Oud

Foto: Oliebollen in de maak
Als de aarde eenmaal de volledige toer om de zon heeft gemaakt, herdenken we de gebeurtenissen die tijdens die rondgang aan ons voorbij trokken en kijken we vooruit naar die van de volgende rondgang. We mijmeren wat over de cirkelgang van het leven, over dingen die voorbijgaan en zullen komen en nemen ons voor het allemaal beter te gaan doen. We hadden daar elke willekeurige dag voor kunnen nemen, want die cirkelgang is elk jaar gelijk. 365 en een beetje dagen na vandaag staan zon en aarde weer in exact dezelfde positie ten opzichte van elkaar en samen een fractie verschoven ten opzichte van onze melkweg en samen met die melkweg een fractie verschoven ten opzichte van de rest van het universum. Aan deze kant van de bol begint de winter, aan de andere kant de zomer en in het midden is het nooit zomer noch winter. Voor wie nog vele jaren in het vooruitzicht heeft was het verlopen jaar een eeuwigheid, voor wie de helft van zijn jaren is gepasseerd leek het pas vorige week dat dat laatste jaar begon. Maar omdat we nu eenmaal eens per jaar willen mijmeren is deze dag daar net zo goed voor als elke andere, dus zet ik mij nu ook eens aan het mijmeren.

Terugkijkend op het afgelopen jaar, maar dan toegespitst op mijn vakgebied. Bovenop de stapel ligt dan dat serieuze verzoek om bij te dragen aan de financiële ondersteuning van het uitbannen van kindersterfte in met name Afrika. De kindersterfte in Afrika is schrijnend en in het overgrote deel van de gevallen totaal onnodig. Een flink deel van de ellende word veroorzaakt door de constante staat van oorlog tussen landen, naties en stammen of andere etnische groeperingen. De desolate toestand waarin veel volkeren van Afrika werden achtergelaten door Europese mogendheden na decennia- en eeuwenlange koloniale onderdrukking en uitbuiting is daaraan mede debet. Dat veroorzaakt voedseltekorten en verstoring van voedselvoorziening voor en door de lokale bevolking. Giet daaroverheen een scherpe saus van religieus fanatisme van christelijke en moslimzijde, gekruid met een stevige dosis fatalisme, die allerlei schadelijke en ongezonde regels geeft, waardoor ziekte en verminking hoogtij vieren en overlevingskansen voor de allerkleinsten verkleinen.

Multinationals die laatste reserves opeisen en met geweld opeisen en ervoor in de plaats armoede, ziekte en vervuiling achterlaten, samen met andere multinationals, die hun inferieure producten met misdadige marketingpraktijken slijten aan mensen die ze niet kunnen betalen en er ziek van worden, maken de ellende compleet. En dan sussen wij ons collectieve geweten met de gedachte dat de 12 miljoen die een radio-actie oplevert de uit deze ellende cocktail voortkomende kindersterfte zal tenietdoen. Serieus? Wie deze bedenkingen laat horen en de actie met kritische blik bekijkt wordt als spelbreker en zwartkijker terzijde geschoven. Serieus!

Ai-ai, wat een ellende in mijn mijmeringen. Een eindje verder terug dan, dat is vast positiever: een elke twee jaar terugkerend congres met een eraan verbonden prijs. Een prijs voor inzet voor de bevordering en ondersteuning van borstvoeding. Helaas werden met mij velen in mijn vakgebied ook daar niet vrolijk van. De genomineerden waren instellingen en geen individuen. Meer nog, het waren instellingen waarvan gewoon mag worden verwacht dat ze goed bezig zijn aangaande borstvoeding. Waar bij twee van de genomineerden enkele individuen zich extra hadden ingezet om hun instelling goed voor borstvoeding te laten zijn, konden die nominaties nog worden gehonoreerd. De derde genomineerde was het Voedingscentrum. Die van ‘’Eerlijk over eten’’. Die in hun voorlichting over voeding voor zuigelingen en peuters met wetenschappelijk totaal achterhaalde adviezen komen. En vooral: die sterke banden hebben met de voedingswaren industrie. Niet wetenschappelijk gefundeerde advisering en daardoor borstvoeding ondermijnend, en niet onafhankelijk van partijen die financieel voordeel hebben bij minder borstvoeding.

