Foto: Maggie Smith als Mother Superior en Whoopi Goldberg als Deloris Van Cartier / Sister Mary Clarence in Sister Act 2: Back in the Habit (1993)
Dame Maggie Smith als Mother Superior (Moederoverste) in Sister Act is onbetaalbaar. Ze stijgt daarin boven zichzelf uit, zoals het karakter van haar tegenspeelster boven zichzelf uitstijgt. Het woord superieur komt van het Latijnse superus ‘’zich boven bevindend’’, gewoon een plaatsbepaling dus, net als onder, naast, voor en achter. De vergrotende trap van superus is superior, wat dus te omschrijven zou zijn als ‘’nog hoger geplaatst dan’’. In oorsprong is het woord superieur dus geen waardebepaling, maar een plaatsbepaling, een bepaling van de plaats in de ruimte. Een superieur in een bedrijf is iemand die hiërarchisch boven andere werkers staat. Die hiërarchie brengt naast de plaatsbepaling ook een waardebepaling. Die waarde wordt dan bepaald door degene die de hiërarchie instelde. Iemand die zich superieur gedraagt, positioneert zichzelf als van hogere waarde dan anderen.
De mens voelt zich superieur in het stelsel van levende wezens. Hij plaatst zichzelf bovenaan de piramide van het leven. Zo hoog is de eigendunk van de mens dat hij denkt dat hij zelfs beter is dan de natuur en de evolutie bij elkaar. We maken computers met gigantisch rekenvermogen en data opslag en denken de baas te zijn. De hersenen zijn echter onnoemelijk veel ingenieuzer en ingewikkelder dan elke mens-gemaakte computer. Zo complex is dat apparaat onder onze hersenpan, dat we de werking ervan pas beginnen te exploreren en het grootste deel nog onontgonnen gebied is. Na honderden, duizenden jaren van onderzoeken, moeten we nog steeds constateren dat hoe meer we weten, hoe meer we weten wat we niet weten. De arrogantie van ons superiteitsgevoel belet ons desondanks niet te denken dat wij allerlei dingen zelf veel beter kunnen ontwerpen.
Neem nu de zorg voor en het voeden van ons nageslacht in de eerste kwetsbare levensperiode. Miljoenen jaren van evolutie hebben een systeem ontworpen en vervolmaakt om zuigelingen veilig te houden en te laten groeien en zich te ontwikkelen tot zij sterk genoeg zijn in fysiek en mentaal opzicht om voor zichzelf te zorgen. Dat systeem heet moeder en het heeft zustersystemen in alle zoogdiersoorten. Het moedersysteem voorziet het pasgeboren kind in zijn eerste levensfase van voedsel, bescherming tegen macro- en microgevaren, warmte en een ontwikkeling stimulerende omgeving. Daarnaast heeft het ingebouwde subprogramma’s voor relatievorming, conflicthantering en gevaardetectie. Een eerlijk gezegd redelijk superieur programma, dat de mens deelt met andere zoogdieren. Het plaatst de hele groep zoogdieren op een bepaalde manier op de superieure plaats in het geheel van het leven op aarde. Dat neemt niet weg dat andere soorten ook geavanceerde systemen voor de zorg voor het nageslacht hebben ontwikkeld, die vrijwel net zo succesvol zijn. In feite staan ze meer naast elkaar dan boven of onder elkaar.
Dat neemt niet weg dat de mens, arrogant en eigenwijs als hij is, denkt dat hij toch op zijn minst een ietsepietsie beter is en het systeem kan verbeteren of overtreffen. Wat de mens namelijk toch wel als een fout in dat hele moedersysteem ziet is het feit dat in de soort mens het moedersysteem constant dicht bij het kindsysteem moet zijn en volcontinue op stand by moet staan. En dus bedenkt de mens manieren om daar onderuit te komen. Het systeem en de subsystemen en –programma’s worden zorgvuldig ontleed en geanalyseerd. Wat niet wordt begrepen wordt terzijde geschoven als irrelevant en een flink deel van alle onderdelen en vrijwel niets van de onderlinge samenhangen merkt hij op. Vervolgens maakt hij voor alle onderdelen die hij min of meer begrijpt substituten. De kwaliteit van die substituten vertoont redelijk grote overeenkomst – met een Made in Hongkong ‘’Rolex’’ of ‘’Gucci’’ Een enkele uitschieter haalt de kwaliteit van een Van Meegeren.
