite keken naar voeden met moedermelk in combinatie met andere melk per fles. Niettemin legden zij toch en verband met stelselmatige overvoeding als baby met later overgewicht. 1 oktober 2010

Koletzko B, von Kries R, Monasterolo RC, Subias JE, Scaglioni S, Giovannini M, Beyer J, Demmelmair H, Anton B, Gruszfeld D, Dobrzanska A, Sengier A, Langhendries J-P, Rolland Cachera ,M-F, Grote V: Can infant feeding choices modulate later obesity risk? Am J Clin Nutr 2009 89: 1502S-1508
Li R, Fein SB, Grummer-Strawn LM: Association of Breastfeeding Intensity and Bottle-Emptying Behaviors at Early Infancy With Infants' Risk for Excess Weight at Late Infancy. Pediatrics 2008 122: S77-S84
Over borstvoeding en andere dingen in de mond en hun effecten op de gezondheid:

M.M. Vennemann, T. Bajanowski, B. Brinkmann, G. Jorch, K. Yücesan, C. Sauerland, E.A. Mitchell,  and the GeSID Study Group: Does Breastfeeding Reduce the Risk of Sudden Infant Death Syndrome?
PEDIATRICS Vol. 123 No. 3 March 2009, pp. e406-e410
Hauck FR, Omojokun OO, Siadaty MS.: Do pacifiers reduce the risk of sudden infant death syndrome? A meta-analysis. Pediatrics. 2005 Nov;116(5):e716-23.
Rodríguez-Urrego J, Herrera-León S, Echeita-Sarriondia A, Soler P, Simon F, Mateo S, Investigation team. Nationwide outbreak of Salmonella serotype Kedougou associated with infant formula, Spain, 2008. Euro Surveill. 2010;15(22):pii=19582.
Melamine-contaminated powdered infant formula in China - update.
Joshua G Schier, Amy F Wolkin, Lisa Valentin-Blasini, Martin G Belson, Stephanie M Kieszak, Carol S Rubin and Benjamin C Blount: Perchlorate exposure from infant formula and comparisons with the perchlorate reference dose. Journal of Exposure Science and Environmental Epidemiology 20, 281-287
Ransdell Pierson: Abbott recalls beetle-tainted Similac baby formula.Persbureau Reuters Wed Sep 22, 2010 4:49pm EDT.
Shah PS, Aliwalas LI, Shah V.: Breastfeeding or breast milk for procedural pain in neonates. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Jul 19;3:CD004950.
Okan F, Ozdil A, Bulbul A, Yapici Z, Nuhoglu A.: Analgesic effects of skin-to-skin contact and breastfeeding in procedural pain in healthy term neonates. Ann Trop Paediatr. 2010;30(2):119-28.
Cao Y, Rao SD, Phillips TM, Umbach DM, Bernbaum JC, Archer JI, Rogan WJ.: Are breast-fed infants more resilient? Feeding method and cortisol in infants. J Pediatr. 2009 Mar;154(3):452-4.

Literatuur

Foto: Veel literatuur in de boekwinkel ''The Shop Around The Corner'' uit You've Got Mail (1998) 

Vandaag doe ik aan literatuur. Geen literaire literatuur, maar achtergrond literatuur over zuigelingenvoeding, zuigobjecten, slapen en wiegendood. Voor wie graag eens al die claims die ik in mijn stukjes nu en dan over deze combinatie van onderwerpen neerleg wil nalezen. Dit is maar een deel van alles wat er over deze thema’s in verband met elkaar is gepubliceerd.

Ball, H. (2009), Airway covering during bed-sharing. Child: Care, Health and Development, 35: 728–737

Ball, Helen L. (2009) 'Bed-sharing and co-sleeping : research overview.', NCT new digest., 48 . pp. 22-27.

Barry DMJ, Allen EM, Roberts AP: Breastfeeding and the Risk of Sudden Infant Death Syndrome Int. J. Epidemiol. (1993) 22(5):885-890

Bartick, M., & Reinhold, A. (2010). The Burden of Suboptimal Breastfeeding in the United States: A Pediatric Cost Analysis. Pediatrics, 125:5 e1048-e1056.

Blair PS, Fleming PJ: Recurrence risk of sudden infant death syndrome. Arch Dis Child 2008;93:269-270

Blair PS, Heron J, Fleming PJ: Relationship Between Bed Sharing and Breastfeeding: Longitudinal, Population-Based Analysis. Pediatrics 2010 126: e1119-e1126 

Blair PS,  Sidebotham P, Evason-Coombe C, Edmonds M, Heckstall-Smith EMA, Fleming P: Hazardous cosleeping environments and risk factors amenable to change: case-control study of SIDS in south west England. BMJ 2009; 339:b3666 

Bullard JW, Glas RT, Nekouian N, Clary C, Collier S, Conrad RS: Microbial Contamination of Infant Pacifiers: Are Binkies Making Baby Sick? Oklahoma State University Health Sciences Center in Tulsa. Poster presentatie. Afbeeldingen van kweken. How dirty is your baby's pacifier? Bespreking vd studie

Edmond KM, Zandoh C, Quigley MA, Amenga-Etego S, Owusu-Agyei S, Kirkwood BR: Delayed Breastfeeding Initiation Increases Risk of Neonatal Mortality. PEDIATRICS Vol. 117 No. 3 March 2006, pp. e380-e386  

Ford RPK, Taylor BJ, Mitchell EA, Enright SA, Stewart AW, Becroft DMO, Scragg R, Hassall IB, Barry DMJ, Allen EM, Roberts AP: Breastfeeding and the Risk of Sudden Infant Death Syndrome Int. J. Epidemiol. (1993) 22(5):885-890

Hauck FR, Omojokun OO, Siadaty MS.: Do pacifiers reduce the risk of sudden infant death syndrome? A meta-analysis. Pediatrics. 2005 Nov;116(5):e716-23.

