Plok-plok, sjuus-sjuus, tok-tok

Een tennis, badminton of tafeltennis wedstrijd is geweldig om naar te kijken. En dan niet zozeer naar de heen en weer springende, verwoed kijkende en soms kreunende spelers. Nee, daar is niet zo heel veel aan te zien. Nee, niet de spelers dus, maar het publiek. Die heen en weer schietende hoofden en ogen. Plok-plok met de tennisbal mee, sjuus-sjuus met de badminton shuttle mee en tot-tok met het pingpongballetje mee.
Hoe grappig het kijken naar dat tennis publiek ook mag zijn, je kijkt daarmee niet naar wat er eigenlijk gebeurt. Kijkend naar het publiek zie je iets gebeuren dat enkel een reactie is op iets anders. Om te precies te zijn een reactie op een reactie op de echte actie. Het publiek kijkt naar een heen en weer vliegende shuttle. Maar die shuttle doet dat vliegen niet zelf. Het is puur aan het reageren op de klappen die het krijgt van dan het ene, dan het andere racket. En je kan niet eens de rackets aanwijzen als eerste actie, want zij bewegen alleen in reactie op de hand, arm, mens die hen vasthoudt.
Als een moeder met een probleem bij mij komt, moet ik ook verder kijken dan alleen het meest opvallende. Laten we als voorbeeld nemen de moeder die hulp komt zoeken om te stoppen met borstvoeding. Ik kan ervan uitgaan dat dat haar echte vraag is en aan de gang gaan met een schema om te stoppen met borstvoeding of zelfs aanraden dat ze naar de huisarts gaat om een pilletje om de melk op te drogen. Maar ik kan ook die vraag over stoppen beschouwen als de heen en weer zwaaiende hoofden van de toeschouwers en op zoek naar de tennisbal die die hoofden volgen. Dan probeer ik te achterhalen waarom moeder wil stoppen.
Grote kans dat ze op mijn vraag naar het waarom antwoord dat ze niet genoeg melk heeft of onvoldoende voeding in haar melk. Dan kan ik daar gelijk een antwoord op hebben om de melk rijker te maken of te vertellen dat dat onzin is. Of om haar een paar opties te geven om meer melk te maken. Maar ik kan ook haar antwoord over onvoldoende of inferieure melk zien als het racket dat de bal heen en weer slaat en vragen waarom ze denkt dat haar melk niet volstaat.
Vaak zal het antwoord op vragen in die richting zijn dat haar baby de hele dag wil drinken of in de nacht ook om de haverklap huilt of omdat de baby huilt als ze hem na de voeding in zijn bedje wil leggen. Kijk, en dan komen we in de richting van de hand die het racket stuurt om de bal een klap te geven zodat de hoofden van de toeschouwers heen en weer kunnen wiebelen. Moeder ziet bepaald babygedrag en vergelijkt dat met haar, meestal sterk cultureel bepaalde, beeld van normaal babygedrag. In dat beeld eten baby’s een bepaald aantal keren per etmaal, voornamelijk overdag, een bepaalde hoeveelheid en vervolgens slapen ze braaf en zonder protest in hun bedje tot het tijd is voor de volgende voeding. En omdat ze vrouw is en moeder legt ze de schuld voor het afwijkende gedrag van haar baby bij zichzelf en haar vermogen om haar baby adequaat van voedsel te voorzien.
Het zal er dan op neer komen dat ik de baby onderzoek, vraag naar zijn ontwikkeling en gewichtsevolutie, naar het dag- en nacht eet-, speel-, knuffel- en slaappatroon van moeder en kind en kijk hoe baby aan de borst gaat en drinkt. En vervolgens een uitleg over wat biologisch normaal babygedrag is en hoe geweldig moeder en kind het eigenlijk gewoon doen. Ik heb de eerste vraag van de moeder niet genegeerd, ook al heb ik er niet direct op geantwoord op een manier die zij verwachtte, maar ik heb wel de vraag van de baby achterhaald en daarop gereageerd en tegelijk ook voor de moeder een bevredigende reactie gegeven.
Ik vraag me toch af hoe de examencommissie, die het examen opstelde dat ik gisteren deed, samen met 4000 anderen over de hele wereld, denken dat zij, door mij 175 multiple choice vragen te laten beantwoorden met maar een enkele reactie op elke gegeven situatie, kunnen bepalen of ik geschikt ben om me lactatiekundige te noemen. En misschien moet ik, als ik nog eens naar een tennis, badminton of tafeltennis wedstrijd kijk, meer letten op de spelers dan op het publiek.

