Wikkelen

Foto: Keanu Reeves als Neo en Laurence Fishburne als Morpheus  in The Matrix (1999), een ingewikkeld verhaal.
Vandaag krijgt u een ingewikkeld verhaal over het basiswoord wikkelen. Wikkelen kun je af, in en om doen. Je kunt ontwikkelen, dus het wikkelen teniet doen, en je kunt verwikkelen, maar dat is meer iets dat je overkomt. Ik voorzie nu verwikkeld te raken in allerlei ingewikkelde ontwikkelingen die ik moet afwikkelen. Laat ik me proberen te beperken tot wikkelen in relatie tot baby’s, moeders en hun samenspel. Dat is wel ingewikkeld genoeg. 

Men gaat ervan uit dat een kind na zijn geboorte nog een hele ontwikkeling moet doormaken voor hij een volwaardig mens is. Alsof hij is gewikkeld in lagen van vaardigheden, kenmerken en mogelijkheden die weer moeten worden afgewikkeld, ont-wikkeld. Eigenlijk is dat een onjuiste voorstelling. Een kind wordt geboren in precies de staat die hoort bij zijn 'zijn' op dat moment. Volwaardig mens, matuur voor zijn levensfase.

Bij gebrek aan een beter woord voor het aanduiden van de weg, die een kind aflegt tussen geboorte en volwassenheid, gebruiken we toch maar dat woord ontwikkelen, want we hebben met elkaar afgesproken dat dat het woord is dat dat proces aanduidt. Toch blijft het raar, want als er in dat proces iets gebeurt, dan is het wel dat het kind, dat wordt geboren, eerder telkens meer omwikkeld wordt met telkens een laagje erbij. Hij wordt steeds complexer, steeds ingewikkelder. Alle stadia van het proces blijven in hem, blijven deel van hem, blijven bijdragen aan het wezen van zijn mens-zijn. Als een kind, zoals het woord lijkt te zeggen, bij het opgroeien steeds een laagje ont-wikkelt, zou wat hij als klein kind meemaakt niet zo’n grote invloed hebben, niet zo zeer zijn leven en karakter tekenen. Het is juist omdat dat, wat hij als kind ervaart, ondergaat, meemaakt, zo stevig in zijn wezen wordt omwikkeld, dat het de kern van zijn wezen gaat vormen.

Een kind heeft fysieke en mentale ruimte nodig om het proces van zuigeling naar volwassene goed te kunnen doorlopen, maar dat moet over het algemeen geen onbegrensde ruimte zijn. Zijn ruimte moet als het ware met grenzen omwikkeld zijn, terwijl hij zelf niet strak wordt ingewikkeld en beperkt. Dat geldt zowel lichamelijk als psychisch en emotioneel. Niet zo strak in doeken gewikkeld dat hij geen vinger of teen meer kan bewegen, maar ook niet zo onbegrensd, dat hij de buitenkant van zijn eigen lijf niet meer weet te vinden. Niet zo strak in regels gewikkeld dat hij zelf niet meer kan denken en uitproberen, maar ook niet zo onbegrensd dat hij geen weerstand ondervindt in zijn expansiedrift als peuter of puber.

Best ingewikkeld allemaal. Daarom worden kinderen en moeders geleverd met een gebruiksaanwijzing. Hoewel ook die gebruiksaanwijzingen voor sommigen ingewikkeld kunnen lijken, zijn ze makkelijk te lezen met de bijgeleverde software. Het enige dat eigenlijk nodig is om de twee hardwaredelen, moeder en kind, op elkaar aan te sluiten en de software in beide te laden. Die software wikkelt zich dan in grote lussen, om en om, om de beide processoren heen. Wanneer het proces lijkt te haperen, volg je het advies dat de meeste ICT helpdesks geven: controleer of alle stekkers goed zitten en of je alles hebt aangezet. Niks ingewikkelds aan.