Hauck FR, Thompson JMD, Tanabe KO, Moon RY, Vennemann MM: Breastfeeding and Reduced Risk of Sudden Infant Death Syndrome: A Meta-analysis. Pediatrics 2011; peds.2010-3000; published ahead of print June 13, 2011, doi:10.1542/peds.2010-3000

Hewitt K, Binns C, Scott J, Forbes D: Pacifier Use, Breastfeeding and Sudden Infant Death Syndrome. Current Pediatric Reviews, Volume 8, Number 4, November 2012 , pp. 285-291(7)

Gettler LT, McKenna JJ: Never Sleep with Baby? Or Keep Me Close But Keep Me Safe: Eliminating Inappropriate “Safe Infant Sleep” Rhetoric in the United States. Current Pediatric Reviews, 2010, 6(1):71-77(7)  

MasonE: Save the children: Superfood for babies; how overcoming barriers to breastfeeding will save children’s lives, London, 2013, WHO's Department of Maternal, Newborn, Child and Adolescent Health and Development, in: Breastfeeding key to saving children’s lives 

McKenna JJ, McDade T: Why babies should never sleep alone: A review of the co-sleeping controversy in relation to SIDS, bedsharing and breast feeding. PAEDIATRIC RESPIRATORY REVIEWS (2005) 6, 134–152

M.M. Vennemann, T. Bajanowski, B. Brinkmann, G. Jorch, K. Yücesan, C. Sauerland, E.A. Mitchell,  and the GeSID Study Group: Does Breastfeeding Reduce the Risk of Sudden Infant Death Syndrome? PEDIATRICS Vol. 123 No. 3 March 2009, pp. e406-e410

Vennemann MM,  Mitchell EA: Breast-Feeding May Reduce Risk for SIDS by Half Throughout Infancy. Pediatrics. 2009;123:e406-e410

Weldoener

Foto: Maggie Smith als 'Grace Hawkins'  en Rowan Atkinson als dominee Walter Goodfellow in  Keeping Mum
Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, ga er dan maar van uit dat het niet waar is. Een ideale huishoudster die zo maar uit het niets komt aanwaaien en een ontspoord domineesgezin op het goede spoor brengt, en dat allemaal ook nog volledig belangeloos, nee dat is te mooi om waar te zijn. De huishoudster van bijgaande illustratie blijkt dan ook een moordenares te zijn, in plaats van een beschermer. Problemen risicovrij oplossen en zelfs voorkomen door het gebruik van vervangingsmiddelen van het originele, beproefd en evolutionair bewezen, ontwerp, dat lijkt op het eerste gezicht mooi. Te mooi, haast, om waar te zijn. En net als 'Grace Hawkins' is het ook een als beschermer vermomde killer. Prachtig uitgebeeld, met goede referenties en zo op het oog ongelooflijk efficiënt. Ongelooflijk, dus. Niet te geloven. Geloof het daarom ook maar niet.
Waar ik het over heb is het ophemelen van de fopspeen als redder in de nood, als grote beschermer tegen wiegendood. Wiegendood is het grote schrikbeeld van ouders. Zo heb je een gezond kind, niks aan de hand, en zo maar ineens heb je geen kind. Zonder aanwijsbare oorzaak of reden. Iedereen die met de magische spreuk ‘’bescherming tegen wiegendood’’ schermt wordt van alle kanten omarmd en kritiekloos binnengehaald. Wie het durft die wonderen te betwijfelen of zelfs maar aan kritisch nader onderzoek bloot te stellen wordt als potentiële kindermoordenaar aan de kaak gesteld. Heb je dan helemaal geen hart voor het lot van die kindjes die zomaar doodgaan als ze geen fopspeen krijgen? Of als ze op hun buik moeten slapen? Of bij hun moeder in bed? Vrijwel alle maatregelen die worden aangeraden om wiegendood te voorkomen zijn fysiologisch gezien uitermate onlogische handelswijzen. En die zijn nodig omdat we om te beginnen van de biologische, evolutionair bepaalde norm zijn afgedwaald. Alles in ons hele ontwerp wijst erop dat wij horen bij de diersoorten die hun jong nooit, geen moment, alleen laten, altijd in nauw fysiek contact zijn en hen om de haverklap en dan nog eens aan de borst voeden.
Mensenkindjes functioneren het beste wanneer ze in dicht contact zijn met een ander mens, als ze een bijna doorlopende toevoer van soort-specifiek voedsel krijgen en als ze een groot deel van hun tijd in een verticale en/of iets voorover liggende positie doorbrengen. En wat doen wij, in onze ik-weet-alles-beter arrogantie? Wij leggen baby’s alleen en plat op hun rug in een bedje en voeden ze veel te grote hoeveelheden niet soort-specifiek eten met veel te grote tussenpozen. En dan zijn we verbaasd als die kindjes problemen hebben met het op gang houden van hun systeem, vaak ziek zijn en een relatief hoog risico hebben om gewoon zomaar dood te gaan. En het zijn niet alleen de ouders die dit zelf zo bedenken, maar het wordt hen zelfs dringend aangeraden door zorgverleners. Door hen, die zeggen het beste voor te hebben met hun cliënten, en dat beste willen bereiken op basis van wetenschappelijk bewezen methoden. Wetenschappelijk bewezen? Nou, ik zal voor een keer eens vulgair zijn, maar dat mag je van mij stoppen op een plaats waar de zon nooit schijnt.
Ik daag onderzoekers en beleidmakers uit om eens op zoek te gaan naar cijfers waaruit blijkt hoeveel van de kinderen, die werden geregistreerd als overleden aan wiegendood, routinematig vanaf hun geboorte volop borstvoeding kregen, predominant in nauw lichaamscontact met hun moeder waren en bij hun moeder in bed sliepen. Niet een beetje borstvoeding, af en toe dragen en nu en dan in uiterste wanhoop bij moeder in bed, maar als dagelijkse gewoonte. Ik durf te voorspellen dat die cijfers uitermate laag zullen blijken te zijn. Wanneer je namelijk de werkelijke statistieken over wiegendood gaat uitpluizen, is niet de fopspeen, de slaapplaats of slaaphouding de stabiele risicofactor, maar die stabiele factor is ‘’geen borstvoeding’’ (McKenna en Dade, 2005). Borstvoeding met soort-specifieke melk die beschermt tegen infectie en inflammatie (twee belangrijke factoren bij wiegendood), melk die bij teruggeven geen giftige bacterie-toxinen veroorzaakt in matras en beddengoed, melk die de maag niet overbelast, waardoor energie overblijft voor een goed functioneren van de andere systemen. Borstvoeding die de neurologie ondersteunt en die het kind, ook in slaapstaat alert houdt wat betreft ademhaling. En een moeder dichtbij die haar ademhaling als herinnering en voorbeeld voorhoudt, zodat het kind zich daarop kan richten en niet vergeet te ademen (vergeten te ademen lijkt de belangrijkste directe oorzaak van wiegendood te zijn).