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding. Deze serie begon met een Proloog op 26 juli.

Handbal

Kracht, snelheid van bewegen en reageren, flexibiliteit en uithoudingsvermogen zijn een paar van de karakteristieken die opkomen bij het denken aan handbal. Dit geldt zowel voor de spelers als voor de scheidsrechter. Bij een spel dat zo snel over een veld heen en weer gaat, waar offensief en defensief zich tussen en binnen de teams snel afwisselen en waar aan de lopende band doelpunten worden gescoord, heeft de scheidsrechter een zware taak. De scheidsrechter heeft ogen en oren aan alle kanten nodig om voortdurend alert te kunnen blijven beoordelen en reageren, met de spelregels onwrikbaar paraat.
Vandaag zitten duizenden lactatiekundigen en lactatiekundigen in opleiding over de hele wereld achter een tafeltje met lange vragenlijsten en fotoboekjes voor zich om te worden geëxamineerd over hun kennis van de spelregels van de lactatiekunde. Nieuwelingen, die net een jaar of meer van opleiding, studie en stages achter de rug hebben en zich voor de eerste keer mogen presenteren aan de scheidsrechters. Maar ook de oude rotten die al 10 of 20 jaar of langer in het vak zitten. Want kennis moet onderhouden worden, regels en interpretaties kunnen veranderen en wie niet actief en alert blijft zou zo maar kunnen gaan versloffen en de regels vergeten.
Daarom, beste lezer, vandaag maar een kort stukje. Want ondergetekende doet vandaag na 20 jaar weer examen.

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding. Deze serie begon met een Proloog op 26 juli.

Volleybal

Bij volleybal spelen twee teams elk op hun eigen veld en proberen te scoren door de bal op de vloer in het vak van de tegenstanders te laten terechtkomen. Onderlinge samenwerking, gebruikmaking van de specialiteiten van elke individuele speler en het gebruiken van slimme tactieken geven de meeste kans op overwinning. Maar voor een zestal heel verschillende mensen als een goed geoliede machine kan samenwerken, daar is wel een en ander aan oefenen en trainen voor nodig.
Om, met enig succes, volleybal te kunnen spelen hebben elk van de teamleden individuele vaardigheden nodig en moeten ze die ook samen kunnen uitvoeren. De manier waarop de bal bij volleybal wordt gehanteerd is heel anders dan bij enige andere balsport en het vergt veel oefening om dat te leren.  Dan moeten al die technieken en vaardigheden worden uitgevoerd op een manier die het voor de teamgenoten mogelijk maakt hun ding te doen en voor de tegenstanders onmogelijk maakt om dat te doen. De teamgenoten moeten elkaar goed kennen en vertrouwen.
Het beginnen met borstvoeding kun je vergelijken met het opzetten van een beginnend volleybalteam, waarvan de deelnemers sportief zijn ingesteld en min of meer weten hoe het spel in elkaar zit, maar geen of weinig ervaring hebben en helemaal geen ervaring hebben met elkaar, elkaar zelfs nauwelijks kennen.
Na de geboorte van een kind moeten moeder en kind als twee mensen die elkaar nog maar nauwelijks kennen samen een complex spel gaan leren spelen met allerlei technieken en spelregels die ze nog nooit eerder hebben toegepast. Daar gaat nogal wat tijd inzitten. Net als bij het opzetten van een nieuwe volleybalteam dat naar de Olympische Spelen moet ben je een poosje even nergens anders mee bezig*. Ja, in het kraambed staat even alles in het teken van borstvoeding. Dat is logisch, dat is normaal, dat is te verwachten. Dat is nodig. Eigenlijk is het verbazingwekkend dat mensen daar verbaasd over zijn. Elke sporter zal het een moeder kunnen vertellen: Als je ergens goed in wil worden, moet je je daar op focussen, even nergens anders mee bezig zijn en alleen oefenen en trainen, tranen en oefenen. En voor sporten die samen moeten worden gedaan moet je ook zoveel mogelijk tijd als team samen doorbrengen, zodat je elkaar leert kennen en vertrouwen. Hoe intensiever het team daar in de begin periode aan werkt, hoe soepeler het hele spel in allerlei situaties later zal verlopen. Wanneer moeder en kind in die eerste week of weken intensief met elkaar bezig zijn, alles in het teken van elkaar zetten en zich op elkaar, hun samenwerking en speltechnieken focussen, hoe meer plezier en vreugde ze in het hele verdere verloop van hun borstvoedingrelatie zullen hebben en hoe eenvoudiger ze samen eventuele tegenslagen en sterke tegenspelers aan zullen kunnen. De service ligt bij team mama en baby!
*) Nadine Barosso: Een goed begin. Column bij Kenniscentrum Borstvoeding

