Foto: Jackson Rathbone als de twee persona’s Adam / Amanda in Conflicted (Criminal Minds: S 4, E 20)
In ouderschap is een duidelijke rolverdeling: er zijn vaders en er zijn moeders. Samen maken ze het kind, de moeder draagt, baart en voedt het. De vader beschermt vrouw en kroost tegen de grote boze buitenwereld. Op het eerste gezicht klopt dat vastleggen van die rollen ook wel. Vrouwen hebben immers de baarmoeder, het wijdere bekken en de borsten. En vaders hebben nu eenmaal de grotere spiermassa, de dominantie van de denk-hersenen over de voel-hersenen en de nodige hormonaal gestuurde agressie. Zo zit toch dat mooie overzichtelijke plaatje in elkaar. Alles op zijn plaats en een plaats voor alles. Orde en regelmaat en ieder zijn rol. Maar niet heus. In het echt speelt elk mens een dubbelrol en liggen gender en genderrollen helemaal niet als in beton gegoten vast. Niet zo dramatisch als de verschillende persona’s in iemand met een meervoudige persoonlijkheid stoornis, maar toch.
De rollen liggen niet zo vast, net zo min als de gereedschappen. Overspecialisatie leidt in de biologie vaak tot een vroegtijdig einde, terwijl flexibiliteit juist de overlevingskansen van de soort verhoogt. Hoewel er ook diersoorten zijn bij wie ook dat open staat voor aanpassing naar de behoeften van het moment ligt het tussen bevruchting en baring allemaal redelijk vast: samen maken, moeder draagt en baart. Maar dan het verzorgen versus beschermen. In een eerder Flits!* schreef ik al over de toegenomen agressie bij vrouwen die net moeder zijn geworden. Die hebben, met permissie, geen vent nodig om zichzelf en hun kind te beschermen, dat doen ze zelf wel, dankuwel. Uit allerlei verschillende onderzoeken blijkt dat vrouwen, die net moeder zijn geworden, extra alert zijn op gevaar, agressiever in hun reactie erop en een groter probleemoplossend vermogen hebben dan in andere tijden. Dat is niet voorbehouden aan mamabeer en mamaleeuw, maar geldt ook voor mamarat en mamamens.
Die vader, ondertussen, is als hij net vader is geworden, helemaal niet meer zo de macho die hij daarvoor was. Hoe meer hij zich engageert aan het vaderschap en meedoet met de verzorging, hoe lager de hoeveelheid testosteron in zijn bloed (Perini et al, 2012) en hoe hoger de prolactinespiegels worden. Testosteron = vechten, prolactine = zorgen. Zo simpel is dat. En zo zie je na de geboorte van een kind moeder agressiever worden en vader zachter. Puur biologisch kunnen vaders en moeders de verzorgende en vechtende rollen moeiteloos delen. Maar ook de voedende rol kan worden gedeeld. Nee, niet met een flesje poeder of moeder. Maar met vadermelk uit de vaderborst. Niet dat elke vader zou moeten voeden om te kunnen vaderen, maar het kan wel. Niet alleen een kind met twee moeders kan door beiden worden gevoed, ook een kind met een meer traditioneel stel ouders kan dat.
In een maatschappij, die in een van de meest extreme uitzwaaien naar genderpolarisatie ooit zit, is dit wellicht een ongehoord en revolutionair inzicht. Maar biologische gezien is het volstrekt normaal. Mannelijke lactatie zou je kunnen zien als een ingeboren plan B voor als voeden door de moeder onverhoopt onmogelijk is. Bij enkele vleermuissoorten is voeden door de vader en de moeder normaal en bij sommige andere diersoorten is incidenteel voeden door vaderdieren niet ongebruikelijk. In aanleg is het klierweefsel voor melkaanmaak bij jongens en meisjes hetzelfde en het is maar door de hormonale invloeden bij het pubermeisje en de zwangere vrouw dat bij haar de borsten gaan groeien en functioneel worden.