De dichte nabijheid van moeder en kind zorgt ervoor dat de borst onbelemmerd beschikbaar is en het kind er onbeperkt gebruik van kan maken. Dit houdt hem alert, zodat hij niet in een te diepe slaap wegzakt en vergeet te ademen. Het is, naar alle waarschijnlijkheid, die functie van borstvoeding in de nacht, die door de fopspeen wordt geïmiteerd, die verantwoordelijk is voor de gunstige uitkomsten van kinderen die een fopspeen hebben bij het inslapen (Hewitt et al, 2012). Door de vreemde draai in het zogenoemde wetenschappelijke denken, adviseert men nu om kinderen gescheiden van hun moeder te laten slapen en de borst te vervangen door een fopspeen om de risico’s van die scheiding te verkleinen. Ik had beter een afbeelding van Alice in Wonderland kunnen nemen, denk ik, want daar kunnen ze ook zo prachtig krom redeneren. 

Borstvoeding deskundigen hebben altijd al sceptisch tegen die aanbeveling van de fopspeen gestaan, maar recent onderzoek heeft die scepsis nog een extra handvat gegeven. Bullard en zijn team hebben namelijk eens een aantal fopspenen in stukjes gesneden en kweken gemaakt van de buitenkant en de binnenkant van die stukken plastic, rubber en siliconen. En daar komt de ware moordenaars-aard van de ogenschijnlijke weldoener naar buiten: de spenen zaten aan de binnen- en de buitenkant vol met bacteriën en schimmels in alle vormen, soorten en variëteiten. Op de tien onderzochten spenen werden in totaal maar liefst veertig verschillende ziekteverwekkers gevonden in significante hoeveelheden. De onderzoekers leggen uit dat een dergelijke blootstelling kan leiden tot een staat van chronische ontsteking in het hele lichaam, waardoor dit over het geheel minder goed functioneert en de weerstand verlaagd is.
Ik hoef het dus helemaal niet meer te hebben over de al dan niet aantoonbare riciso’s van fopspeen gebruik op de borstvoeding. Of over de risico’s van intensief speengebruik voor de ontwikkeling van het gebit, kaak en gehemelte en de daarmee oplopende kansen om later logopedie en orthodontie nodig te hebben en de verhoogde risico’s van middenoorontstekingen en ademhalingsafwijkingen. Een constante staat van inflammatie. Dit soort berichten brengt mij dan ook in een acute staat van mentale inflammatie. 
McKenna JJ, McDade T: Why babies should never sleep alone: A review of the co-sleeping controversy in relation to SIDS, bedsharing and breast feeding. PAEDIATRIC RESPIRATORY REVIEWS (2005) 6, 134–152
Bullard JW, Glas RT, Nekouian N, Clary C, Collier S, Conrad RS: Microbial Contamination of Infant Pacifiers: Are Binkies Making Baby Sick? Oklahoma State University Health Sciences Center in Tulsa. Poster presentatie. Afbeeldingen van kweken. How dirty is your baby's pacifier? Bespreking vd studie
Hewitt K, Binns C, Scott J, Forbes D: Pacifier Use, Breastfeeding and Sudden Infant Death Syndrome. Current Pediatric Reviews, Volume 8, Number 4, November 2012 , pp. 285-291(7)
Eurolac Flits! met label samen slapen, wiegendood, fopspeen, met zoekterm McKenna. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Serieus?

Foto: De fopspeen mascotte van Serious Request 2012 en het actiehuis voor sr12 van TexelFM

Hoewel ik geen fan ben van grote inzamel acties en andere vormen van sociale blackmail, kan ik me voorstellen dat mensen behoefte hebben aan meer show om hun goedgeefsheid te omringen. Voor de organisaties is het ook leuke reclame, de kijk- en luistercijfers halen recordhoogten waar Mies Bouwman met de allereerste TV actie voor Het Dorp alleen maar van kon dromen. Hoe zieliger het doel, hoe beter de respons. Ging het vorig jaar om de moeders, dit jaar zijn het de kinderen. Red kinderlevens. Ik vind het een geweldig streven, kinderlevens redden. Ik heb daar ook zo wat ideeën over. Ik wil niet arrogant lijken en doen alsof alleen mijn ideetjes goed zijn, dus ik vind het prima dat dit initiatief wordt genomen en ik wil er de wat bitter-zure bijsmaak zelfs wel voor doorslikken. Maar wat een gigantische missers begaat de organisatie met de opzet van het geheel. De eerste en grootste misser is de keuze van de mascotte. Een speen. Een rode fopspeen. Een volgekliederde rode fopspeen. Het gaat over baby’s en dus is de eerste en enige associatie die opkomt een fopspeen. Man, man, mán. Wérkelijk? Serieus? Zoals iemand op Facebook opmerkte: ‘’Soms sta ik gewoon te springen van de domheid van mensen!!!!’’

Dom, dom, dom, die organisatoren van dit goed bedoeld evenement. Want behalve die fopspeen mascotte is er de breed uitgemeten sponsoring door een grote melkproductenfabrikant en de gigantische fles bovenop het actiehuis van de omroep TexelFM*. Flessen, fopspenen en vooral koemelkgebaseerde kunstvoeding zijn de grootste veroorzakers van kindersterfte wereldwijd. Door het uitbannen van de fles (en de meestal uit koemelk gebaseerde kunstvoeding bestaande inhoud) zou je zonder exhibitionistische DJ acties zomaar een anderhalf miljoen kinderlevens per jaar kunnen sparen. Hoppa, zonder fancy hongerstaking met gezonde sapjes, zonder duurbetaalde verzoekplaatjes en zonder petflessen inzamelacties door kinderen, zomaar 1.500.000 kinderleventjes bespaard. Met name in de Derde Wereld, waar deze actie ook grotendeels op is gericht, maar toch ook enkele tientallen tot honderdtallen per jaar in de meer welvarende en schone werelddelen.

