Foto: Saoirse Ronan als Melanie Stryder wordt (door Max Irons als Jared Howe) in de ogen gekeken om te zien of zij een een mens is of een Ziel in The Host (2013)
Ieder mens denkt dat hij een individu is, een enkele entiteit, een autonome eenheid. Een individu, dat klopt, maar zeker geen enkele entiteit als in één geest in één lichaam. Dat lichaam wordt namelijk gedeeld met gasten. Veel gasten. Een heel universum vol met gasten. Die gasten nemen, gelukkig, niet de hoofdpersoon over, zoals in de film The Host (zie afbeelding) (op basis van het gelijknamige boek door Stephenie Meier). Daar blijft van de mens-persoon niets anders over dan een gastlichaam. De meeste gasten in het menselijk lichaam leven daar ongemerkt en ongestoord. Ze bevolken de huid, de slijmvliezen en het maagdarmstelsel met vele miljoenen soortgenoten en ander gespuis. Het overgrote deel van de gasten is onschuldig, onschadelijk en vaak zelfs behulpzaam in het beschermen van het gastlichaam. Maar er zitten ook types tussen die je liever kwijt dan rijk bent, of die alleen maar hun tijd beiden tot ze een kans zien de boel over te nemen.
De vaste gasten op de huid en in de darm noemen we flora, huidflora en darmflora (de officiële benaming is tegenwoordig microbioom, omdat flora strikt gesproken verwijst naar plantenleven). Zo’n flora bestaat uit een mengsel van allerlei meestal goedaardige micro-organismen, voornamelijk bacteriën, zo’n 1000 soorten (10 tot de 12de individuutjes in totaal) en een leuke verzameling gisten en schimmels. Deze vaste gasten helpen de eigen immuunwerking van de huid of zorgen dat er geen voedsel overblijft voor ziekmakende micro’s of jagen ze weg met chemische afscheidingen. Maar als ze het lichaam binnenkomen, bijvoorbeeld via wondjes, of als het gastlichaam een zwakke afweer heeft, kunnen ze zich ook tegen de gastheer of -vrouw keren en ziekmakend worden. Wanneer we de huid te vaak wassen of te rigoureus met antibacteriële zeep aan de gang gaan, vernietigen we ook de goedaardige flora en maken de huid kwetsbaar voor indringers. We wassen dan de huid ziek.
De darmflora bestaat uit 100 keer meer individuutjes en omvat ook voornamelijk allerlei soorten bacteriën, met daarnaast gisten en andere gekriebel. Het totale gewicht ervan is één tot anderhalve kilo. Sommige zijn commensalen (leven daar, doen hun eigen ding en bemoeien zich met niemand), maar de meerderheid is mutualistisch, dat wil zeggen tot beider gewin samenwerkend met het gastlichaam. Een heel belangrijke functie van de darmflora is het afbreken van voedingsstoffen tot een opneembare vorm en het aanmaken van bijvoorbeeld vitaminen die moeilijk uit voedsel of andere bronnen kunnen worden opgenomen. De belangrijkste functie van de darmflora is het leggen van de basis voor een goed werkend immuunsysteem en het gezond houden van de darm.
Net als bij de huidflora kunnen overigens goedaardige en behulpzame micro-organismen uit de darm op andere plaatsen tot ernstige ziekte leiden. Bij een verstoring van het evenwicht kunnen van oorsprong goedaardige organismen evolueren naar ziekmakende vormen of bestaande gecontroleerde ziekmakers kunnen hun kans schoon zien en amok gaan maken.
Naast de reguliere bewoners van het menselijk lichaam zijn er ook de opportunisten die een gezellig plekje zoeken voor het uitbaten van hun verstorende handel. Schimmels, parasieten en dergelijk volk verstoppen zich op onduidelijke plekken en in duistere hoeken en wachten af of zich een moment of een situatie voordoet om hun activiteiten uit te breiden. Bij parasieten op de huid zijn dat allerlei soorten vlooien en luizen bijvoorbeeld en in de darm onder andere de diverse vertegenwoordigers van de familie Worm. Dergelijke ongewenste en zeker ongenode gasten kunnen worden weggejaagd door het creëren van een omgeving waarin zij zich niet prettig voelen of door er met grof geschut op te schieten. Kinderen die borstvoeding krijgen bestrijden hen bij voorkeur met nog meer moedermelk.
Moedermelk bevat allerlei directe en indirecte manieren van afweer tegen ongewenste schimmels, bacteriën, virussen, en optimaliseert daarmee het tegen vermogen van het lichaam om af te rekenen met indringers. Moedermelk is het prototype van pre- en probiotica. Ook kinderen die niet of niet meer aan de borst zijn, hebben baat bij een dagelijkse portie, liefst verse, moedermelk. Bij huidproblemen kan de melk behalve gedronken worden, ook direct op de huid worden aangebracht. De vetten verzachten en de antibacteriële, antischimmel en antivirale aspecten bevechten een eventuele huidinfectie. De grotere kriebelaars kunnen worden weggevangen of met medicatie worden behandeld. Moedermelk op eczeem (weliswaar geen infectie of parasitaire aandoening) houdt de huid soepel en schoon en voorkomt (daardoor, en door het stillen van de jeuk) dat de huid kapot gaat (door bijvoorbeeld wrijven, schuren en krabben) en er een infectie bij komt.
(Klik op de labels hieronder voor lijsten met meer verhaaltjes over deze onderwerpen.)