Het trieste is dat niemand beter wordt van al dat gedoe, dat niemand boven zichzelf uitstijgt en niemand werkelijk beter wordt of meer waarde krijgt, integendeel. Nog triester is misschien wel dat veel mensen dat helemaal niet in de gaten hebben en blij zijn met de namaaksels. Denken dat ze niet zonder kunnen en dat het echt beter voor hun kind is om door mensen in fabrieken gemaakt eten te krijgen en alleen in door mensen gemaakte bedjes te slapen en in stoeltjes te zitten en pillen, druppels en prikken voor de bescherming te krijgen. En ze denken dat ze het zelf ook nodig hebben, dat los maken van hun kind, dat afbreken van het moedersysteem. En maar zo weinigen hebben in de gaten hoe ze zichzelf daarmee te kort doen.
Moederoverste denkt ook dat ze goed bezig is en is geschokt als ze een dellerige onderduiker in haar keurige klooster krijgt. eentje die zich niet voegt en de boel op stelten zet. Wat ze gaandeweg ontdekt, is dat die vreemde eend in de bijt juist het goede in haar medezusters naar boven haalt en de hele orde op een hoger plan trekt. Mensen die de veilige boel van het westerse moederschap op stelten zetten worden aanvankelijk ook met argwaan en zelfs afschuw bekeken. Maar die mensen die vettellen over het moedersysteem en hoe dat eigenlijk werkt zetten de boel niet op stelten, die willen het idee van moederschap juist naar een hoger pan trekken, superieur maken aan de toestand waarin het verzeilt is geraakt. Want dat is wat moeders en kinderen verdienen: ze mogen allemaal dat stapje hoger staan.
Dame Maggie Smith als Mother Superior (Moederoverste) in Sister Act is onbetaalbaar. Ze stijgt daarin boven zichzelf uit, zoals het karakter van haar tegenspeelster boven zichzelf uitstijgt. Het woord superieur komt van het Latijnse superus ‘’zich boven bevindend’’, gewoon een plaatsbepaling dus, net als onder, naast, voor en achter. De vergrotende trap van superus is superior, wat dus te omschrijven zou zijn als ‘’nog hoger geplaatst dan’’. In oorsprong is het woord superieur dus geen waardebepaling, maar een plaatsbepaling, een bepaling van de plaats in de ruimte. Een superieur in een bedrijf is iemand die hiërarchisch boven andere werkers staat. Die hiërarchie brengt naast de plaatsbepaling ook een waardebepaling. Die waarde wordt dan bepaald door degene die de hiërarchie instelde. Iemand die zich superieur gedraagt, positioneert zichzelf als van hogere waarde dan anderen.
De mens voelt zich superieur in het stelsel van levende wezens. Hij plaatst zichzelf bovenaan de piramide van het leven. Zo hoog is de eigendunk van de mens dat hij denkt dat hij zelfs beter is dan de natuur en de evolutie bij elkaar. We maken computers met gigantisch rekenvermogen en data opslag en denken de baas te zijn. De hersenen zijn echter onnoemelijk veel ingenieuzer en ingewikkelder dan elke mens-gemaakte computer. Zo complex is dat apparaat onder onze hersenpan, dat we de werking ervan pas beginnen te exploreren en het grootste deel nog onontgonnen gebied is. Na honderden, duizenden jaren van onderzoeken, moeten we nog steeds constateren dat hoe meer we weten, hoe meer we weten wat we niet weten. De arrogantie van ons superiteitsgevoel belet ons desondanks niet te denken dat wij allerlei dingen zelf veel beter kunnen ontwerpen.