Kunstvoeding redt over het algemeen geen kinderlevens. Het is helaas in sommige omstandigheden een noodzakelijk kwaad met grote risico’s voor de gezondheid van het kind en in meer penibele levensomstandigheden voor het overleven van het hele gezin. Want als na de actie de hulpverleners en reclamemakende fabrikanten weer weg zijn, is de kunstvoeding bijna op, nieuwe niet te betalen en nauwelijks hygiënisch en veilig toe te bereiden en de eigen melk van de moeders opgedroogd.

In de discussie die ontstond op Facebook bij de hierboven geplaatste foto uit Texel kwamen natuurlijk de opmerkingen over kinderen die vast en zeker dood gegaan zouden zijn als er geen kunstvoeding was geweest. Ik waagde dat te ontzenuwen. Waarop ik uiteraard direct werd uitgemaakt voor dom (jawel, middels de aan het eind van de eerste alinea aangehaalde uitroep) en oogklepdragend. Ach, ja, wie zelf al oogklepdragend zijn kop in het zand steekt en daar een partij gaat tunnelkijken, verdenkt daar een ander ook makkelijk van. De al decennia lang uitgevoerde brainwash tactieken van de kunstvoedingindustrie hebben hun tentakels al zo diep in het collectieve bewustzijn ingegraven, dat de slachtoffers denken dat het hun eigen slimme denken is dat daar in die kop onder het zand bezig is.

Dan toch maar die ideetjes van mij over het terugdringen van de kindersterfte wereldwijd. Drie simpele dingen: stop de wapen- en oorlogsindustrie, zorg voor goed, ongecensureerd en breed toegankelijk onderwijs voor alle jongens en meisjes op de hele wereld en zorg ervoor dat alle kinderen die hun leven beginnen dicht bij hun moeder zijn en borstvoeding krijgen. De laatste is het eenvoudigst, de middelste is het meest duurzaam en de eerste levert het meeste geld en veiligheid op om de andere twee uit te kunnen voeren. Tot de eerste werkelijkheid kan worden zullen we nu en dan acties van gekke DJ’s nodig hebben. Maar mag het dan alsjeblieft een volgende keer zonder flessen, spenen en kunstvoedingfabrikanten? Zodat we het serieus kunnen nemen.

*) PS: Na uitleg door bezorgde Texelaren is de fles inmiddels van het dak verwijderd! Goed zo TexelFM!

PDF van de foto en bijbehorende discussie op Facebook

WHO Director-General Dr Margaret Chan: Breastfeeding: a vital emergency response. Are you ready?, 2009

Breastfeeding key to saving children’s lives in: Notes for the media, WHO, Geneve, 2010
Eurolac Flits! met label fopspeen, flesvoeding, kunstvoeding, reclame. Deze links leiden naar lijsten met bijdragen met deze labels. Klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Gefopt

Foto: Leonardo DiCaprio als Frank Abagnale Jr. in Catch Me If You Can, waarin hij als persoonsverwisselaar iedereen overtuigend fopt; met Johnathan Brent als Dr. Ashland (R) en Shane Edelman als Dr. Harris (L)
Nogal wat ophef werd veroorzaakt door de rapportage in diverse online magazines over een onderzoek dat zou zijn uitgevoerd in Oregon, USA. Volgens de artikelen, die allemaal vrijwel identiek zijn aan dat van Rochman op Family Matters (2012) bleek tot grote verbazing van de onderzoekers dat beperking van fopspeengebruik de borstvoedingcijfers deed dalen. De auteurs, waarvan alleen een co-auteur wordt geciteerd, worden in het artikel voorgesteld als voorvechters van borstvoeding, die de cijfers voor exclusief borstvoeding in hun ziekenhuis wilden laten stijgen van bijna 80 naar 90% door het gebruik van fopspenen terug te brengen. In plaats van een stijging zagen zij een teruggang naar ruim onder de 70% exclusief borstvoeding en een stijging van kunstvoeding-erbij van 18 naar 28%. De teneur van het bericht is dat de onderzoekers zich zwaar gefopt voelen door de fopspeen. Of door de moeders of de baby’s of de borstvoeding zelf. Maar gefopt waren ze, blijkbaar.
Als ik zulke berichten lees komen er bij mij meestal meer vragen omhoog dan dat ik er antwoorden door krijg. De eerste vraag is dan: waar is het originele artikel, want daar stel ik dan de volgende vragen aan: hoe is het onderzoek uitgevoerd, waren er interventie en controlegroepen en hoe werden die samengesteld. Wat was de interventie precies en kregen de moeders die geen fopspeen mochten gebruiken wel een alternatief? Geen onderzoek te vinden in de databases. Het betreft een studie die werd gepresenteerd op een conferentie. Dan voel ik me gefopt. Want een verslag als dat van Bochman is maar van horen zeggen. Ik wil weten wat de onderzoekers zelf deden en erover zeiden in hun oorspronkelijke werk.
De geciteerde onderzoeker Dr. Carrie Phillipi erkent zelf dat het maar een observationele studie was. Dus geen interventie en controlegroepen. De uitkomsten van dergelijke onderzoeken geven aan dat er tussen tegelijk optredende fenomenen een verband kan zijn. Niet of het een nevenschikkend (tegelijkertijd onafhankelijk van elkaar optredend) of een oorzakelijk (het een veroorzaakt het ander) verband is en al helemaal niet welke gebeurtenis de oorzaak en welke het gevolg is. Er kunnen dus al helemaal geen conclusies uit worden getrokken, zoals Buchman en/of Philipi lijken te doen, of zuigverwarring al dan niet bestaat.
Ik kan wel een paar verklaringen voor de door Philipi teleurstellende uitkomsten bedenken. Zolang ik het originele onderzoek niet heb gelezen is ook dit maar koffiedikkijkerij, uit de duimzuigerij, of liever gezegd uit de fopspeenzuigerij. Fopspenen kunnen worden gebruikt omdat men denkt dat dat zo hoort, normaal is, of omdat er een probleem is dat ermee lijkt te kunnen worden opgelost. Als moeders die een fopspeen willen gebruiken om een probleem te lijf te gaan die mogelijkheid wordt ontnomen en er wordt hen geen alternatief geboden om aan het probleem te werken, dan ligt het heel erg voor de hand dat er dan maar naar kunstvoeding wordt gegrepen.
Al met al blijft onderzoek naar verbanden tussen borstvoeding succes en falen enerzijds en fopspeengebruik anderzijds vaag en ongrijpbaar. De uitgangspunten van diverse partijen zijn anders en de onderzoeksvragen zijn anders indien al bestaand. Ongrijpbaar. ‘’Pak me dan als je kan, je kan me toch niet krijgen’’ lijkt te altijd foppende fopspeen spottend te roepen.
Bochman B: Bring Back the Binky? Study Finds Pacifiers Actually Boost Breast-Feeding
Eurolac Flits! met label fopspeen, zuigbehoefte

