Pakjesavond

met dank aan mijn nichtje voor de foto

Sinterklaasavond, traditioneel in Nederland Pakjesavond geheten, is de avond voor de naamdag van de Heilige Nicolaas. Het feest van Zie De Maan Schijnt en Hoor De Wind Waait. Dat van die wind zal vanavond waarschijnlijk gaan kloppen als we de weersvooruitzichten mogen geloven. Die maan zal zich dus waarschijnlijk niet vertonen. De verwachtingen zijn bij de kindertjes hoog gespannen, soms zo hoog dat er buikpijn en stress, en dus tranen met tuiten, bij komen kijken. Dat heb je zo bij hooggespannen verwachtingen. Zwangeren krijgen ook een soort pakjesavond voorgespiegeld als zij worden geënthousiasmeerd om hun kindje borstvoeding te gaan geven. Allerlei moois wordt hen beloofd, een zak vol cadeautjes en allerlei lekkers op de koop toe. Maar ook daar geldt: Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe. Want moeders kunnen, als het eenmaal zo ver is, wel degelijk het gevoel krijgen dat zij niet zoet zijn, maar stout, want de beloofde cadeautjes en het lekkers blijven uit, maar die roe krijgen ze volop.

De initiatie van borstvoeding in Nederland ligt al jaren rond de 80%. Dat is iets minder dan het percentage aanstaande moeders dat voorafgaand aan de geboorte aangeeft borstvoeding te willen geven. Het beginnen met borstvoeding is niet zo zeer wat er niet goed gaat (hoewel dat ook best wat meer mag zijn), het grote probleem zit hem in het aantal moeders dat voortijdig stopt met borstvoeding geven. Voortijdig in de betekenis van eerder dan zij zelf hadden bedacht, maar ook eerder dan volgens de algemene aanbevelingen de voorkeur heeft. Ongeveer de helft van de startende moeders houdt het ongeveer een maand vol. Hooguit 20% maakt de door de WHO aanbevolen 6 maanden vol (eigenlijk minder, want veel kinderen krijgen al ruim voor die tijd iets anders bij). Die zes maanden van de WHO gaan over uitsluitend borstvoeding geven. Het deel, dat zegt tot of voorbij de tweede verjaardag borstvoeding naast geschikte andere voeding, is voor het merendeel van de kinderen een utopie.

Redenen daarvoor zijn er zeker te geven, daar is ook onderzoek naar gedaan. Je komt dan op zelf gegeven redenen als verondersteld te weinig melk, pijn, problemen, weer gaan werken en dergelijke.  Weer gaan werken zal zeker een rol spelen, maar veel vrouwen stoppen al lang voordat dat werk weer begint. Wanneer de problemen goed worden geanalyseerd kom je op een paar hoofdpunten. De eerste is dat er in Nederland geen borstvoeding cultuur is, zoals bijvoorbeeld in Scandinavië wel. Borstvoeding wordt als iets heel bijzonders neergezet, maar niet als de norm voor het voeden en verzorgen van baby's en jonge kinderen. En als goede tweede: Borstvoeding wordt gepromoot, maar niet beschermd en ondersteund. Zowel overheid, beleidsmakers als zorgverleners hebben de mond vol over het belang van borstvoeding, maar de kennis en vaardigheden en vooral de attitude om borstvoeding ook goed ten uitvoer te brengen c.q. te begeleiden ontbreekt jammerlijk. In de opleidingen voor zorgverleners is nauwelijks aandacht voor de fysiologie van de voeding en ontwikkeling van de zuigeling en het jonge kind (om over ontwikkelingspsychologie maar helemaal niet te spreken) en met name voor borstvoeding. Veel van de informatie die zorgverleners krijgen en doorgeven komt regelrecht uit de hoed van de fabrikanten van kunstvoeding. De invloed van openlijke en verborgen reclame voor kunstvoeding moet ook niet worden onderschat.

Campagnes voor borstvoeding moeten gaan over bewustwording. Campagnes die borstvoeding zichtbaar maken zijn effectief, zolang zij het geven van borstvoeding niet als iets bijzonders neerzetten, maar als iets  normaal alledaags. Campagnes die borstvoeding actief promoten zijn alleen effectief als er ook tegelijk wordt gezorgd voor back-up voor het uitvoeren van de voornemens om borstvoeding te geven. Moeders voelen zich nu vaak in de kou gezet door zorgverleners die actief het geven van borstvoeding promoten, maar niet weten hoe ze moeders moeten helpen dat waar te maken.

Wat nodig is om de cijfers voor de duur van borstvoeding te verhogen (de initiatie is al redelijk goed en zal vanzelf beter worden wanneer meer moeders succesvol langer borstvoeding geven) is een breed plan van aanpak. Verlenging van het zwangerschaps-/moederschapsverlof heeft daar zeker ook een plaats in. Maar in de eerste plaats moet worden ingezet op de scholing van zorgverleners, om te beginnen in hun primaire beroepsopleiding. Daarbij moet ruim aandacht zijn voor de eigenschappen borstvoeding en moedermelk en voor de tekortkomingen en risico's van alternatieven zoals kunstvoeding. Ten tweede moet er worden gewerkt aan een diepe en brede theoretische kennisbasis over de fysiologie van de lactatie en de fysiologie van het kind. Ten derde moet er veel meer ruimte zijn voor het verkrijgen van kennis en praktische vorming voor de begeleiding van borstvoeding. Tot slot moet het beroep lactatiekundige worden erkend als specialist op het gebied van de menselijke lactatie en de begeleiding bij borstvoeding, en moeten zorgverleners leren wanneer doorgestuurd moet worden naar deze specialist (zoals dat bijvoorbeeld ook het geval is met een fysiotherapeut of een diëtist).

Richtinggevend

Foto: Saoirse Ronan als Melanie Stryder / Wanda en Max Irons als Jared Howe in The Host (2013), waar de oorspronkelijke eigenaar van het lichaam de ‘’gast’’ een andere richting indwingt.

De wens om borstvoeding te geven en de vastberadenheid om die wens in werkelijkheid om te zetten en de uiteindelijke uitkomsten van die wens zijn, zoals we in Etiket ook al zagen, onderwerp van veel onderzoek en speculatie. Meer dan alleen maar noteren wie wel of niet borstvoeding wil geven en wie het hoe lang ook daadwerkelijk doet, zochten Odom et al (2013) en Gubler cs (2013) naar redenen voor eerder dan gepland stoppen en voor indicatoren voor succes. En dan blijken er heel wat meer aspecten mee te spelen dan alleen de BMI van de moeder.