Het meest pijnlijke was nog wel dat de nominaties dit jaar waren neergezet door de organisatie die ook het congres realiseert: de SBO, Samenwerkende Borstvoeding Organisaties. Vrijwilligers- en beroepsorganisaties middenin het werkgebied borstvoeding. Ieder op een of andere manier in hun statuten, doelstellingen of ethische codes verbonden aan het ondersteunen, bevorderen en beschermen van borstvoeding in naleving van de WHO Code, de Innocenti Declaration en het BFHI (Baby Friendly Hospital Initiative, Zorg voor Borstvoeding). Serieus? Ja serieus, dezelfde organisaties die later in het jaar de hierboven besproken actie met enthousiasme zouden ondersteunen.  Protesten leiden tot afweer en beschuldigingen van ‘’roomser dan de paus’’ te willen zijn. Uiteindelijk meende zelfs de directeur van het Voedingscentrum persoonlijk aan de klagers een brief te moeten sturen waarin onder andere werd aangedrongen op het verwijderen van protesterende uitingen op het internet aangaande nominatie en prijsuitreiking aan het Voedingscentrum. Serieus droevig werden wij ervan.

Was er dan op borstvoeding gebied helemaal niets leuks te herinneren? Ja, gelukkig zijn er al die moeders en kinderen die met of zonder problemen enthousiast borstvoeding doen en erover praten, mailen en socialnetwerken. En alle mensen de hen daar vrijwillig of professioneel bij helpen. Veel productieve discussies online over borstvoeding in het openbaar, borstvoeding na de eerste paar maanden en de keuze die ouders maken over de voeding van hun kinderen en de steun en tegenwerking (allebei bij elke keuze die ze maken) die ze daarbij ondervinden. En de lancering van een mooie DVD over borstvoeding na de eerste maanden*. En een handig en mooi boekje over het combineren van borstvoeding en een baan**.
Alles bij elkaar toch wel een goed moment voor nog een oliebol en appelbeignet en een toast op het afgelopen borstvoedingjaar. We maakten de tongen los en lieten de moedermelk rijkelijk stromen. Proost! Op een goed uiteinde.

INNOCENTI DECLARATION: On the Protection, Promotion and Support of Breastfeeding. online
WHO Code, beschreven en verklaard op borstvoeding.com

The Baby-Friendly Hospital Initiative
*) Tiet Zat. Een uitgave in opdracht van Kenniscentrum Borstvoeding
**) Borst en Baan