Voor de lieve vrede

Foto: Vin Diesel als bodyguard Shane Wolfe, de Pacifier, in de gelijknamige film.
Fopspeen. Een veelzeggend woord. In het Engels heet een dummy, een naam die ook wordt gegeven aan mens-substituten in gevaarlijke experimenten. In het USA Engels heet het een pacifier, letterlijk een vredesbrenger. Fopspeen is een speen ofwel tepel die fopt, voor de gek houdt, een leugentje vertelt. Elke keer dat een ouder een kind een fopspeen in de mond geeft wordt er tegen het kind gelogen. Dit voorliegen van kinderen is zo algemeen en zo algemeen geaccepteerd dat het niet meer als zodanig wordt gezien en dat het zelfs als iets normaals wordt gezien. Moeders die geen fopspeen geven, maar hun kind troosten aan de borst, wordt voorgehouden dat zij zichzelf laten gebruiken als een fopspeen. Hoe verdraaid is dat? Vanaf het moment dat de WHO voorstelde om voor het voeden en verzorgen van kinderen hun biologische norm te volgen, ontstond een onafgebroken stroom van protest. Kinderen zouden niet zonder flessen- en vooral fopspenen kunnen. In feite denken ouders dat zijzelf niet zonder kunnen. Het is al eerder gezegd: moeder of vader worden is het probleem niet; moeder of vader zijn is een heel ander verhaal. Moeder of vader zijn is niet een extra ding in je huis en een extra item in je agenda. Het gaat over jezelf, letterlijk met lichaam en ziel, onvoorwaardelijk beschikbaar stellen voor een ander mens. Veel ouders hebben daarvoor een ontsnappingsroute nodig, Of denken dat nodig te hebben. Een fopspeen is zo’n ontsnappingsroute. Het houdt de baby bezig terwijl je als ouder even niet jezelf hoeft te geven. Dat is het enige doel van een fopspeen, ook al worden er onderzoeken gedaan die lijken aan te tonen dat fopspenen ook voor het kind nuttig kunnen zijn en zelfs levens redden. Moon et al onderzochten twee groepen van elk 260 kinderen (SIDS slachtoffers en gezonde kinderen) en daaruit bleek dat kinderen met een fopspeen significant minder risico van overlijden door SIDS hadden dan kinderen zonder fopspeen direct voor het inslapen. Daar lijkt geen speld tussen te krijgen, ware het niet dat in deze studie de ene onnatuurlijke situatie met de andere vergeleken werd. De biologische norm voor een mensenkind is namelijk om nooit alleen te slapen en ook in de nacht frequente kleine borstvoedingen te nemen. Als je dus wilt gaan onderzoeken of een fopspeen een meerwaarde heeft, moet je dus uitgaan van de nulwaarde (de biologische norm = kind dicht bij moeder en frequent aan de borst) en daar de interventie tegen afzetten. Want als we uitgaan van het gegeven dat een fopspeen een substituut is voor die norm, dan gaat het dus niet om het ding, maar om de actie: het zuigen. Wat dit soort onderzoeken aantoont is dat wanneer je afwijkt van de norm, door bijvoorbeeld verwijdering tussen moeder en kind aan te moedigen, er maatregelen zijn die dit gedrag veiliger, of minder onveilig!, kunnen maken. Een meta-analyse door Hauck c.s. (met gegevens uit 18 goede onderzoeken) toonde onomstotelijk aan dat borstvoeding geven, en met name exclusief borstvoeding geven, een zeer significante beveiliging tegen SIDS is. Alle interventies die borstvoeding geven tegenwerken of verminderen of minder exclusief maken werken dus negatief in op deze bescherming. Een kind met een fopspeen is niet aan de borst. Een meta-analyse (nou, ja, meta, uiteindelijk ging het om twee onderzoeken bij elkaar opgeteld!) door Jaafar et al leek aan te tonen dat fopspeengebruik de duur en exclusiviteit van borstvoeding niet in gevaar brengt. Gebreken in deze studie zijn dat er maar werd gekeken naar borstvoeding tot vier maanden en dat het ging om op tijd geboren, gezonde baby’s met moeders die zeer gemotiveerd waren om borstvoeding te geven. Het bewijs was niet heel erg sterk en men keek alleen naar eindresultaten en niet naar een eventuele toename van problemen waar doorheen gewerkt moest worden. Problemen die in de studie situatie wellicht beter werden begeleid dan bij moeders en baby’s ‘’in ’t wild’’.
Fopspeengebruik wordt door de WHO en andere deskundigen om meerdere redenen afgeraden dan alleen vermindering van borstvoeding, slechte hygiene en wiegendood, maar ik vermoed dat deskundigen die aanbevelingen doen die het gebruik van een fopspeen iets positiefs geven dat vooral doen om de lieve vrede te bewaren en niet tegen cultureel geaccepteerde gebruiken in te gaan.
Moon R, Tanabe K, Yang D, Young H, Hauck F: Pacifier Use and Sids: Evidence for a Consistently Reduced Risk. Maternal and Child Health Journal, 2012, 16(3):609-614. Doi: 10.1007/s10995-011-0793-x

