Geel is een kleur van tegenstellingen, het staat voor zon en levenskracht. In Azië symboliseert het goddelijkheid, maar in de Westerse Middeleeuwen stond geel voor haat. In de natuur is geel zowel een aantrekkende als een afstotende kleur. In de film van de illustratie worden de gele vlaggetjes gebruikt als al van verre zichtbaar herkenningsteken. Om dezelfde reden zijn veel bloemen geel, wat goed is voor de bevruchting door bijen die bij voorkeur op geel afgaan. In combinatie met zwart is het juist een kleur die waarschuwt voor gevaar, zoals de zwart-gele streeppatronen van bijen en wespen. In de symboliek van bloemen staat de paardenbloem, de meest intens gele van alle gele bloemen voor zowel gematigd als extravagant. Geel is goud, maar ook zwavel, prachtig van kleur, maar stinkend als de hel (de geur van rotte eieren). Veel mensen omringen zich graag door de aanstekelijke vrolijkheid van geel, maar een gele verkleuring van de huid en het oogwit is een waarschuwing van een ongezonde toestand.
Een gele baby is iets wat we liever niet zien. Toch komt geelzucht vrij vaak voor en een lichte verhoging van de bilirubine is waarschijnlijk nodig als antioxydant (Sedlack&Snyder, 2004). Dat het ergens goed voor is, is ook ergens wel logisch: als vrijwel alle baby’s op zijn minst een heel klein beetje geel worden, is waarschijnlijk niet alleen normaal, maar zelfs nuttig. Ook als we nog niet weten waarom dat zo is. Zo weten we tegenwoordig dat amandelen en blinde darmen geen lastige uitsteeksels zijn die daar door de natuur zijn neergeplant om ons te plagen en die je er maar beter zo snel mogelijk uit kunt halen. Nee, het zijn allebei organen met een functie in de afweer. Het feit dat ze soms ontsteken of geïnfecteerd raken en dan problemen geven, wil niet zegen dat ze de oorzaak van problemen zijn, net zo min als elke geelzucht bij pasgeborenen de oorzaak van problemen is. Wat niet wegneemt dat een baby die zonnig geel wordt toch wel een verhoogd risico op meer problemen heeft. Te langdurig te hoge bilirubine waarden kunnen leiden tot kernicterus en dat kan leiden tot hersenbeschadiging.
Daarom willen we pasgeborenen toch wel op kleur controleren en de gelen apart nemen om ze te behandelen*. Kinderen met een te hoog bilirubinegehalte in het bloed worden meestal behandeld met blauw licht. Dat licht zet het bilirubine om in een vorm die beter in water oplosbaar is en zo het lichaam kan verlaten. Als dat onvoldoende werkt is een wisseltransfusie nodig, waarbij de volledige bloedvoorraad van de baby wordt vervangen door donorbloed. Dat is een ingrijpende maatregel die liever wordt voorkomen. Samra et al (2012) onderzochten of de blauw licht behandeling effectiever kon worden gemaakt. Ze ontdekten dat fototherapie in combinatie met Kangoeroemoederzorg ervoor zorgt dat de geelzucht sneller verdwijnt dan met alleen de blauw licht behandeling. Dat is mooi, want de lichttherapie heeft wel bijwerkingen en het zorgt in de klassieke vorm voor intensieve scheiding van moeder en kind en secundaire borstvoeding problemen.
Maar wat nu als we ons eens zouden richten op het voorkomen van de noodzaak om lichttherapie toe te passen. Voorkomen in plaats van genezen is toch meestal de preferente optie. Want, hoewel een beetje geel en dus een beetje vrij bilirubine in de bloedbaan gunstig is, vormt een grote hoeveelheid ervan een grote belasting voor een zich nog ontwikkelend systeem. Om te voorkomen dat iets ontstaat, moet je weten hoe het ontstaat. Welnu, de ongeboren baby heeft meer rode bloedcellen dan hij na zijn geboorte nodig heeft. Die worden dus na de geboorte direct afgebroken en verwijderd. Bij de afbraak van de rode bloedcellen komt bilirubine vrij. Bilirubine is slecht wateroplosbaar en wordt voor het grootste deel via de bloed-lever-darm route afgevoerd. De bij het afbreken van overtollige foetale rode bloedcellen vrijgekomen bilirubine sluit aan bij het meconium dat in de endeldarm wacht om geloosd te worden. Maar bilirubine is als een ongeduldige klant bij de bushalte en als het te lang duurt zoekt hij een andere weg. Het verdwijnt weer uit de darm en in de bloedbaan. Daar verspreidt het zich, in afwachting van hernieuwde behandeling in de lever, door het lichaam en verkleurt en passant de huid en het oogwit geel.
Het is dus zaak het meconium zo snel mogelijk geloosd te krijgen, voor het bilirubine ongeduldig wordt en de benen neemt. Om de darm aan het werken te krijgen is voedsel nodig, liefst voedsel dat de darmwerking extra prikkelt. Colostrum is van dat soort voedsel. Om de darm zo snel mogelijk en effectief mogelijk aan het werk te zetten is dus een snelle en doorgaande toevoer van colostrum nodig. Een extra reden om de eerste voeding niet uit te stellen, niet te vervangen door iets anders en vooral zeer frequent te herhalen. Kangoeroemoederzorg is een handig hulpmiddel bij het vaak voeden. Mogelijk is dat ook wel de achterliggende reden voor het positieve effect ervan op de geelzucht behandeling. En zo arriveer ik dan weer eens bij mijn favoriete onderwerp: moeder en kind blijvend en dicht bij elkaar en vaak een beetje eten. Op dat ene patroon is de opbouw van het afweersysteem van de baby gebaseerd, het zorgt voor voldoende voedsel voor groei en ontwikkeling, voorkomt energieverlies en te lage suikerwaarden, het voorkomt geelzucht en het bouwt aan de band tussen moeder en kind en legt daarmee de basis voor alle relaties die het kind in de rest van zijn leven zal aangaan en onderhouden. Een zonnig beeld.
Eurolac Flits! met label geelzucht, Kangoeroe Moeder Zorg. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.
*) The Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee: ABM Clinical Protocol #22: Guidelines for Management of Jaundice in the Breastfeeding Infant Equal to or Greater Than 35 Weeks’ Gestation. BREASTFEEDING MEDICINE, 5(2), 2010Samra NM, El Taweel A, Cadwell K: The effect of kangaroo mother care on the duration of phototherapy of infants re-admitted for neonatal jaundice. J Matern Fetal Neonatal Med. 2012 Aug;25(8):1354-7. doi: 10.3109/14767058.2011.634459. Epub
Sedlak TW, Snyder SH: Bilirubin Benefits: Cellular Protection by a Biliverdin Reductase Antioxidant Cycle. Pediatrics 2004; 113:6 1776-1782
