Foto: Bill Nighy als de verlopen rockstar Billy Mack in Love Actually
Kunst draait voor het grootste deel om liefde. Literatuur, beeldende kunst, muziek, film en toneel: het is al liefde wat de klok slaat. Ook wel andere thema’s maar ik durf er wat onder te verwedden dat liefde in een of andere vorm, toch wel bovenin de toptien van kunst-thema’s staat. Moederliefde en broederliefde, kinderlijke liefde en volwassen liefde, damesliefde en herenliefde, oprechte en verwrongen liefde, liefde voor mensen en voor dieren, liefde voor het leven. En nog veel meer. Liefde is een krachtige drijfveer, zowel de romantische en lijfelijke liefde als de platonische of andersoortige intermenselijke liefde. Sommige films draaien zelfs helemaal om dat thema van verschillende soorten liefde, zoals Love Actually. Weliswaar gebracht als komedie, maar toch. Liefde is zo belangrijk dat er in het menselijke ontwerp een compleet hormoonsysteem wordt ingezet om liefde te faciliteren.
Zo belangrijk is liefde voor ons individuele overleven en het overleven van de soort, dat dat kennelijk niet te zeer aan toeval kon worden overgelaten. Om liefde een kans te geven te ontstaan en te groeien is nabijheid noodzakelijk. Het hormonale ondersteuningssysteem zorgt er dus, voor een flink deel, voor dat mensen graag bij elkaar zijn. Andere hormonen zorgen ervoor dat we willen zorgen voor mensen bij wie we zijn. Voor iemand zorgen is ook een goede manier om liefde op te wekken. Liefdeshormonen en zorghormonen worden in ieder mens (en in het gros van de dieren ook) in wisselende hoeveelheden afhankelijk van de situatie aangemaakt en vrijgegeven, maar veel meer bij romantische liefdesparen en het meest bij een moeder en haar zuigeling. Een vrouw die aan het baren is, is volkomen onder invloed van het hormoon oxytocine, ze wordt erin gebaad. Het hormoon zorgt er op lichamelijk niveau voor dat de baarmoeder krachtig samentrekt om het kind geboren te kunnen laten worden, maar het werkt tegelijk op in op alle andere systemen en ze geeft het door aan haar kind. Een plezierige bijkomstigheid tijdens de baring is dat het ook functioneert als een belonings-drug in de hersenen. Als na de geboorte het kind in zijn blootje op moeders blote lijf ligt gaat het oxytocinebad gewoon verder en nu baden moeder en kind samen. Als moeders partner er bij komt zitten of liggen wordt het een driepersoonbad.
Hoewel het haast ondoenlijk is om aan al die hormonen en hormoon-geïnduceerde instincten te ontkomen, zijn mensen daar toch in geslaagd. Generaties lang vertelden we elkaar dat fijn zondig is en dat al wat natuurlijk komt niet echt goed kan zijn, en dat heeft zijn effect gehad. Wij denken nu en masse dat kleine kindjes, direct als ze geboren zijn, moeten worden onderzocht, gemeten en geijkt, schoongemaakt en ingepakt en van spuiten voorzien. Bloed en slijm zijn vies en lichaamsuitscheidingen stinken en dus moeten alle sporen daarvan grondig van moeder en kind worden weggewassen. Met al dat wassen, wrijven en inpakken wordt bijna letterlijk het kind met het badwater weg gegooid. Al die geurtjes namelijk zijn een belangrijke speler in het proces van het vormen van de liefdesrelatie tussen het kind en zijn pasgeboren ouders. De fysieke scheiding van moeder en kind brengt de mentale hechting ook in gevaar.
Gelukkig zijn mensen robuust en lukt het wel de draad na hereniging weer op te pakken, maar het gaat dan wel veel moeizamer, minder vanzelf, minder instinctief, minder gedragen en gedreven door de hormonen. En het gaat veel makkelijker fout als er verderop in de lijn wat hapert. Vandaag las ik (opnieuw) over de Lotusgeboorte. Ouders die daarvoor kiezen, navelen niet af, maar laten de navelstreng intact tot die vanzelf loslaat (of door de baby wordt losgetrokken) na enkele dagen. Ik weet nog niet helemaal wat ik daarvan moet denken, maar ik weet wel dat het een fool-proof manier lijkt om moeder en kind bij elkaar te houden. Want niemand gaat heen en weer lopen slepen met een kind plus navelstreng plus placenta. En geen moeder zal een kindje dat daar ligt inclusief navelstreng en placenta alleen willen laten. Ik moet me daar toch eens meer in verdiepen, want het lijkt een heel goede manier om de onconditionele en respectvolle liefde tussen kind en ouders alle kansen te geven.
Eurolac Flits! met label oxytocine, respect, liefde. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.
(Uvnäs Moberg K: ) De oxytocine factor. Boekbespreking