Dummy

Fopspenen zijn bedoeld om een kind te foppen: in plaats van zijn moeder krijgt hij een plastic, rubber of siliconen ding in zijn mond en het zuigen erop moet hem laten geloven dat hij net zo warm en veilig is als bij mama. In Amerika heten de dingen pacifiers: vredebrengers. Beetje in de geest van: bij herrie de stop erin brengt vrede in het gezin. In Engeland noemt men ze dummy’s, net als de poppen die gebruikt worden in crashtesten voor auto’s. Die gebruik je dus voor dingen die te gevaarlijk zijn om uit te proberen met echte mensen. Ik heb me altijd afgevraagd waarom moeders hun kind willen foppen of waarom ze kennelijk de experimenten van hun kind zo gevaarlijk vinden dat ze er een dummy voor willen gebruiken. Zou je als moeder niet juist verguld moeten zijn als je kind jou prefereert boven plastic voor het zoeken en vinden van rust, veiligheid en vrede? Volgens de Tien Vuistregels voor het Welslagen van de Borstvoeding  zijn fopspenen, net als flessenspenen, uit den boze. Borstvoedingsdeskundigen en lactatiekundigen merken al decennialang dat speengebruik kan leiden tot problemen bij borstvoeding. In landen met minder goede hygiënische omstandigheden zijn spenen ronduit smerige dingen die ziekten veroorzaken. Daar zijn de dummy’s dus zelf het gevaar. Maar hoe zit het nu met het gevaar van foppers in onze contreien? Al vrijwel zolang als lactatiekundigen het hebben over problemen met spenen is er discussie of dit echt zo is, wat dan de problemen zijn en of die niet door iets anders worden veroorzaakt. En er wordt ook onderzoek gedaan. Het meeste onderzoek kan als falend terzijde worden geschoven. De weinige onderzoeken die wel goed zijn opgezet en uitgevoerd, maar die kijken maar naar een heel beperkt spectrum. De nieuwste Cochrane Review hierover vond welgeteld 3 onderzoeken die geschikt werden bevonden, waarvan er uiteindelijk maar twee voor de analyse werden gebruikt. Nauwelijks een meta-analyse te nemen dus. Het totaal van 1302 deelnemers is geen overtuigend groot cohort voor een review of analyse. De uitkomsten leken in het voordeel van de fopspeen. Maar deze uitspraak geeft nog geen vrede of veiligheid. Want wat en wie werd onderzocht? Ten eerste deden alleen vrouwen mee die zeer gemotiveerd waren om tenminste drie maanden borstvoeding te geven en die bij het begin van het onderzoek geen problemen met borstvoeding hadden. Vervolgens werd met 3 of 4 maanden gekeken naar de aantallen kinderen die uitsluitend of gedeeltelijk borstvoeding kregen. Niet bijvoorbeeld naar het aantal kinderen dat 6 maanden uitsluitend borstvoeding kreeg, zoals de WHO en kinderartsenorganisaties en overheden aanbevelen. Op de leeftijd van 3-4 maanden werd geen verschil aangetroffen in de borstvoedingcijfers bij wel of geen fopspeengebruik. Waar ook niet naar werd gekeken is of moeders die fopspenen gebruikten misschien meer borstvoeding problemen hadden (maar desondanks doorgingen met borstvoeding geven). ‘’Borstvoeding succes’’ kun je niet alleen definiëren door de duur en exclusiviteit. Ook de kwaliteit van de ervaring speelt mee in de definitie van succes. De onderzoekers zelf geven aan dat de uitkomsten van deze review beperkt bruikbaar zijn, omdat ze alleen uitsluitsel geven over de effecten bij hoog-gemotiveerde moeders en omdat er niet naar andere mogelijk negatieve uitkomsten van (intensief) fopspeengebruik (zoals effecten op de ontwikkeling van gebit, ademhaling en spraak) is gekeken. Mijn conclusie: waarom zou je je als moeder door nep willen laten vervanger als je zelf het echte te bieden hebt? Nog helemaal afgezien van eventuele negatieve effecten op borstvoeding of ontwikkeling.
Meer Flitsen over fopspenen 
borstvoeding.com over fopspenen:
Tepel of fopspeen: verwarring, productiegevaar, onderzoek
Tepel-speenverwarring
Zuigbehoefte, fopspeen, pink en duim
Jaafar SH, Jahanfar S, Angolkar M, Ho JJ. Pacifier use versus no pacifier use in breastfeeding term infants for increasing duration of breastfeeding. Cochrane Database of Systematic Reviews 2011, Issue 3. Art. No.: CD007202. DOI:10.1002/14651858.CD007202.pub2. http://www.update-software.com/BCP/WileyPDF/EN/CD007202.pdf

Onderzoek Mysteries

Eeuwenlang beproefde normale fysiologische processen zijn pas waar en goed als ze door modern wetenschappelijk onderzoek zijn bevestigd. Bijvoorbeeld responsief ouderschap: je kind in je buurt houden en hem geven wat hij nodig heeft wanneer hij het nodig heeft zorgt voor kinderen die zich zowel lichamelijk als geestelijk optimaal kunnen ontwikkelen en ontplooien. Bij responsief ouderschap hoort het voeden van een baby op verzoek. Een baby wordt geboren met een perfect werkend systeem van honger- en verzadigingsignalen, waardoor hij niet meer eet dan nodig is. Een kind op schema voeden en hem bepaalde hoeveelheden voedsel laten eten kan er juist toe leiden dat een kind zijn eigen honger- en verzadigingsignalen niet meer vertrouwt en dus zal gaan negeren en op termijn kan dit leiden tot overeten en overgewicht. Gelukkig worden alle moeders die dit al eeuwenlang wisten en deden nu geruggesteund door onderzoek van Hurley et al. Vele vroegere onderzoeken hadden al aangetoond dat er een verband is tussen kunstvoeding en later overgewicht, maar Crume c.s. hebben nu aangetoond dat dit ook geldt voor kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap diabetica waren. De meest mysterieuze onderzoeken gaan over het gebruik van fopspenen. Logisch denkende mensen wisten allang dat een fopspeen een substituut is voor moeder’s borst. Moeder’s borst zorgt voor borstvoeding (bescherming tegen obesitas en allerlei andere aandoeningen) en voor voeden op verzoek (als de hongersignalen niet worden verward met ‘’zuigbehoeftesiganlen die ook met een fopspeen kunnen worden voldaan’’). Toch wordt in een grote onderzoeken-analyses naar de veiligheid van fopspeen gebruik alleen gekeken naar de invloed op de duur van al dan niet exclusief borstvoeding geven. Niet naar signalen dat dat borstvoeding geven misschien moeilijker is, meer problemen geeft of voeden op verzoek verhindert en zo bijdraagt aan meer obesitas later. Het grote mysterie van wetenschappelijk onderzoek: wetenschappers die zo goed onderzoeken dat ze hun eigen oogkleppen niet meer zien.
Crume TL, Ogden L, Maligie M, Sheffield S, Bischoff KJ, Daniels S, Hamman RF, Norris JM, Dabelea D: Long-Term Impact of Neonatal Breastfeeding on Childhood Adiposity and Fat Distribution Among Children Exposed to Diabetes In Utero Diabetes Care March 2011 34:641-645; doi:10.2337/dc10-1716
Jaafar SH, Jahanfar S, Angolkar M, Ho JJ: Pacifier use versus no pacifier use in breastfeeding term infants for increasing duration of breastfeeding. Cochrane Database Syst Rev. 2011 Mar 16;3:CD007202.