In Zwitserland lieten Gubler en collegae een kleine 2000 moeders terugkijken op hun borstvoeding ervaring. Er deden alleen moeders van op tijd geboren en gezonde eenlingen mee en er werd gekeken naar factoren in het vroege postpartum. Het bleek dat moeders van een volgend kindje meer geneigd waren bij ontslag uit het ziekenhuis exclusief borstvoeding te geven, maar vaker een fopspeen te geven*. Andere positieve factoren voor succesvol borstvoeding geven (succesvol volgens de definitie van de onderzoekers, dat wil zeggen uitsluitend borstvoeding bij ontslag uit het ziekenhuis na de bevalling) waren bevallen zonder epidurale verdoving (ruggeprik), direct gevolgd door huidcontact en 24 uurs rooming-in, en goede zorg voor de tepels. Overgewicht bij de moeder was een negatieve factor. Dit was een retrospectief onderzoek en is dus gebaseerd op de weergave van de moeders en hun geheugen. De restrictieve definitie van borstvoeding succes is zeker ook richtinggevend voor de resultaten.

Het onderzoek van Odom en zijn collegae was wel prospectief, maar eveneens empirisch, beschrijvend. Dat wil zeggen dat er verschijnselen worden genoteerd en dat wordt gekeken of daarin patronen te herkennen zijn. Dat kan dus aangeven of er een verband te leggen is tussen verschillende zaken, maar niet of dat nevenschikkende of oorzakelijke verbanden zijn. Het was door de methode ook zeker richtinggevend, want moeders moesten van 32 mogelijke redenen om eerder dan gepland te stoppen met borstvoeding, aangeven hoe veel invloed deze redenen hadden, afgezet op eens schaal van 1 tot 4. Een heel opvallende uitkomst van het onderzoek was dat maar liefst 60% van alle ondervraagde moeders aangaf eerder te zijn gestopt dan ze zich aanvankelijk hadden voorgenomen. Van de redenen om te stoppen waren zorgen over de gezondheid van moeder en kind, voeding en medicijngebruik en problemen met borstvoeding (moeite van het kolven en allerlei lactatieproblemen). Er werd geen vergelijking gemaakt met moeders die wel minimaal de geplande tijd borstvoeding gaven.

Uiteraard concluderen alle onderzoekers dat moeders beter moeten worden begeleid en dat er geanticipeerd moet worden op al die factoren die lijken of blijken mee te spelen. Persoonlijk vind ik vaak de ‘’nevenuitkomsten’’ veel interessanter dan de ‘’echte’’ uitkomsten. Bijvoorbeeld die maar liefst 60 (zes-tig!) procent moeders die hun eigen lat niet halen. En de onbeantwoorde vraag of die andere 40% dan niet die problemen ervoeren van de 60%. En waarom, zo ja, dat voor hen dan geen reden tot stoppen was. En als de moeders hun eigen redenen hadden mogen opgeven, wat zou er dan uitgekomen zijn? En in dat andere onderzoek, tja, er is vast weer iemand op afgestudeerd, maar echt nieuwe inzichten geeft het niet. Zeker geen nieuwe inzichten die nieuwe richtingen kunnen aangeven. Eigenlijk geven beide onderzoeken alleen bevestiging van wat we al wisten: moeders moeten worden voorbereid met realistische verwachtingen en worden begeleid volgens goede, wetenschappelijk gebaseerde, maar op persoonlijke maat gesneden begeleiding. Same old, same old. Alleen weer eens in een nieuw jasje.

* Op grond van meer onderzoek dat wijst in de richting van verminderde uitkomsten voor moedermelkvoeding in vergelijking met aan-de-borstvoeding, ben ik geneigd het gebruik van vervangende zuigobjecten ook in te delen bij aspecten die borstvoeding minder exclusief maken. Het gaat immers niet alleen om het eten, maar zeker ook om het proces. ‘’Method and milk’’ zoals Kathleen Kendall-Tacket dat uitlegt in:
Kendall-Tackett K: Answering the Critics: Breastmilk Separate of Breastfeeding Does Not Produce the Same Results, KIndred Community, August 12, 2013
Gubler, T., Krähenmann, F., Roos, M., et al. (2012). Determinants of successful breastfeeding initiation in healthy term singletons: a Swiss university hospital observational study. Journal of Perinatal Medicine, 41(3), pp. 233-341. Retrieved 11 Aug. 2013, from doi:10.1515/jpm-2012-0102
Odom EC, Li R, Scanlon KS, Perrine CG,Grummer-Strawn L: Reasons for Earlier Than Desired Cessation of Breastfeeding. Pediatrics 2013; 131:3 e726-e732; published ahead of print February 18, 2013, doi:10.1542/peds.2012-1295

Buurvrouw

Foto: Veldbouquet, Piet van Wijngaerdt. Andere bloemen, maar hetzelfde idee en dezelfde kleuren als mijn boeketje-in-een-mosterdglas voor de buurvrouw.

We gingen op de koffie bij de buurvrouw. We wonen hier nu ruim een jaar en het was er nog niet van gekomen. Ik nam een bosje bloemen uit de tuin mee. Pioenklaproos, roos, kamille, vrouwenmantel, blauwpaarse lelietjes. Zorgvuldig gecontroleerd op luis en alvast in een klein vaasje met water gezet. Ik vind het zelf altijd zo lastig, zo’n prachtig, groot boeket waarvoor je dan eerst een vaas moet gaan zoeken, steeltjes schuin afsnijden, water in de vaas, bloemen schikken. Dat verdient aandacht, maar je wilt je visite ook aandacht geven. Vandaar het kleine bosje kant en klaar in een vaasje. Vorige week zat er nog mosterd in het vaasje en waren de bloemen nog maar een aanduiding van knopjes. 

Uiteraard kwam het gesprek op onze beroepen en dus op borstvoeding. Buurvrouw, die haar kinderen een jaar of tien voor mij kreeg, had ook borstvoeding gegeven, maar begeleiding was er toen niet. Het duurde een ruime maand voor haar kind het geboortegewicht weer was gepasseerd, maar niemand die een zinnig advies had om de borstvoeding beter te laten slagen. Ze was blij dat er voor de huidige generatie moeders wel voldoende zorg rond borstvoeding is.

Er is inmiddels voor moeders en baby’s meer begeleiding beschikbaar om met de borstvoeding te helpen. En er is ook meer goede begeleiding beschikbaar. En meer moeders geven meer baby’s langer en naar genoegen borstvoeding. Nog steeds niet allemaal. Zelfs nog steeds niet alle moeders die dat zouden willen. Het aantal vrouwen dat al voor de bevalling positief aangeeft niet te kiezen voor borstvoeding is vrij laag, mogelijk tussen 10 en 20% in Nederland (en dat kan nog een te hoge inschatting zijn). Van alle in 2010 in Zeeland geboren kinderen kreeg 75% vanaf de geboorte enkel borstvoeding (TNO, 2011). Waarschijnlijk mag Zeeland als representatief voor heel Nederland worden gezien. Na de eerste weken daalt het aantal kinderen dat borstvoeding krijgt scherp naar 46% exclusief en nog 8% met kunstvoeding erbij. Na twee maanden is het percentage kinderen dat uitsluitend kunstvoeding krijgt meer dan 50. Het aantal kinderen dat de aanbevolen zes maanden exclusief borstvoeding krijgt is een trieste 18%.