Neem nu de zorg voor en het voeden van ons nageslacht in de eerste kwetsbare levensperiode. Miljoenen jaren van evolutie hebben een systeem ontworpen en vervolmaakt om zuigelingen veilig te houden en te laten groeien en zich te ontwikkelen tot zij sterk genoeg zijn in fysiek en mentaal opzicht om voor zichzelf te zorgen. Dat systeem heet moeder en het heeft zustersystemen in alle zoogdiersoorten. Het moedersysteem voorziet het pasgeboren kind in zijn eerste levensfase van voedsel, bescherming tegen macro- en microgevaren, warmte en een ontwikkeling stimulerende omgeving. Daarnaast heeft het ingebouwde subprogramma’s voor relatievorming, conflicthantering en gevaardetectie. Een eerlijk gezegd redelijk superieur programma, dat de mens deelt met andere zoogdieren. Het plaatst de hele groep zoogdieren op een bepaalde manier op de superieure plaats in het geheel van het leven op aarde. Dat neemt niet weg dat andere soorten ook geavanceerde systemen voor de zorg voor het nageslacht hebben ontwikkeld, die vrijwel net zo succesvol zijn. In feite staan ze meer naast elkaar dan boven of onder elkaar.
Dat neemt niet weg dat de mens, arrogant en eigenwijs als hij is, denkt dat hij toch op zijn minst een ietsepietsie beter is en het systeem kan verbeteren of overtreffen. Wat de mens namelijk toch wel als een fout in dat hele moedersysteem ziet is het feit dat in de soort mens het moedersysteem constant dicht bij het kindsysteem moet zijn en volcontinue op stand by moet staan. En dus bedenkt de mens manieren om daar onderuit te komen. Het systeem en de subsystemen en –programma’s worden zorgvuldig ontleed en geanalyseerd. Wat niet wordt begrepen wordt terzijde geschoven als irrelevant en een flink deel van alle onderdelen en vrijwel niets van de onderlinge samenhangen merkt hij op. Vervolgens maakt hij voor alle onderdelen die hij min of meer begrijpt substituten. De kwaliteit van die substituten vertoont redelijk grote overeenkomst – met een Made in Hongkong ‘’Rolex’’ of ‘’Gucci’’ Een enkele uitschieter haalt de kwaliteit van een Van Meegeren.
Het trieste is dat niemand beter wordt van al dat gedoe, dat niemand boven zichzelf uitstijgt en niemand werkelijk beter wordt of meer waarde krijgt, integendeel. Nog triester is misschien wel dat veel mensen dat helemaal niet in de gaten hebben en blij zijn met de namaaksels. Denken dat ze niet zonder kunnen en dat het echt beter voor hun kind is om door mensen in fabrieken gemaakt eten te krijgen en alleen in door mensen gemaakte bedjes te slapen en in stoeltjes te zitten en pillen, druppels en prikken voor de bescherming te krijgen. En ze denken dat ze het zelf ook nodig hebben, dat los maken van hun kind, dat afbreken van het moedersysteem. En maar zo weinigen hebben in de gaten hoe ze zichzelf daarmee te kort doen.
Moederoverste denkt ook dat ze goed bezig is en is geschokt als ze een dellerige onderduiker in haar keurige klooster krijgt. eentje die zich niet voegt en de boel op stelten zet. Wat ze gaandeweg ontdekt, is dat die vreemde eend in de bijt juist het goede in haar medezusters naar boven haalt en de hele orde op een hoger plan trekt. Mensen die de veilige boel van het westerse moederschap op stelten zetten worden aanvankelijk ook met argwaan en zelfs afschuw bekeken. Maar die mensen die vettellen over het moedersysteem en hoe dat eigenlijk werkt zetten de boel niet op stelten, die willen het idee van moederschap juist naar een hoger pan trekken, superieur maken aan de toestand waarin het verzeilt is geraakt. Want dat is wat moeders en kinderen verdienen: ze mogen allemaal dat stapje hoger staan.
Eurolac Flits! met label moeder, moederschap, zorgen. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.