Fopspenen, zoethoudertjes en substituten

Moeders verzuchten wel eens dat ze zichzelf een fopspeen voelen al shun kindje alsmaar de borst wil zonder honger ‘’te kunnen hebben’’. Dat is natuurlijk compleet de omgekeerde wereld: de fopspeen is het substituut, niet de moeder. De fopspeen is het zoethoudertje (vroeger letterlijk, want soms gedoopt in suikerwater of sterke drank) als moeder zelf niet beschikbaar is. Borstvoeding deskundigen en de WHO raden het gebruik van een fopspeen bij borstgevoedde baby’s af, omdat zij voeden aan de borst vervangen, wat zou kunnen leiden tot minder exclusief en minder lang borstvoeding geven. Deskundigen uit andere disciplines kunnen andere bezwaren hebben tegen fopspeengebruik (bijv vanwege het risico van afwijkende gebitsontwikkeling, ademhaling en spraakontwikkeling). Nog weer andere deskundigen kunnen ervan overtuigd zijn dat een fopspeen een wapen is in de strijd tegen wiegendood (hoewel ook in die functie de fop een substituut is voor het drinken aan de borst). Allerlei onderzoeken worden gedaan om voor eens en altijd duidelijk te maken of al die claims voor of tegen fopspenen en hun invloed op borstvoeding waar of vals zijn. En zoals te verwachten faalt dit jammerlijk, want de onderzoeken pro en contra houden elkaar aardig in evenwicht. Sommige dingen kunnen niet op de manier van de Gouden Wetenschappelijke Waarheid (het gerandomiseerde dubbel-blinde prospectieve onderzoek) worden bewezen noch ontkend. Maar waarom zou je eigenlijk willen bewijzen dat het origineel beter is dan het substituut? Hoeveel George Clooneys je ook inzet, oploskoffie zal nooit als vers gezette smaken. Alle gehaaide Nestlé reclametechnieken ten spijt.
Lindsten, Rune; Larsson, Erik: Pacifier-sucking and Breast-feeding: A comparison between the 1960s and the 1990s. Journal of Dentistry for Children, 2009, 76(3):199-203(5)
O’Connor NR, Tanabe KO, Siadaty MS, Fern R. Hauck FR: Pacifiers and Breastfeeding; A Systematic Review. Arch Pediatr Adolesc Med. 2009;163(4):378-382.
Karabulut E, Yalçin SS, Ozdemir-Geyik P, Karaağaoğlu E.: Effect of pacifier use on exclusive and any breastfeeding: a meta-analysis. Turk J Pediatr. 2009 Jan-Feb;51(1):35-43.
   

Wiegendood preventie

Kinderen die geen borstvoeding krijgen hebben dubbel zoveel kans te overlijden als gevolg van wiegendood als kinderen die wel de borst krijgen, stellen Vonnegut en Mitchell in een door het Duitse Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen en de Nieuwzeelandse Child Health Research Foundation betaalde studie. De onderzoekers adviseren dan ook om minimaal 6 maanden borstvoeding prominent op te nemen in de anti-wiegendood campagnes. Het onderzoeksteam van Edmond et al, verbonden aan  onder andere de Universiteit van Oxford, voegden daar met hun studie nog de kennis aan toe dat kinderen vooral zo snel mogelijk na de geboorte moeten beginnen met borstvoeding. 16% en zelfs 22% van alle overleden zuigelingen zou kunnen worden voorkomen als alle kinderen respectievelijk binnen de eerste dag en binnen het eerst uur van hun leven beginnen met borstvoeding. Andere onderzoekers vonden dat het gebruik van een fopspeen vlak voor het slapen gaan het risico van wiegendood ook sterk vermindert. De Cochrane groep vergeleek een paar studies die daarover gingen met elkaar en vond dat voor elke 2733 kinderen die met een fopspeen gaan slapen er 1 wordt gered van wiegendood. Maar die studie keek weer niet of die kinderen dan wel of niet ook borstvoeding kregen.
Heffen fop en borst elkaar op? Versterken ze elkaar? Werken ze elkaar tegen? Ik houd het op borstvoeding als de sterkste bescherming. Fopspeen beschermt immers alleen tegen wiegendood en vergroot het risico op minder borstvoeding, slechte gebitsontwikkeling, slaapapneu, ademhalingsprobleem en middenoorontsteking, terwijl borstvoeding die risico's juist vermindert en ook het risico van wiegendood significant verlaagt.
Over borstvoeding en andere dingen in de mond en hun effecten op de gezondheid: http://www.brianpalmerdds.com/articles.htm
M.M. Vennemann, T. Bajanowski, B. Brinkmann, G. Jorch, K. Yücesan, C. Sauerland, E.A. Mitchell,  and the GeSID Study Group: Does Breastfeeding Reduce the Risk of Sudden Infant Death Syndrome?
PEDIATRICS Vol. 123 No. 3 March 2009, pp. e406-e410
Hauck FR, Omojokun OO, Siadaty MS.: Do pacifiers reduce the risk of sudden infant death syndrome? A meta-analysis. Pediatrics. 2005 Nov;116(5):e716-23.
Vennemann MM,  Mitchell EA: Breast-Feeding May Reduce Risk for SIDS by Half Throughout Infancy. Pediatrics. 2009;123:e406-e410
Edmond KM, Zandoh C, Quigley MA, Amenga-Etego S, Owusu-Agyei S, Kirkwood BR: Delayed Breastfeeding Initiation Increases Risk of Neonatal Mortality. PEDIATRICS Vol. 117 No. 3 March 2006, pp. e380-e386