Wat zeggen die cijfers, behalve dan dat er veel meer kinderen niet krijgen wat ze hadden moeten krijgen als het voornemen van hun moeder had kunnen worden opgevolgd? Minstens vier-vijfde van de zwangeren wil borstvoeding geven, minder dan één-vijfde doet dat ook daadwerkelijk de volle zes maanden. Waar en waarom gaat dat mis? Zou de begeleiding dan toch nog niet echt goed zijn? Zijn de moeders watjes? Ter vergelijking: in Scandinavische landen begint meer dan 95% van de moeders met borstvoeding geven en ongeveer 80% van de kinderen krijgt de volle eerste zes maanden uitsluitend borstvoeding. Zijn die Scandinavische moeder gewoon Vinkingvrouwen, bad-ass-borstvoeders? Of zou de begeleiding er beter zijn?

Naast andere factoren, zoals een veel beter moederschapsverlof, ouderschapsverlof en minder voet aan de grond voor een kunstvoeding lobby bij de overheid, speelt die begeleiding inderdaad een grote rol. Men gaat er daar in principe vanuit dat elke vrouw, die moeder wordt, borstvoeding gaat geven. De hele routine rondom de baring is daarop ingesteld. Natuurlijk mogen vrouwen daar ook kiezen om geen borstvoeding te geven, maar dat moeten zij dan wel zelf duidelijk aangeven.  Ik weet het niet zeker, maar ik denk dat de zorgverleners rondom moeder en kind wat beter opgeleid zijn op het punt van begeleiding bij borstvoeding. Het langere verlof speelt natuurlijk wel een rol bij het makkelijker halen van zes maanden borstvoeding, maar het is geen verklaring voor de grote terugval in de eerste twee maanden in Nederland. Het verlof duurt hier immers minstens 10 weken. Meer dan de helft van de Nederlandse baby’s krijgt al ruim voor die tijd enkel kunstvoeding.

Buurvrouw heeft gelijk: de begeleiding is nu veel beter dan toen zij haar kinderen borstvoeding gaf. Ook een stuk beter dan toen ik de mijne voedde. Maar het kan nog steeds een heel stuk beter. Misschien zouden we eens moeten beginnen met leerling zorgverleners goede, basale educatie bieden over de biologie van de lactatie (misschien eens met een uitstapje naar het verschijnsel zoogdier).  Hoe werkt dat nu eigenlijk, hoe zit een baby in elkaar, wat zijn de basale fysieke en psychologische behoeften van een baby. En dan over hoe je nu het meest effectief een moeder en haar baby begeleidt in het beginnen met en onderhouden van de borstvoeding. En minder over waarom borstvoeding moet of niet. Dat weten we al. De overgrote meerderheid van de moeders wil al om te beginnen borstvoeding geven. Zorgverleners moeten weten hoe ze dat voornemen in de praktijk ten uitvoer kunnen brengen. Zo simpel als een veldboeketje in een mosterdglas.

C.I. Lanting en A. Rijpstra: Peiling Melkvoeding van Zuigelingen in 2010. TNO-rapport TNO/CH 2011.017. TNO 2011.

Klik op de labels hieronder om meer over deze onderwerpen te lezen.

Onmogelijk

Foto: Kristen Stewart als Bella Cullen-Swan in The Twilight Saga: Breaking Dawn, zwanger van een kind dat te snel groeit en te veel van haar lichamelijke reserves nodig heeft.
Hoewel veel tienerzwangerschappen cultureel ongepast of ongewenst zijn, zijn er maar weinig ook echt onmogelijk. Heel in het begin van de puberteit kan het vermogen om zwanger te worden vooruit lopen op het vermogen om een zwangerschap gezond uit te dragen en een kind te baren en vervolgens toereikend te voeden. De gemiddelde leeftijd dat een meisje de eerste tekenen van puberteit krijgt (borstgroei, verandering in lichaamsbeharing en menstruatie) is door allerlei oorzaken de laatste decennia sterk gedaald. Kwam het halverwege de vorige eeuw nog nauwelijks voor dat een meisje voor het eerst ongesteld werd voor het beëindigen van het basisonderwijs, nu is het aantal meisjes dat pas in het vervolgonderwijs gaat menstrueren sterk in de minderheid. Het begin van de puberteit is ook het begin van de laatste groeispurt en in die jaren tot ze 16-18 jaar is groeit een meisje uit tot een vrouw en voegt nog even 20 centimeter aan haar lengte toe. Haar bekken wordt wijder, zichtbaar in de bredere heupen, en haar boezem groeit uit. Het meisje werd een vrouw, helemaal klaar om moeder te worden.
Een meisje dat zwanger wordt voor haar lichaam de voorsprong van de eerste vruchtbaarheid heeft ingehaald maakt een slechte start in het vrouwzijn. Haar lichaam wordt gedwongen tot taken waar het nog niet klaar voor is. En hoewel bevruchting vanaf die eerste ovulatie mogelijk is, is de zwangerschap eigenlijk onmogelijk. Het zal het lichaam van de moeder vervormen en de laatste groei en uiteindelijke ontwikkeling laten stagneren. Ze wordt gedwongen om zonder overgang van meisje vrouw te worden en de puberteit over te slaan. Zo’n onmogelijke zwangerschap zou bij voorkeur voorkomen moeten worden. Voorkomen is in dit geval niet alleen beter dan genezen, het is eigenlijk de enige humane en logische optie. Eerlijke en tijdige seksuele voorlichting is voor dit voorkomen noodzakelijk. Met het verlagen van de leeftijd waarop de puberteit begint daalt ook de leeftijd van de eerste seksuele experimenten. Dat vinden de meeste ouders moeilijk om over te denken, laat staan het zich voor te stellen. Maar het is gewoon een feit dat vanaf het moment dat de hormonen zich roeren seks tot de mogelijkheden hoort. Daarover hoeft niet spastisch gedaan te worden, het is, in feite, gewoon een normale lichamelijke functie die uitgeprobeerd en geoefend wil worden.
Goede seksuele voorlichting gaat niet over standjes (die vinden ze zelf wel uit), maar over liefde, tederheid en hartstocht. Het gaat over passie, verlangen en verbondenheid. Het gaat over twee mensen die op gelijk niveau met elkaar communiceren en uit vrije wil zich aan elkaar willen overgeven. Goede seksuele voorlichting gaat dus ook over gelijkwaardigheid, communicatie en eigen beslissingsrecht. En over veiligheid. Vooral over veiligheid. Het is een illusie dat pubers kan worden verboden seks te hebben. Het minste dat je kunt doen is ervoor zorgen dat ze het veilig doen. En, net als met eerlijke informatie over borstvoeding, moeten ouders en zorgverleners, wanneer er met die veiligheid iets mis is gegaan, er zijn en zonder geheven vingertjes helpen waar en hoe nodig is om met de veranderde omstandigheden om te gaan.