Bescherming voor moeder en kind

In deze aflevering een paar stukjes uit een publicatie van Unicef over het effect van de keuze van zuigelingenvoeding op de overlevingskansen van kinderen en de gezondheid van moeders. Unicef stelt: ‘’borstvoeding redt meer levens dan enig andere interventie’’. En dit geldt niet alleen in de Derde Wereld, maar ook hier, bij ons, in het rijke Westen. ‘’Kinderen in geïndustrialiseerde landen die geen borstvoeding krijgen hebben ook een hoger overlijdensrisico – een recente studie over postnatale mortaliteit in de VS vond een 25% verhoogd risico van mortaliteit onder kinderen die geen borstvoeding kregen. In de Milennium Cohort Survey (Groot Brittannië) was 6 maanden exclusief borstvoeding gerelateerd aan een 53%verminderd risico van ziekenhuisopname voor diarree en 27% minder ziekenhuis opname voor luchtweginfecties.’’ Unicef heeft in samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie aanbevelingen opgesteld voor optimale borstvoeding: ‘’Initiatie van borstvoeding binnen het 1e uur na de geboorte; exclusief borstvoeding gedurende de 1e 6 maanden na de geboorte; voortgezette borstvoeding tot de 2e verjaardag of langer, naast veilige, nutritief adequate, leeftijd adequate, responsieve complementaire voeding vanaf 6 maanden.’’ Kunstvoeding wordt door Unicef niet gekwalificeerd als een acceptabele vervanging voor borstvoeding, omdat het, ‘’op zijn best niet meer is dan een vervanging van de nutritieve aspecten van moedermelk: het is alleen voedsel, terwijl moedermelk een complexe, levende, voedende vloeistof is, die antistoffen, enzymen, lange keten vetzuren en hormonen bevat, waarvan er vel simpelweg niet in kunstvoeding kunnen worden gestopt. Daarenboven is het voor de spijsvertering van de zuigeling in de eerste maanden erg moeilijk iets anders te verteren dan moedermelk. Zelfs 1 voeding met een kunstmatig substituut of ander voedsel kan de darm zodanig beschadigen dat het weken duurt voor de baby om dat te herstellen.’’ Het grootste probleem om te voldoen aan de aanbeveling voor 6 maanden exclusief borstvoeding en voortgezette borstvoeding voor 2 jaar of langer is de druk vanuit de sociale omgeving en door agressieve reclame van kunstvoeding fabrikanten om te stoppen. ‘’Deze druk wordt al te vaak versterkt door inadequaat advies van zorgverleners, die onvoldoende kennis en vaardigheden  hebben om borstvoeding effectief te ondersteunen. Daar komt dan nog bij dat veel vrouwen binnen weken na de bevalling alweer moeten gaan werken en die daarbij zoveel drempels en barrières tegenkomen dat zij vroegtijdig stoppen met (exclusief)  borstvoeding geven.’’ Moeders en kinderen hebben bescherming nodig: kinderen door borstvoeding te krijgen en moeders bescherming tegen negatieve druk, drempels en barrières bij het geven van borstvoeding.

http://www.unicef.org/nutrition/index_24824.html

Moedermelk substituut

Vrijwel alle moeder’s kunnen borstvoeding geven, waaronder volgens WHO en Unicef wordt verstaan: een kind voeden aan de borst vanaf binnen een uur na de geboorte, gedurende de 1e 6 maanden exclusief en tot de 2e verjaardag of daar voorbij naast geschikte andere voeding. Vooral de eerste periode van uitsluitend borstvoeding in de 1e 6 maanden is van groot belang voor de gezondheid van kind en moeder in alle levensomstandigheden. Hoewel dus vrijwel alle moeders in staat zijn borstvoeding te geven en het voor alle moeders en vrijwel alle kinderen de gezondste keuze is, is er een klein aantal omstandigheden waarin borstvoeding geheel of gedeeltelijk, tijdelijk of permanent niet te prefereren optie is. Wanneer het onderbreken van of totaal stoppen met borstvoeding of het aanvullen met substituten wordt overwogen, moeten altijd de risico’s van het gebruik van moedermelksubstituten worden afgewogen tegen mogelijke risico’s van de aandoening of omstandigheid. Bij het bepalen van welke voeding voor een kind wordt gekozen is direct voeden aan moeder’s borst altijd de 1e keuze. Indien dit niet (volledig) mogelijk is zal eerst worden gepoogd dit aan te vullen met de afgekolfde melk van de eigen moeder. Wanneer een moeder ondanks optimalisatie van het beleid en de technieken onvoldoende eigen melk kan produceren gaat de voorkeur uit naar afgekolfde melk van en andere moeder (donormelk), eventueel direct door die andere moeder aan de borst gevoed. Als 4e optie wordt gekozen voor gespecialiseerde moedermelksubstituten (kunstvoeding). Alleen voor kinderen die moedermelk niet kunnen verteren, is het enige en eerste alternatief aangepaste kunstvoeding. Dit geldt bijvoorbeeld voor kinderen met galactosemie, phenylketonurie (PKU) of maple syrup urine disease. Kinderen van moeders die bepaalde medicijnen gebruiken kunnen de melk van hun moeder niet drinken en moeten (tijdelijk, voor de duur van de behandeling) een vervangende voeding krijgen. De lijst met absoluut gecontra-indiceerde medicijnen is erg kort. Ook zieke moeders kunnen borstvoeding geven, indien zij in staat zijn het kind vast te houden. De enige contra-indicatie is HIV+, maar alleen indien moedermelk substituten AFASS zijn (acceptable, feasible, affordable, sustainable, safe; acceptabel, verkrijgbaar, betaalbaar, duurzaam, veilig). Andere situaties zoals vroeg geboorte, dysmaturiteit, (gevaar van) hypoglycemie vragen om optimalisatie van borstvoeding management en technieken en de melkinname (mogelijk met suppletie van moeders eigen melk op een andere manier) en pas als dat niet binnen redelijke tijd tot het gewenste resultaat leidt is er een indicatie om over te gaan tot het gebruik van voeding op basis van niet-menselijke melk. 
http://www.borstvoeding.com/problemen/medicijnen/medicijnlijst-nl.html
WHO/Unicef: Acceptable medical reasons for use of breast-milk substitutes. WHO/NMH/NHD/09.01. WHO/FCH/CAH/09.01