Wiegendood: de helft minder bij borstvoeding

De GeSID is en Duitse studiegroep die onderzoek doet naar zuigelingensterfte. Zij vergeleken 333 kinderen die waren overleden aan wiegendood en 998 gezonde kinderen ter controle. Zij vonden dat van de overleden kinderen de helft geen borstvoeding kreeg, terwijl meer dan 80% van de anderen wel borstvoeding kregen. Kinderen die geen borstvoeding krijgen lopen dus een bijna dubbel zo groot risico te overlijden aan wiegendood.
Andere onderzoekers vonden dat het gebruik van en fopspeen vlak voor het slapen gaan het risico van wiegendood ook sterk vermindert. De Cochrane groep vergeleek een paar studies die daarover gingen met elkaar en vond dat voor elke 2733 kinderen die met een fopspeen gaan slapen er 1 wordt gered van wiegendood. Maar die studie keek weer niet of die kinderen dan wel of niet ook borstvoeding kregen.
Heffen fop en borst elkaar op? Versterken ze elkaar? Werken ze elkaar tegen? Ik houd het op borstvoeding als de sterkste bescherming. Fopspeen beschermt immers alleen tegen wiegendood en vergroot het risico op minder borstvoeding, slechte gebitsontwikkeling, slaapapneu, ademhalingsprobleem en middenoorontsteking, terwijl borstvoeding die risico's juist vermindert.
Over borstvoeding en andere dingen in de mond en hun effectn op de gezondheid: http://www.brianpalmerdds.com/articles.htm
M.M. Vennemann, T. Bajanowski, B. Brinkmann, G. Jorch, K. Yücesan, C. Sauerland, E.A. Mitchell,  and the GeSID Study Group: Does Breastfeeding Reduce the Risk of Sudden Infant Death Syndrome?
PEDIATRICS Vol. 123 No. 3 March 2009, pp. e406-e410
Hauck FR, Omojokun OO, Siadaty MS.: Do pacifiers reduce the risk of sudden infant death syndrome? A meta-analysis. Pediatrics. 2005 Nov;116(5):e716-23.

Stap 9: de borst, enkel de borst

Een kind dat borstvoeding krijgt zou niets anders in de mond moeten krijgen om te zuigen dan enkel de borst. Honger, dorst, verdriet, zuigbehoefte: de borst is een multifunctioneel gereedschap om daaraan te voldoen. Sterker nog, een borstkind dat afwisselend de borst en andere zuigobjecten in de mond krijgt kan daardoor verward raken, niet meer weten hoe het moet of zelfs de borst weigeren. Hoewel het verschijnsel zuigverwarring (ook wel tepel-speenverwarring genoemd) door sommige beroepsgroepen wordt ontkend, blijkt in de praktijk en uit onderzoek dat het gebruik van flessen en fopspenen een negatief effect heeft op de duur en exclusiviteit van borstvoeding. Het aanbieden van spenen (fles of fop) zou daarom minimaal moeten worden uitgesteld tot de borstvoeding en het drinkgedrag van de baby aan de borst zijn gestabiliseerd. Victoria et al tekenen daarbij wel aan dat alleen fopspeengebruik afraden niet voldoende is, maar dat moeders moeten worden begeleid bij het oplossen van de problemen waarvoor zij de fopspeen in eerste instantie willen gebruiken.Studies die uitwijzen dat fopspeen gebruik mogelijk tot een vermindering van wiegendood leidt hebben niet de normale borstgevoede baby als controle gebruikt, maar alléén slapende kinderen met of zonder fopspeen. De mechanismen waardoor fopspeen gebruik het wiegendoodrisico verlaagt zijn niet verklaard, maar hebben mogelijk te maken met zuigen en dat kan ook, en wellicht beter, aan de borst worden verkregen.
Victoria CG et al (1997) Pacifier use and short breastfeeding duration: cause, consequence or
coincidence?
E.A. Mitchell, P.S. Blair, M.P. L’Hoir: Should Pacifiers Be Recommended to Prevent Sudden Infant Death Syndrome? PEDIATRICS Vol. 117 No. 5 May 2006, pp. 1755-1758 

WHO: Evidence for the Ten Steps to Successful Breastfeeding. World Health Organization, Geneva, 1998

Non-nutritieve zuiggewoontes beïnvloeden gebitsontwikkeling tijdens doorkomen blijvend gebit

Montaldo et al uit Napels interviewden de ouders van 1451 kinderen tussen 7 en 11 jaar en evalueerden de toestand van hun gebit. Hun onderzoek wees uit dat kinderen die als zuigeling non-nutritieve zuiggewoonten hadden, anders dan exclusieve borstvoeding, vaker scheve gebitten (malocclusie, kruisbeet, open beet) hadden. In eerder onderzoek waren Warren et al van de Universiteit van Iowa al tot vergelijkbare conclusies gekomen. Zij vonden dat kinderen die 36 maanden of langer op een fopspeen of minstens 60 maanden op duim of vingers zogen beduidend vaker een open beet vertoonden. Beide onderzoekers bevelen aan dit soort ongewenste gebitsontwikkling te voorkomen door het non-nutritieve zuiggedrag van kinderen aan te passen.
Montaldo L, Montaldo P, Cuccaro P, Caramico N, Minervini G. Effects of feeding on non-nutritive sucking habits and implications on occlusion in mixed dentition. Int J Paediatr Dent. 2010 Jul 23. [Epub ahead of print]
Warren JJ, Slayton RL, Bishara SE, Levy SM, Yonezu T, Kanellis MJ. Effects of nonnutritive sucking habits on occlusal characteristics in the mixed dentition. Pediatr Dent. 2005 Nov-Dec;27(6):445-50.