Foto: Anna Paquin als Sookie Stackhouse met een heel wat minder verontrustende dentale variatie dan veel van haar tegenspelers in True Blood (2008– )
Terwijl ik het plaatje plakte bij de vorige bijdrage van dit blog (Buidel), bedacht ik me dat het eigenlijk beter bij een ander onderwerp paste. Daarom vandaag een plaatje van een andere filmster met dezelfde anatomische variatie als de ene acteur op de afbeelding van gisteren. De anatomische variatie is het diastema. Letterlijk betekent dit ‘’opening’’ en het is de aanduiding die in de zoölogie wordt gebruikt voor een opening tussen verschillende elementen van een gebit. Bij veel dieren zie je een standaard diastema tussen de voortanden en de kiezen. Bij paarden is dat die handige plaats waar het bit in past en bij honden de plaats waar je je vingers tussen wurmt als je gaat proberen je beste vriend zijn medicijnen te laten slikken. Mensen hebben van nature geen diastemata, dat wil zeggen dat het een variatie is op de normale anatomie, een afwijking zo je wilt, wanneer er wel eentje is. Een diastema bij mensen zit gewoonlijk precies middenvoor in het bovengebit, het is de spleet tussen de beide voortanden.
Een diastema kan worden veroorzaakt doordat de bovenkaak meer ruimte heeft dan nodig is voor de plaatsing van alle tanden, maar vaker zal de oorzaak een te ver doorgroeiend en/of te breed labiaal frenum* of bovenlipriempje zijn. Het te strakke, te brede, en/of te ver doorlopende bovenlipriempje beperkt de normale beweeglijkheid van de bovenlip, waardoor het vermogen de mond wijd te openen wordt beperkt. Het kan ook aan de bovenkaak trekken, waardoor deze vervormd kan raken. Bij het doorkomen van de tanden worden de beide voortanden erdoor uit elkaar gedrukt. Dit vergroot de kans op cariës, omdat goed poetsen moeilijk kan zijn en het poetsen ook pijnlijk kan zijn. Tenslotte heeft het mogelijk ook invloed op de spraakontwikkeling (slissen).
Een diastema is pas een laat symptoom van zo’n afwijkend lipriempje. Ook als er nog geen tanden zijn kan het al problemen opleveren. Een kind dat aan de borst drinkt, moet zijn mond wagenwijd open kunnen doen, met de lippen ietwat uitgekruld. Een afwijkend frenum kan dat verhinderen. Het is dan moeilijk voor het kind om goed greep te krijgen aan de borst, en moet vaak erg hard zuigen om het vacuüm te behouden. Een zuigblaar in het midden van de bovenlip, soms zelfs meerdere naast elkaar, kan daarvan het resultaat zijn. Tijdens het drinken is de lip strak gespannen, soms met een bloedeloze streep erboven en/of naar binnen gezogen. Een baby met een problematische lipriem kan erg onrustig drinken, hij lijkt wel te vechten tegen de borst: aan en af, bonken en draaien met het hoofdje, vaak bozige geluidjes erbij. De baby laat als hij eenmaal vast heeft ook makkelijk de borst weer los. Het onrustige drinken kan ook leiden tot het meedrinken van veel lucht, en de daarbij horende krampjes en huilen. Bij de moeder kan het leiden tot pijnlijke en kapotte tepels, eventueel borstontstekingen en een trage melkstroom (pijn en angst voor pijn kan de toeschietreflex belemmeren) of krappe productie (een slecht drinkende baby drinkt misschien niet alle melk die hij nodig heeft en dus wordt er onvoldoende nieuwe melkaanmaak gestimuleerd).
Geheel in tegenstelling tot mijn normale stukjes voeg in deze een paar functionele illustraties toe.
 |
| Een wat wittig, bloedeloos randje langs de bovenlip na het drinken en een klein zuigblaartje, een heel fijn gevormde bovenlip lijn met een diep filtrum. De foto hieronder is hetzelfde meisje,met een duidelijk tot tussen de toekomstige voortandjes doorlopend breed bovenlip frenum. |
 |
| Een dikke zuigblaar op de bovenlip na het drinken, een diep filtrum en een fijn gevormde bovenlip lijn. Op de foto hieronder is bij hetzelfde jongetje de bovenlipriem te zien die zelfs onder de kaakrand doorloopt tussen de op doorkomen staande voortandjes. |
Het knippen van tongriempjes is soms al moeilijk om gedaan te krijgen, omdat veel artsen het onnodig vinden of misschien wel eng vinden om te doen. Het laten knippen van een lipriempje is nog lastiger. Dat is eigenlijk heel vreemd, omdat beide ingrepen bij heel jonge kinderen heel simpel zijn, veel eenvoudiger dan op latere leeftijd en veel medische, psychische en sociale problemen kunnen voorkomen. Gebruik onderstaande documenten om aan de arts van je keuze te laten zien. Kenniscentrum Borstvoeding houdt lijsten bij van zorgverleners in Nederland en België die tongriempjes knippen. Hen kun je ook vragen een lipriempje te knippen.
Orale gezondheid bij de zuigeling door de mondspecialist dr. Kotlow
Presentaties over tong- en lipriempjes door dr. Brian Palmer†
*) Een frenum of frenulum (meervoud frena en frenula) is een klein stukje weefsel, meestal bindweefsel, dat beweeglijke organen of lichaamsdelen op hun plaats houdt of de beweeglijkheid beperkt. Er zijn frenula in de mond, aan de uitwendige genitalia en in het spijsverteringssysteem.