Borstvoeding borrelt meer

Foto: Angelina Jolie in een dubbelportret: als sexy actieheldin Lara Croft en als zinnebeeld van moederschap, beide maatschappelijk niet erg aanvaard.
Dag 6 van een blogweek ‘’Wereld Borstvoeding Week’’ waarin telkens een synoniem van het WBW thema de inspiratie vormt
Borstvoeding bruist en borrelt. De borstvoeding wereld borrelt nu en dan van de ideeën en de plannen, het één nog mooier en spannender dan het ander. Helemaal conform de politiek, waarin alles ook altijd zo lekker soepeltjes en vooral efficiënt verloopt, lijken commissie en werkgroepen de beste plannen. Platforms, commissies, werkgroepen, samenwerkings-verbanden, overleggroepen, raden en wat al niet. Allemaal gevuld met hoge heren en dames, de meesten met goed gevulde CV’s, overvolle agenda’s en veelal ook eigen verborgen agenda’s. Al die persoonlijke en groepsagenda’s moeten in een overkoepelende agenda komen en vervolgens afgestemd op andere overkoepelende agenda’s. Als een agenda in deze betekenis een verkoopbaar product was, was het big business. In de commissies-praktijk van alle dag kosten ze alleen maar geld. Geld dat daarmee niet aan de doelen van de commissie activiteiten ten goede komt.
Commissies en dergelijke zijn over het algemeen niet wat ertoe leidt dat meer moeders met meer plezier meer baby’s borstvoeding geven en daarmee een grote invloed hebben op de algemene gezondheid en welzijn van de hele bevolking en de individuen daarin. Meer commissies werken niet beter dan minder commissies, ze zijn alleen duurder. Een flink deel van de bezigheden (en dus van de energie, tijd en geld die erin worden gestoken) van commissies et al gaan over wat bereikt moet worden, wie wat doet, wat ieder afzonderlijk belangrijk vindt en of de achterbannen erin mee kunnen, wiens belangrijkheid hoger in de pikorde staat, en of het allemaal wel evidence based genoeg is. En natuurlijk over waar het geld vandaan gaat komen.
Terwijl het eigenlijk simpel is. Het gros van de effecten van zuigelingenvoeding is allang onderzocht en gemeta-analyseerd. De biologische norm ligt al vast en ook de kosten voor de maatschappij gerekend in morbiditeit, mortaliteit en financiën zijn –tig keer berekend. Over het belang van borstvoeding voor kinderen, moeders en de samenleving als geheel hoeft niet meer gediscussieerd te worden, het is een hamerstuk. Hetzefde geldt voor de vraag wat moeders nodig hebben om borstvoeding te gaan en blijven geven. Tweede hamerstuk. Wat moeders nodig hebben is een maatschappij die borstvoeding accepteert als een normaal gegeven; vroegtijdige, eerlijke en feitelijke informatie; en praktische en effectieve steun door zorgverleners met kennis van zaken, de juiste attitude en relevante vaardigheden.
Blijft over de vraag wie wanneer wat doet. Laten we voor de grap eens voorstellen dat iedereen gewoon en met onmiddellijke ingang zijn eigen werk doet. Revolutionair idee! Wetgevers maken wetten, beleidsmakers maken beleid, opleiders leiden op, geneesheren (en –dames) genezen, kraamverzorgenden verzorgen de kraamvrouw en haar kind, verpleeg- en verloskundigen verplegen en verlossen kundig. Lactatiekundigen lacteren niet noodzakelijkerwijs kundig, hoewel sommigen die ervaring wel hebben, maar zijn kundig in de kennis van en begeleiding bij de lactatie van anderen. Onderzoekers onderzoeken en rapporteren en geven daarmee al die anderen een basis voor hun werk. Veel van dat voorbereidende werk is al gedaan door bijvoorbeeld de WHO en Unicef en door grote, gerenommeerde onderzoek instituten zoals The Cochrane Collaboration.
Het stukje maatschappelijke aanvaarding is iets waar voedende moeders zelf aan kunnen werken. Immers, wat de boer niet kent, dat eet hij niet. Een samenleving die borstvoeding niet kent vindt dat eng en vreemd en misschien wel vies. Blootstelling aan vreemde dingen maakt die dingen minder vreemd en minder eng en minder afstotelijk. Moeders die borstvoeding geven moeten zich dus niet als angstige grijze muisjes verstoppen en in vieze hokjes of onder monstrueuze tenten gaan voeden, maar gewoon zoals ze zijn en overal waar ze toevallig zijn als hun kind de borst nodig heeft. Op een bankje in het park, in de lift, in de trein, in het museum, in de kassarij van de supermarkt, in de dierentuin of op het randje van de zandbak in de speeltuin; als ze na het winkelen even een bakkie gaan doen op een terrasje, in de lunchroom of bij de Bijenkorf.
Eurolac Flits! met label openbaar, openbaar voeden, voorlichting, informatie, onderzoek. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatsjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Fantastisch

Foto: Tanisha Mitchell begon haar queeste toen ze 17 was en ruim 230kg woog.
‘’Wat goed dat je dat nog steeds kan!’’ ‘’Wat knap dat je het al zo lang vol houdt!’’ ‘’Dat bewonder ik, hoor, vrouwen die dat kunnen opbrengen.’’ Dit zijn uitingen die ik mezelf hoor denken als ik bijvoorbeeld kijk naar dat programma over een kamp voor ziekelijk obese pubers in de Verenigde Staten. Die daar zwaar gehandicapt binnen komen, nauwelijks kunnen lopen door extreem overgewicht en die er, maanden of jaren later, volkomen gezond vertrekken na het verliezen van soms wel meer dan de helft van het gewicht waar ze mee begonnen. Fantastisch, geweldig, chapeau. Deze jonge mensen leveren uitzonderlijke prestaties. Ze overwinnen zichzelf en de vooroordelen van hun omgeving. Ze maken een keuze en voeren die uit. Als ze vallen staan ze weer op, als ze terugvallen beginnen ze opnieuw; ze aanvaarden de letterlijke en figuurlijke hand die ze wordt toegereikt door coaches en trainers. Ze moedigen elkaar aan, helpen elkaar en juichen om elkaars tussentijdse overwinningen.
Dezelfde uitingen van bewondering of verwondering horen vrouwen die langer borstvoeding geven dan pakweg drie maanden vrijwel dagelijks. Nu is het natuurlijk altijd fijn om complimenten te krijgen, wie wil er nu niet worden gewaardeerd. Toch is het wat wrang dat dit soort opmerkingen ook vaak wordt gemaakt door zorgverleners. Houd me ten goede, ik hoor ze liever dan de opmerkingen die aangeven ‘dat het nu wel mooi geweest is’, in gedachten mogelijk aangevuld met ‘met die onzin’. Of opmerkingen die indiceren dat het wel leuk is als moeder dat perse wil, maar dat het na x weken of y maanden echt geen meerwaarde meer heeft. Maar het getuigt eerlijk gezegd van wat professioneel onbenul om het zo fantastisch te vinden dat vrouwen gewoon doen waar hun lijf is gemaakt. Ik bedoel, we staan toch ook niet als hysterische cheerleaders rondom iemand die lekker aan het ademen is, al 3 jaar lang. Het is ronduit fantastische dat lichamen zodanig zijn ontworpen en gebouwd dat ze al die dingen zomaar zonder mankeren kunnen doen: jaar na jaar na jaar ademen, eten, verteren omzetten en uitscheiden. en melk maken. Gewoon, zomaar, stel je voor, een melkfabriek in je lijf die helemaal volautomatisch opstart als er behoefte aan is, waar je maar van hoeft af te nemen om de productie aan de gang te houden.
Er is weinig fantastisch aan om gewoon dat lijf aan de gang te houden als het gewoon functioneert zoals het werd bedoeld. Weinig nood aan volhouden en doorzetten. Dat lijf doet het wel, net als het bij alle andere normale, standaard ingebouwde functies het gewoon doet. Meestal, mits er geen productiefoutjes zijn. Meestal, indien naar behoren gebruikt en onderhouden. Meestal, tenzij het wordt tegengewerkt. De ironie wil, dat het vaak juist die bewonderende zorgverleners zijn die meewerken aan het tegenwerken. Niet actief door ontmoedigen of afraden, maar passief, door onbegrip en falende kennis en vaardigheden. Of zelfs door verzuimen te zeggen: ‘’Daar weet ik te weinig van, hier heb je de naam van een deskundige’’. Iets niet kunnen of niet weten is geen schande, maar dat feit verdoezelen wel; niet weten, maar doen of je het wel weet en maar wat voorschrijven is een medische zonde van de eerste orde. Cliënten van dergelijke zorgverleners, die langer dan een paar weken of een paar maanden borstvoeding geven, doen dit niet dankzij, maar ondanks de zorgverlener in kwestie. En dat is wellicht wel heel erg fantastisch. Fantastisch dat zij hun keuze maken en deze uitvoeren en dat doen zonder steun, advies en adequate begeleiding.
Fantastisch dat het je al zolang lukt om tegen de verdrukking in borstvoeding te geven. Dat mag dan best wel eens gezegd worden.
Bart Timmers: Daar kan ik niks aan doen!<>. Artsennet, 29 augustus 2012