Dijkman rapporteerde, gebaseerd op een artikel in De Standaard en even weinig onderzocht als dat artikel, in Welingelichte Kringen ietwat sensationeel dat mannen ook kunnen borstvoeden. Vreemd genoeg vonden beide schrijvers kennelijk het door uithongering geïnduceerde lacteren van mannen het meest interessante deel van het verhaal. Terwijl ik nu juist die ingebouwde biologische back-up en multifunctionaliteit van beide genders zo interessant vind. Wellicht dat beide schrijvers in een hoog-testosteronfase zitten. Dat zorgt ervoor dat mannen, aldus Perini et al, ‘’sensation seekers’’ zijn. Die testosteron moet toch wat als er geen wolharige neushoorns zijn om te bevechten.
*) Eurolac Flits! Leeuwen en beren
Perini T, Ditzen B, Hengartner M, Ehlert U: Sensation seeking in fathers: The impact on testosterone and paternal investment. Hormones and Behavior 2012. 61(2):191-195, ISSN 0018-506X, 10.1016/j.yhbeh.2011.12.004.
Dijkman G: Ook mannen kunnen borstvoeding geven. Online 3 december 2012. Op basis van:
De Standaard: Hoezo, ook mannen kunnen borstvoeding geven? Online 30 november 2012.
Mijn gepubliceerde reactie op Dijkman:
''Hier is absoluut geen sprake van mysterie en het is onbegrijpelijk dat hier niet een echte deskundige aangaande de menselijke lactatie (een lactatiekundige) is geraadpleegd om duidelijkheid te verschaffen. Bij alle embryo's, zowel de mannelijke als de vrouwelijke wordt volkomen identiek melkklierweefsel aangelegd, dat vervolgens tot aan de puberteit in rustende of latente staat blijft. Bij meisje gaat dat klierweefsel onder invloed van de hormonale veranderingen groeien en verder ontwikkelen, bij jongens blijft het latent. Onder de juiste omstandigheden kan ook dat mannelijke latente klierweefsel gaan groeien en ontwikkelen en functioneel worden. Daar is gelukkig geen uithongering voor nodig. Stimulering van de tepels door een zuigende baby is de meest fail-proof methode, gevolgd door en/of gecombineerd met het gebruiken van medicijnen of kruiden die de aanmaak en afgifte van prolactine stimuleren. Bij mannen die juist vader zijn geworden en zich engageren aan het ouderschap is dit het makkelijkst, omdat bij hun de afgifte van mannelijke hormonen enigszins wordt geremd.''
In ouderschap is een duidelijke rolverdeling: er zijn vaders en er zijn moeders. Samen maken ze het kind, de moeder draagt, baart en voedt het. De vader beschermt vrouw en kroost tegen de grote boze buitenwereld. Op het eerste gezicht klopt dat vastleggen van die rollen ook wel. Vrouwen hebben immers de baarmoeder, het wijdere bekken en de borsten. En vaders hebben nu eenmaal de grotere spiermassa, de dominantie van de denk-hersenen over de voel-hersenen en de nodige hormonaal gestuurde agressie. Zo zit toch dat mooie overzichtelijke plaatje in elkaar. Alles op zijn plaats en een plaats voor alles. Orde en regelmaat en ieder zijn rol. Maar niet heus. In het echt speelt elk mens een dubbelrol en liggen gender en genderrollen helemaal niet als in beton gegoten vast. Niet zo dramatisch als de verschillende persona’s in iemand met een meervoudige persoonlijkheid stoornis, maar toch.
De rollen liggen niet zo vast, net zo min als de gereedschappen. Overspecialisatie leidt in de biologie vaak tot een vroegtijdig einde, terwijl flexibiliteit juist de overlevingskansen van de soort verhoogt. Hoewel er ook diersoorten zijn bij wie ook dat open staat voor aanpassing naar de behoeften van het moment ligt het tussen bevruchting en baring allemaal redelijk vast: samen maken, moeder draagt en baart. Maar dan het verzorgen versus beschermen. In een eerder Flits!* schreef ik al over de toegenomen agressie bij vrouwen die net moeder zijn geworden. Die hebben, met permissie, geen vent nodig om zichzelf en hun kind te beschermen, dat doen ze zelf wel, dankuwel. Uit allerlei verschillende onderzoeken blijkt dat vrouwen, die net moeder zijn geworden, extra alert zijn op gevaar, agressiever in hun reactie erop en een groter probleemoplossend vermogen hebben dan in andere tijden. Dat is niet voorbehouden aan mamabeer en mamaleeuw, maar geldt ook voor mamarat en mamamens.