Zuigelingenvoeding en veiligheid

De veiligheid van kinderen staat bovenaan de prioriteitenlijst van ouders, zorgverleners en wetgevers. Ouders krijgen voorlichting en wetgeving probeert veiligheid te reguleren. WHO en UNICEF wijden er een groot deel van al hun activiteiten aan. In meerdere resoluties en publicaties van de WHO wordt telkens weer duidelijk gemaakt dat er 1 enkele, goedkope en effectieve manier is om kinderen van een basisveiligheid te voorzien. Een manier die zorgt voor veilig voedsel, bescherming tegen infecties en andere ziekten en toepasbaar is in alle levensomstandigheden: kinderen vanaf de geboorte borstvoeding geven, veel en vaak. Een nadeel van dit ogenschijnlijke wondermiddel is dat het niet alleen niets kost, maar dat er ook niemand aan verdient. En dus kan intensieve lobby van degenen die wel verdienen aan de substituten voor borstvoeding ervoor zorgen dat overheden wel met de mond en op papier de visie van de WHO delen, maar dat de keuze voor zuigelingenvoeding wordt gepresenteerd als een persoonlijke keuze van de ouders. Andere veiligheidsinterventies worden met heel wat meer kracht en overtuigingsmiddelen gepromoot, waarmee inspelen op schuldgevoelens bij de ouders die deze interventies niet toepassen niet wordt geschroomd. Maar ouders die ervoor kiezen, of zich ervan laten overtuigen dat zij niet anders kunnen, om geen borstvoeding te geven, kiezen daardoor voor een minder veilige manier van voeden en verzorgen van hun kinderen. Door borstvoeding te vervangen door kunstmatige zuigelingenvoeding onthouden zij hun kind de bescherming die moedermelk en het drinken aan de borst biedt, maar stellen zij hun kind bloot aan een potentieel bacteriologisch gevaarlijke substantie. Poedervormige kunstvoeding is niet vrij van bacteriën en er zijn al kinderen overleden door bacteriologische contaminatie. Onderzoek wijst uit dat veel ouders de etiketten van de blikken melkpoeder niet goed lezen of kunnen begrijpen en dat zij ook andere hygiëne voorschriften niet volgen. Ouders die gaan voor de veiligheid van hun kinderen geven borstvoeding en zij verdienen alle hulp die ze nodig hebben om die keuze uit te voeren.
Labiner-Wolfe J, Fein SB, Shealy KR: Infant Formula-Handling Education and Safety. Pediatrics 2008 122: S85-S90
Carletti C, Cattaneo A: Home preparation of powdered infant formula: is it safe? Acta Pædiatrica, 2008, 97(8):1131-1132