Boogschieten

Foto: Jennifer Lawrence als Katniss Everdeen in The Hunger Games 
Het boogschieten ligt voor mij maar net nog binnen het bereik van sport. Sport heeft in mijn persoonlijke optiek altijd een element van lichamelijke inspanning. Boogschieten heeft meer lichamelijke inspanning nodig dan bijvoorbeeld schietsporten met vuurwapens, maar het is evengoed een oefening in het gebruik van een dodelijk wapen. En waar ik al moeite heb met sporten die als doel hebben het verwonden of tenminste fysiek uitschakelen van de tegenstander (vechtsporten), is een perfectionering van potentiële dodelijkheid voor mij nauwelijks te verteren.
Toch fascineert het boogschieten mij tegelijkertijd ook. En dan vooral het boogschieten met een eenvoudige boog en pijlen zonder technologische hulpmiddelen. De schutter moet daarmee zelf de boog spannen en stil houden, aanvoelen hoever de boog gespannen kan worden om de pijl optimale snelheid en precisie te geven. Het gewicht en de uitlijning van de pijl, maar ook de weersomstandigheden zijn allemaal factoren die moeten worden ingecalculeerd bij het richten en bepalen van de kracht en de richting van het schot.
Als lactatiekundige moet ik bij elke begeleiding opnieuw de boogspanning aanvoelen, berekenen, bepalen, die werkbaar is voor het moeder-kind paar waar ik op dat moment mee werk. Aan de ene kant moet je een zekere spanning vasthouden, maar aan de andere kant kan de boog niet altijd strak gespannen zijn. Zet ik er te weinig spanning op, dan is de impuls niet sterk genoeg en zal de pijl niet ver komen. Maar als ik de spanning op de boog te hoog maak of te lang vasthoud, zou de boog zomaar kunnen breken en dan valt er helemaal niets meer te schieten. Soms is het moeilijk in te schatten wat voor boog ik in handen krijg. Zo kan een kleine, dunne, kwetsbaar uitziende boog een onvermoede taaiheid en veerkracht hebben; een robuuste, stevig uitziende boog kan te weinig veerkracht hebben en breken onder druk. Soms passen boog en pijlen niet bij elkaar en moeten er aanpassingen worden gemaakt.
Een moeder moet haar ogen op het doel gericht houden. Als ze naar de boog of de pijl kijkt, of naar haar handen of naar de mensen die naast haar staan te schieten, kan ze zich niet op het doel concentreren en is de kans dat ze de roos raakt klein. Behalve kijken naar haar doel, letterlijk doelgericht bezig zijn, moet de moeder ook weten hoe het boogschieten werkt, welke principes er aan ten grondslag liggen. Met haar ogen op het doel gericht, gebruikt ze haar andere zintuigen en haar reflexen en instincten om alle andere aspecten in de gaten te houden en optimaal in te zetten om haar doel te bereiken.

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding. Deze serie begon met een Proloog op 26 juli.