Die vader, ondertussen, is als hij net vader is geworden, helemaal niet meer zo de macho die hij daarvoor was. Hoe meer hij zich engageert aan het vaderschap en meedoet met de verzorging, hoe lager de hoeveelheid testosteron in zijn bloed (Perini et al, 2012) en hoe hoger de prolactinespiegels worden. Testosteron = vechten, prolactine = zorgen. Zo simpel is dat. En zo zie je na de geboorte van een kind moeder agressiever worden en vader zachter. Puur biologisch kunnen vaders en moeders de verzorgende en vechtende rollen moeiteloos delen. Maar ook de voedende rol kan worden gedeeld. Nee, niet met een flesje poeder of moeder. Maar met vadermelk uit de vaderborst. Niet dat elke vader zou moeten voeden om te kunnen vaderen, maar het kan wel. Niet alleen een kind met twee moeders kan door beiden worden gevoed, ook een kind met een meer traditioneel stel ouders kan dat.
In een maatschappij, die in een van de meest extreme uitzwaaien naar genderpolarisatie ooit zit, is dit wellicht een ongehoord en revolutionair inzicht. Maar biologische gezien is het volstrekt normaal. Mannelijke lactatie zou je kunnen zien als een ingeboren plan B voor als voeden door de moeder onverhoopt onmogelijk is. Bij enkele vleermuissoorten is voeden door de vader en de moeder normaal en bij sommige andere diersoorten is incidenteel voeden door vaderdieren niet ongebruikelijk. In aanleg is het klierweefsel voor melkaanmaak bij jongens en meisjes hetzelfde en het is maar door de hormonale invloeden bij het pubermeisje en de zwangere vrouw dat bij haar de borsten gaan groeien en functioneel worden.
Dijkman rapporteerde, gebaseerd op een artikel in De Standaard en even weinig onderzocht als dat artikel, in Welingelichte Kringen ietwat sensationeel dat mannen ook kunnen borstvoeden. Vreemd genoeg vonden beide schrijvers kennelijk het door uithongering geïnduceerde lacteren van mannen het meest interessante deel van het verhaal. Terwijl ik nu juist die ingebouwde biologische back-up en multifunctionaliteit van beide genders zo interessant vind. Wellicht dat beide schrijvers in een hoog-testosteronfase zitten. Dat zorgt ervoor dat mannen, aldus Perini et al, ‘’sensation seekers’’ zijn. Die testosteron moet toch wat als er geen wolharige neushoorns zijn om te bevechten.
*) Eurolac Flits! Leeuwen en beren
Perini T, Ditzen B, Hengartner M, Ehlert U: Sensation seeking in fathers: The impact on testosterone and paternal investment. Hormones and Behavior 2012. 61(2):191-195, ISSN 0018-506X, 10.1016/j.yhbeh.2011.12.004.
Dijkman G: Ook mannen kunnen borstvoeding geven. Online 3 december 2012. Op basis van:
De Standaard: Hoezo, ook mannen kunnen borstvoeding geven? Online 30 november 2012.
Mijn gepubliceerde reactie op Dijkman:
''Hier is absoluut geen sprake van mysterie en het is onbegrijpelijk dat hier niet een echte deskundige aangaande de menselijke lactatie (een lactatiekundige) is geraadpleegd om duidelijkheid te verschaffen. Bij alle embryo's, zowel de mannelijke als de vrouwelijke wordt volkomen identiek melkklierweefsel aangelegd, dat vervolgens tot aan de puberteit in rustende of latente staat blijft. Bij meisje gaat dat klierweefsel onder invloed van de hormonale veranderingen groeien en verder ontwikkelen, bij jongens blijft het latent. Onder de juiste omstandigheden kan ook dat mannelijke latente klierweefsel gaan groeien en ontwikkelen en functioneel worden. Daar is gelukkig geen uithongering voor nodig. Stimulering van de tepels door een zuigende baby is de meest fail-proof methode, gevolgd door en/of gecombineerd met het gebruiken van medicijnen of kruiden die de aanmaak en afgifte van prolactine stimuleren. Bij mannen die juist vader zijn geworden en zich engageren aan het ouderschap is dit het makkelijkst, omdat bij hun de afgifte van mannelijke hormonen enigszins wordt geremd.''
