Foto: In Interview with the Vampire: The Vampire Chronicles (1994) vertellen Brad Pitt als Louis de Pointe du Lac en Tom Cruise als Lestat de Lioncourt elk hun kant van het verhaal.
‘’Waarom kunnen we niet de waarheid vertellen over klimaatverandering?’’. Dit is de titel boven een artikel over waarom bepaalde onaangename waarheden niet of moeilijk verteld kunnen worden, niet aankomen of niet worden geloofd. De auteur (Sauven, 2013) vergelijkt in zijn artikel de machinaties van de veroorzakers van een flink deel van die opwarming van de aarde met die van de tabaksproducenten in de decennia dat roken nog niet algemeen als schadelijk werd gezien. Eén van de eerste bekende klokkenluiders, Jeffrey Wigand, was een hoge baas uit de tabaksindustrie die bekend maakte hoe die industrie er met leugens en bedrog voor zorgde dat er een rookgordijn werd opgetrokken en mensen werden verleid te denken dat roken prettig en onschadelijk is. Een van Wigands bewijsstukken was een intern memo van een fabrikant: ‘’Twijfel is ons product, want dat is de beste manier om het op te nemen tegen het ‘blok van feiten’ dat in de hersenen van het grote publiek bestaat. Het is ook een manier om een controverse te vestigen.’’ U begrijpt dat dit een instant trigger was voor mij om over verder te denken in mijn eigen vakgebied.
Want ook mijn vakgebied heeft te maken met dit soort machinaties van de Grootindustrie. Bigpharma, Bigfood en Bigbucks in het algemeen hebben er alle belang bij dat mensen twijfelen over de juistheid van keuzes die hen niet aanzetten tot het uitgeven en blijvend uitgeven van geld aan dingen die ze niet nodig hebben, die slecht voor hen zijn en die uiteindelijk slecht zijn voor iedereen en de hele wereld. Dat geldt voor tabak, dat geldt voor producten die er uiteindelijk voor zorgen dat de aarde opwarmt en dat geldt voor voeding voor zuigelingen. U vindt wellicht dat ik wat hoog grijp om babyvoeding direct naast tabak en milieuvervuiling te zetten. Toch doe ik dat en zonder enige aarzeling. Ik durf stellen dat het op grote schaal onthouden van borstvoeding aan kinderen uiteindelijk net zulke desastreuze gevolgen zal hebben als breed gebruik van tabak en dat het bijdraagt aan de opwarming van de aarde.
En de industrie die de vervangingsmiddelen voor borstvoeding maakt gebruikt exact dezelfde strategieën als de industrieën in het artikel van Sauven. Twijfel en controverse. Twijfel aan het nut van borstvoeding, aan zichzelf (kan ik wel borstvoeding geven, ben ik wel een goede moeder, is mijn melk wel goed genoeg, genoeg?). Controverse onder de professionals die ouders juist zouden moeten steunen in het maken en uitvoeren van gezonde keuzes. Twijfel en controverse die aanzetten tot het idee dat de evidentie van de biologische blauwdruk moet worden bewezen. Controverse tussen publiek, politiek en stokpaardrijders over wat nu precies goede keuzes zijn voor individuen en voor de maatschappij. De lobby van de industrie staat langs de lijn en moedigt de kemphanen aan, zoals omstanders rondom een handgemeen dat kunnen doen: ‘’véchten, véchten, véchten!’’
Zoals de tabaksindustrie decennialang de dodelijkheid van roken en van meeroken bestreed, tabaksartikelen ‘’verrijkte’’ met toevoegingen die de verslavingseffecten doen toenemen, terwijl ze luidkeels voor parlementaire onderzoekscommissies bleven volhouden dat roken niet verslavend is; zoals de vervuilende industrieën de overheden influisteren dat ze wel heel erg goed zijn in de bestrijding van de werkloosheid en het bevorderen van de economie en het keren van het cisis-tij; zo fluistert de zuigelingenvoedingindustrie overheden in dat flesvoedende moeders beter zijn voor de economie, dat het maken en verkopen van kunstvoeding het beste middel is om van de melkplassen af te komen en de economie te bevorderen en ontkennen ze dat borstvoeding werkelijk zoveel beter is dan hun uiterst wetenschappelijk bedachte en gefabriceerde product. Tegelijkertijd, net als eerder de tabaksindustrie deed, worden artsen op alle mogelijke fronten geattaqueerd om over te komen naar het kamp van de kunstvoeders, er op zijn minst niet onvriendelijk tegenover te staan en vervolgens hun patiënten gerust te stellen dat zij heus een prima moeder zijn als zij geen borstvoeding geven. De hen door de kunstvoedingsindustrie ingefluisterde theorieën over borstvoedingbeleid zorgen er ondertussen voor dat moeders het idee krijgen dat borstvoeding voor hen niet gaat werken.
Uiteindelijk hebben we met zijn allen het tij kunnen keren wat betreft roken. Er wordt nog wel gerookt, maar iedereen, inclusief de rokers, weten nu in elk geval wel, dat dat toch de minder gezonde optie is. De milieuvervuiling en opwarming van de aarde blijven vooralsnog heikele onderwerpen, maar er is een groeiende tendens naar meer nadenken mensen dan mensen die zich in slaap laten sussen door de verhaaltjes. Datzelfde zie je aarzelend gebeuren bij de voeding en verzorging van de jongste leden van onze samenleving. We zitten nu nog in dezelfde hoek als de milieubeschermers, maar dat kan veranderen als we lang genoeg doorgaan met het vertellen van ons verhaal als tegenwicht voor het industrie verhaal.
John Sauven: Why can’t we tell the truth about climate change? Index on Censorship June 2013 42: 55-58, doi:10.1177/0306422013494282
Met dank aan @IvanWolffers voor zijn Tweet en mij ermee inspireerde tot het vertellen van dit verhaal: Klimaatveranderingontkenners gebruiken de smerige truckjes die geleerd zijn gedurende de roken-longkankerontkenning. ioc.sagepub.com/content/42/2/55