Leeuwen met lammetjes, en papieren tijgers

Foto: papieren tijger
Organisaties voor volksgezondheid bevordering zoals de WHO, artsenorganisaties en overheden over de hele wereld  zijn het met elkaar eens over wat de zuigelingenvoeding van eerste keuze is. Zij dragen dit ook ijverig uit en bombarderen (aanstaande) ouders met promotie campagnes en materialen. Prachtig. Maar werkt het wel? Worden de doelen wel bereikt? De WHO stelt dat voor elk kind ter wereld het een grondrecht is om zijn eerste zes levensmaanden uitsluitend borstvoeding te krijgen en vervolgens tot minstens zijn tweede verjaardag, maar liever langer, borstvoeding naast geschikte andere voeding. Artsenorganisaties en overheden zijn het daar over het algemeen wel min of meer mee eens, hoewel ze twee jaar meestal wel aan de zeer ruime kant vinden.
Overheden maken wetten en geven geld aan organisaties die er dan maar wat mee moeten doen. De wet- en regelgeving is in de meeste westerse landen summier en staat bloot aan hevige lobby praktijken van degenen die financieel belang hebben bij nog minder strikte wetgeving. Artsenorganisaties schrijven standpunten, richtlijnen en aanbevelingen. Vervolgens laten ze zich scholen en voorlichten door de fabrikanten van kunstvoeding. Ik denk dat de papieren tijgers van de richtlijnen en protocollen worden gebruikt als waaiers om zich tijdens die welvoorziene en vrijwel gratis bijscholingen koelte toe te wuiven.
De kinderen en hun moeders, ondertussen, naar buiten gebonjourd door het wapperen van de papieren tijgers, staan bloot aan de dreiging van geldwolven die zich vermommen als beschermer en weldoener. Lekker gemaakt door de enthousiaste verhalen tijdens de zwangerschap beginnen ze aan borstvoeding om al snel te merken dat ze er alleen voor staan. Verder dan zeggen dat borstvoeding zo belangrijk is komen veel zorgers niet. De promotie keert zich tegen ze en tegen hen die de promotie uitvoerden en moeders worden boos. Ze voelen zich gedwongen borstvoeding te geven, maar komen van een koude kermis thuis als het hen vervolgens niet lukt, en hulp niet beschikbaar of niet effectief is.
De Cochrane Collaboration heeft een grote stapel onderzoeken (52 studies, 21 landen, 56.000 vrouwen), over wat nu adequate zorg bij borstvoeding is, bestudeerd en vergeleken . Alle vormen van extra ondersteuning buiten de normale postnatale zorg leiden tot langer exclusief en langere duur van borstvoeding. Het maakte daarbij niet uit of die extra aandacht kwam van professionals of van moeder-tot-moeder vrijwilligers. Het maakte wel uit of het in persoon of via de telefoon ging waarbij de resultaten voor in persoon begeleiding beter waren. Wanneer er alleen ondersteuning werd geboden indien en wanneer vrouwen daarom vroegen waren de resultaten veel minder positief dan wanneer er regelmatig terugkerend, voorspelbaar en gepland zorg wordt geboden.
In die onderzoeken werd uiteraard uitgegaan van zorg die werd gegeven door mensen die, professioneel of als vrijwilliger, hun zaakjes goed op orde hebben en weten waarover ze het hebben. Voorspelbare, geplande en terugkerende zorg bij borstvoeding werkt natuurlijk alleen als er ook goede informatie wordt gegeven en de zorgverlener weet hoe borstvoeding werkt, uitgaat van probleem preventie, en probleem oplossingen biedt met behoud van borstvoeding. Papieren tijgers zijn tandeloos. Leeuwen die zich aanbieden als geliefde van de lammeren zijn sprookjes. Moeders moeten tijgermoeders zijn, die hun eigen kind met hand en tand verdedigen en goede zorg eisen.
Renfrew MJ, McCormick FM, Wade A, Quinn B, Dowswell T: Support for healthy breastfeeding mothers with healthy term babies (Review). The Cochrane Library 2012, Issue 5
Eurolac Flits! met label zorgverleners, begeleiding, informatie

Realiteit

Afbeelding: Een werk van Savador Dali, surrealistisch schilder, die reële componenten vervormde en vervlocht tot een nieuwe tot een nieuwe surrealiteit.
''waarom wordt er geen aandacht besteed in de gezondheidszorg aan moeders bij wie hun borstvoeding mislukt is? waarom krijgen ze een megagroot schuldgevoel opgestapeld? waarom wordt borstvoeding zo rooskleurig voorgesteld? waarom wordt er nooit gezegd dat het voor sommigen niet lukt?’’ ( Zazuela, 2012) Het blijft een pijnpunt. Aan de ene kant de mensen en instanties die vinden dat alle kinderen borstvoeding zouden moeten krijgen en aan de andere kant de moeders die het proberen en waar het niet lukt. Een Schots onderzoek laat zien dat dit niet alleen in Nederland speelt, maar ook in andere Westerse landen. Hoddinott et al (2012) namen 36 diepte interviews af met moeders en wat zij vooral hoorden was dat moeders de aanbeveling om zes maanden borstvoeding te geven onrealistisch vinden. De idealen voor de gezondheid van kinderen lijken niet in te passen te zijn in de dagelijkse realiteit van onze maatschappij. En wat is je eerste idee als idealen niet blijken te passen? Voor een enkeling betekent dat harder werken aan het ideaal en proberen de maatschappij te veranderen of gaten te vinden in de structuur van de maatschappij om het ideaal toch te laten slagen. Voor anderen betekent het het bijstellen van het ideaal tot het wel past. Welke keuze daarin gemaakt wordt is voor elk mens anders en niet door een ander te bepalen. Maar dat geldt niet als het gaat om de idealen van overheden, beleidmakers en instellingen. Overheden die zich ertoe verbinden idealen tot werkelijkheid te maken kunnen daar niet onderuit. Overheden die verdragen en convenanten ondertekenen kunnen het niet daarbij laten en hun onderdanen vertellen dat ze voortaan dit of dat beleid, die of deze aanbeveling moeten volgen en het er verder bij aten zitten. Dus Nederlandse overheid: maak je handtekening waar. Je redt het niet met enkel een slap aftreksel van de WHO code als warenwet artikeltje, wat verder ook nog nauwelijks wordt gehandhaafd. Je redt het niet met een op zich redelijk goede regeling voor voeden of kolven door werkende moeders. Je redt het niet met het aanmoedigen om borstvoeding te geven. Er zal daadwerkelijk ondersteund en gefaciliteerd moeten worden. Reclame voor substituten moet echt aan banden worden gelegd en de gaten in die wetgeving worden gestopt (waarbij tegelijkertijd ook moet worden gezorgd voor goede, feitelijk en volledige informatie over soorten kunstvoeding, veilige toebereiding  en toediening ervan!). Als moeders worden gestimuleerd om borstvoeding te geven moet er ook worden gezorgd voor goed opgeleide zorgverleners die weten waar het bij borstvoeding over gaat en zowel preventief als oplossend kunnen handelen bij problemen. en nee, overheid, dat bereik je niet met een subsidietje van enkele tientallen duidend euro’s die vervolgens ook nog voor de helft worden wegbezuinigd. Daarvoor moet je de opleiding van verloskundigen en kraamverzorgenden, gynaecologen en kinderartsen verbeteren. Daarvoor moet e het beroep lactatiekundige erkennen en in de basispakketten vergoeden. Daarvoor moet actief worden gewerkt aan een baby-, kind- en borstvoeding vriendelijk cultuur. Wat we niet nodig hebben zijn wijzende vingertjes en holle promotie campagnes die moeders, kinderen en zorgverleners in de kou laten staan.
Wat we overigens ook  kunnen missen als kiespijn zijn feministen die denken dat vrouwen emancipatie inhoudt dat alle vrouwen als mannen worden en dat kiezen voor moederschap onderdrukking is.
Zazuela in reactie op Roesser’s Borstvoeding versus flesvoeding
Hoddinott P, Craig LCA, Britten J, McInnes RM: A serial qualitative interview study of infant feeding experiences: idealism meets realism. BMJ Open 2012;2:e000504 doi:10.1136/bmjopen-2011-000504 Volledige tekst

Verloren generatie

Foto: William Shatner als Captain Kirk en Patrick Stewart als Captain Picard in Star Trek: Generations, waarin 2 generaties kapiteins de problemen samen de baas moeten worden.
Als dieren konden praten en je zou een zoogdiermoeder vragen of ze borstvoeding geven ook zo moeilijk vindt, zou ze je onbegrijpend aankijken. Moeilijk? Hoezo moeilijk? Dat gaat toch vanzelf! En zo is dat ook. Een hondenmoeder werpt haar jongen, likt ze schoon en min of meer droog, duwt ze min of meer in de richting van de tepels en verder zoeken de puppy’s het grotendeels zelf uit. Een geitenmoeders zet haar 1, 2 of 3 jongen op de wereld, likt, snuffelt, geeft ze een zetje zodat ze opstaan en verder vinden ze hun weg wel, die lammetjes. Kittens, kalfjes en veulens, het is allemaal hetzelfde verhaal. Apen en mensapen van hetzelfde laken een pak, waarbij de mensapen hun jong ook vasthouden en knuffelen. Maar nu komt het. Als die mensapen zelf in de dierentuin geboren en opgegroeid zijn, kan het zo maar gebeuren dat ze geen idee hebben wat ze met dat jong aan moeten en slepen het zo’n beetje achter zich aan. Van het zogen komt niets terecht en veel van die apenbaby’s moeten bij de moeder worden weggehaald en met de fles door verzorgers worden grootgebracht. Kennelijk is zogen en moederen bij de primaten niet alleen aangeboren en instinctief gedrag, maar ook aangeleerd gedrag. Als bij zo’n zwangere primatenvrouw borstvoedende rouwen worden geposteerd is de kans groot dat de apenmoeder na de geboorte wel weet wat ze met haar kind moet. En dus vinden veel moeders borstvoeding geven heel erg moeilijk. Gaan er ook vaak dingen fout. Niet dat we onze baby’s aan een arm of been achter ons aanslepen, maar we doen er toch vreemde dingen mee. Zo verwachten we van ze dat ze tevreden zijn als we ze ergens moederziel alleen plat op hun rug in een bedje te slapen leggen. Of dat ze krijgen wat ze nodig hebben wanneer we ze om de zoveel uur een afgepaste hoeveelheid eten geven of een vooraf vastgestelde tijd aan de borst leggen. En de mensen die de moeder en haar kind zouden moeten helpen (zoals zussen en tantes bij alle primaten) zijn ook van de ‘’in gevangenschap geboren’’ generatie. Zij zijn immers net als een chimpansee in een dierentuin opgegroeid zonder ooit een kind aan de borst gezien te hebben. Als ze het al eens zagen draaiden ze wellicht walgend het hoofd weg. Maar wij, de menselijke apen, zijn niet voor een enkel gat te vangen; wij huren expertise in, net als voor die andere verloren gegane kennis, de baring. Het probleem is, dat ook die baringsexperts wat betreft borstvoeding grotendeels tot de verloren generatie behoren. In hun opleiding tot expert leerden zij eigenlijk voornamelijk dat borstvoeding goed is voor baby’s en dat alle moeders het zouden moeten geven. Maar ze leerden niet hoe het nu eigenlijk precies werkt met die baby’s en die borsten, laat staan hoe je problemen voorkomt en al helemaal niet hoe je ze oplost. Daarvoor in de plaats leerden ze wel dat er een ‘’prima alternatief’’ is in de vorm van poedermelk, precies op maat gemaakt voor kinderen. Dus krijgen borstvoeding vragen een kunstvoeding antwoord. Baby’s zijn het letterlijke kind van de rekening en moeders blijven achter met de kater van mislukking. Speciaal voor kinderen gemaakte voedsel- en drankproducten kunnen maar zelden de toets van ingrediëntenonderzoek doorstaan, zoals Foodwatch in Duitsland onderzocht (Foodwatch, 2012). In deze lijst zijn weliswaar de kunstmatige melkvoedingen voor zuigelingen niet opgenomen, maar wie etiketten kan lezen zal zien dat er in die kunstvoeding van alles niet zit en dat er ook allerlei dubieuze toevoegingen inzitten, zoals het zeer schadelijke HFCS (high-fructose corn syrup, ook bekend als glucose-fructose syrup, high-fructose maize syrup, hoog fructose mais siroop).
Borstvoeding geven zou niet moeilijk moeten zijn (hoewel het wel even geleerd wil worden, net als lopen en praten). Tegenwerkingen, in de vorm van onvoldoende blootstelling aan voorbeelden, onvoldoende kennis bij zowel ouders als veel zorgverleners en blootstelling aan slinkse reclame voor een inferieur substituut dat zichzelf goed weet op te sieren, máken het moeilijk voor veel moeders. Er is nog een lange weg te gaan. Onderweg zouden we eens een kijkje kunnen nemen in hoog-geïndustrialiseerde landen, zoals de Scandinavische,  waar borstvoeding geven opmerkelijk minder lastig lijkt te zijn.
Foofwatch.de: MARKTCHECK KINDERLEBENSMITTEL: Wie die Lebensmittelindustrie
die Ernährung unserer Kinder auf den Kopf stellt. (2012) Opgevraagd 14.03.2012 12:42

Borstvoeding.com: Wat zit er in moedermelk en wat in kunstmatige zuigelingenvoeding?

Meisjesdromen

Foto: Dame Maggie Smith als macabere substituut moeder in een domineesgezin met een overspelige moeder en een ontsporende dochter in Keeping Mum
Als je aan een klein meisje vraagt wat ze wil worden als ze later groot is, is de kans groot dat ze als antwoord geeft dat ze liefst moeder wil worden. Moeder is haar voorbeeld en rolmodel, de allerbeste mama van de hele wereld, en voorlopig wil ze niets liever dan net als mama zijn. Vervolgens groeit het meisje op en de kans da ze moeder wordt, ooit, is groot. Waarschijnlijk wordt ze ook nog wat anders of verschillende andere dingen, want een mens vervult tijdens het leven vele rollen. Sommige rollen komen als vanzelf, voor sommige volg je een opleiding en voor andere moet je maar zien hoe je je erin inleeft. Moederschap hoort tot de laatste categorie. In sommige culturen is moederschap een rol die wel degelijk wordt geleerd. Meisjes groeien daar op in een omgeving waarin ze moederrol door verschillende vrouwen ingevuld zien worden. Ze leven mee en zien hoe moeders omgaan met kinderen, waaruit hun dagelijkse bezigheden bestaan. Ze zien moeders bezig met hun baby’s, ze verzorgen en voeden. Zo leren ze door afkijken en door imiterend spel hoe dat werkt, dat moeder-zijn. In onze samenleving kan een meisje opgroeien zonder ooit een baby echt van dichtbij gezien te hebben en zeker zonder ooit een baby aan de borst gezien te hebben. Borstvoeding geven is in onze maatschappij eigenlijk  not-done. Men belijdt met de mond het belang van borstvoeding voor de baby, maar dan alleen voor de heel jonge baby en bij voorkeur binnen de beslotenheid van het eigen huis. Vervolgens wordt haar aan alle kanten verteld dat ze vooral borstvoeding moet geven. Ze krijgt eveneens van alle kanten adviezen van zorgverleners, sommige zinnig en andere niet, maar minimaal 3 die elkaar volledig tegenspreken. Steun van haar omgeving is lang niet altijd aanwezig en vaak wordt haar besluit om borstvoeding te geven met scepsis aangehoord of rondweg afgewezen. Van de ruim 80% van moeders die tegen het einde van de zwangerschap aangeven borstvoeding te willen geven beginnen er al een paar helemaal niet aan en stopt een klein deel al voor het kraambed is afgelopen; tegen het einde van de eerste maand is al de helft gestopt en ongeveer een kwart van alle kinderen krijgt tegen een half jaar nog voor ten minste een deel borstvoeding. Bij veel van deze moeders, zeker bij het stoppen in de eerste weken of maanden, was dit stoppen niet het plan, maar het resultaat van de omstandigheden. Meest gegeven reden is ‘niet genoeg melk’. Het idee onvoldoende melk te hebben is universeel, komt in alle culturen voor. In een groot deel van de gevallen is het inderdaad een idee en niet een werkelijk te krappe melkproductie (hoewel dat niet onmogelijk is). De andere veel gegeven reden ‘pijn bij het voeden’, is minder universeel, maar in geïndustrialiseerde samenlevingen wel veel voorkomend. Zowel een ontoereikende melkproductie als pijn bij het voeden zijn voor een flink deel te voorkomen of te verhelpen door goede voorlichting en begeleiding. Voor goede voorlichting en begeleiding is het een voorwaarde dat zorgverleners zelf een degelijke kennis hebben over het functioneren van de lactatie, zowel aan de kant van de moeder als die van het kind. Veel van de meest gegeven adviezen rondom borstvoeding getuigen juist van een niet begrijpen van hoe borstvoeding werkt. Van hoe baby’s werken. En moeders. Het zijn adviezen die het goed op gang komen en houden van een toereikende melkproductie tegenwerken en die maken dat baby’s niet op de goede manier drinken, waardoor ze de tepels van hun moeder kapot maken en onvoldoende melk binnen krijgen. Als dan de hoeveelheid melk minder is dan wat de baby nodig heeft, of als de moeder alleen nog huilend van de pijn kan voeden, is er geen antwoord. Geen oplossing met behoud van borstvoeding. Want wie niet weet hoe het werkt, weet ook niet hoe problemen op te lossen. En dus stopt de moeder ruim voordat ze dat van plan was. En is ze boos op mensen die haar vertellen hoe geweldig borstvoeding is. Want dat doet pijn, bovenop de pijn die ze al had over het niet bereiken van haar eigen doelen. Ze is eigenlijk boos op zichzelf voor het niet bereiken van het ideaal dat ze had toen haar als klein meisje werd gevraagd wat ze wilde worden: de beste moeder in de wereld. Maar in de ogen van haar eigen kind, jongen of meisje, is ze precies dat: de allerbeste moeder in de wereld, wat ze ook doet, welke voeding ze ook geeft en ongeacht of ze haar eigen doelen bereikt.

Identiteitscrisis

Foto: Matt Damon als Jason Bourne in The Bourne Identity over een geheim agent met een identiteitscrisis
Waar aan de ene kant de wetenschap wordt versnipperd in specialismen en subspecialismen en daarbinnen weer superspecialisaties, zijn er ook wetenschappers die zich juist op vele en brede terreinen deskundig wanen. Filosofen en ethici neigen daar nog al toe, wanneer ze menen dat door met een ethisch-filosofische geschoolde blik naar andere vlakken van wetenschap te kijken je daar zinnige dingen over kunt zeggen. Niet gehinderd, uiteraard, door enige vaktechnische inhoud van die andere wetenschappelijke disciplines. Het lijkt een soort identiteitscrisis: wat ben ik, wie ben ik, wat is mijn vak nu eigenlijk? En zo kan het gebeuren dat een koppeltje ethici-filosofen onderzoek gaat doen naar de voorlichting over borstvoeding, daarvoor wat moeders met slechte borstvoeding ervaringen ondervraagt, hier en daar wat quotes uit onderzoeken licht en commentaar meeneemt van andere wetenschappers met een sterke, maar niet op deugdelijk wetenschappelijk bewijs gestoelde mening over het onderwerp. Zij publiceren het onderzoek, schrijven er een blog*) over en geven interviews voor vrouwenbladen van minder serieus allooi**). Op het blog heb ik proberen te reageren, maar ik heb een donkerbruin vermoeden dat de filosofen een niet erg filosofische instelling hebben aangaande kritiek, daarom zet ik mijn reactie maar hier neer:

‘’En hier zien we een filosoof die bezig is de boodschapper de schuld te geven van de nare boodschap. Hoewel het stuk op het eerste gezicht goed onderbouwd en beredeneerd is, raakt het kant noch wal. Uitgangspunt: Borstvoeding is goed en zou voor elk kind beschikbaar moeten zijn en dat wordt door beleidsmakers en zorgverleners uitgedragen. De praktijk: veel moeders hebben grote problemen met het geven van borstvoeding, haken fysiek en psychisch getraumatiseerd af. Conclusie: zij moeten meer steun hebben bij het kiezen van een alternatief. En bij die conclusie, daar is het punt waar de redenering geen stand houdt. Er wordt namelijk in het geheel niet gevraagd naar het waarom van het misgaan van de borstvoeding. Borstvoeding gaat niet fout omdat er veel voorlichting wordt gegeven en ook niet omdat moeders het fout doen. Als je even de moeite neemt om werkelijk de literatuur in te duiken (zowel de vakliteratuur waarin de anatomie en fysiologie van de menselijke lactatie uiteen wordt gezet als de literatuur over onderzoeken naar het waarom van vroegtijdig stoppen met borstvoeding), dan zal duidelijk worden dat borstvoeding mis gaat omdat 1) mensen eraan beginnen met onrealistische verwachtingen over de praktijk van het zorgen voor en voeden van een kind en de normale ontwikkeling en gedrag van kinderen en 2) omdat de gemiddelde zorgverlener rondom baring, kraambed en verdere moeder en kind zorg geen flauwe notie heeft van hoe borstvoeding werkt en hoe daarbij effectief te begeleiden. Kijk, als filosofen zich daar nu eens druk over zouden maken, over die medische, verpleegkundige en kraamverzorgende missers, dat zou een stuk zinniger zijn. Zinniger dan het bagatelliseren van het belang van borstvoeding en het verheerlijken van de kwaliteit van kunstvoeding.’’ 

Borstvoeding is niet vreselijk moeilijk en is geen martelgang waarvoor een moeder haar gezondheid en welzijn moet opofferen. Het is een normale fysiologische functie van het menselijk lichaam. Wel een functie die even geleerd moet worden en voor dat leren zijn goede instructie en ter zake kundige begeleiding nodig. En voor de paar vrouwen waarbij het ook dan nog niet lukt zijn er andere mogelijkheden. Ze kunnen andere melk aan de borst voeden. Ze kunnen afgekolfde melk op en andere manier geven. Ze kunnen kiezen uit donormelk of, inderdaad, een kunstmatige moedermelkvervanger. Niet dat die vervanger nu zo erg op moedermelk lijkt, verre van dat, maar je kan er een kind wel mee voeden en met wat kunst- en vliegwerk min of meer gezond laten opgroeien.
Idee: Twitter discussie nav interview met Sabine Roester in Viva Mama en blog over hetzelfde onderwerp

*) Blog Sabine Roester
**) Viva, week 6 2012