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding. Deze serie begon met een Proloog op 26 juli.

Basketbal

Foto: Euroleague 2008 vrouwenbasketbal
Basketbal is een intrigerende sport. Het is een teamsport, waarbij twee teams van bovengemiddeld lange mensen, door elkaar heen rennend en springend op een relatief klein speelveld, ieder voor zich proberen te scoren en de spelers van de tegenpartij proberen te verhinderen dat te doen. Zowel bij het scoren als bij het blokkeren van de tegenstanders is samenwerking van doorslaggevend belang. Het is niet zozeer een sport van aanvallen en verdedigen, maar van aanvallen en belemmeren van aanvallen.
Het lijkt soms of moeders worden ingedeeld bij één van twee grote basketbalploegen: de ‘’BV-mama’s’’ en de ‘’KV-mama’s’’. Ofwel de moeders die borstvoeding geven en de moeders die kunstvoeding geven. (Er zijn meer vergelijkbare moeder-ploegen, bijvoorbeeld de ‘prikkers’’ versus de ‘’niet-prikkers’’, de ‘’katoenen’’ versus de ‘’wegwerp’’, maar die spelen toch in een minder op de voorgrond tredende competitie.) Beide ploegen betichten elkaar met enige regelmaat van vuil spel en te agressief aanvallende verdediging. Toeschouwers zouden zich kunnen afvragen of het werkelijk alleen gaat om sportieve competitie of dat er dieper gelegen conflicten op het veld worden uitgevochten.
De doelpunten die de moeder-ploegen scoren worden geteld als punten voor goed moederschap. Wie de meeste punten krijgt voor goed moederschap wint. Het spel moet vlug en dynamisch verlopen (als het even te traag gaat is er altijd wel ergens een media-uiting die het vuurtje opstookt) en er is dus weinig tijd voor het goed overdenken van elke volgende actie. Voorkomen dat de andere ploeg scoort voorkomt dat je eigen gebrek aan positieve punten erg opvalt. Voorkomen dat de andere ploeg scoort mag op allerlei manieren, maar voor sommige manieren krijg je straf opgelegd. Dan heeft geen van beide ploegen er een punt bij, maar je imago is een punt gedaald.
Het tragische van deze vergelijking is, dat waar je ervan uit mag gaan dat top-basketbalspelers zelf bewust voor deze carrière hebben gekozen en voor de ploeg waarin ze spelen, dat bij moeders niet altijd het geval is. Bewust moeder geworden wel, de meesten dan toch, maar ingedeeld worden bij de ene of andere ploeg is lang niet altijd een bewuste en goed geplande zet geweest. Sommigen zitten een de ploeg omdat ze denken dat dat van ze wordt verwacht, sommigen omdat in die ploeg al allerlei bekenden van ze waren ingedeeld.  Sommige zitten er omdat het gewoon eigenlijk zo gelopen is, omdat er een coach aan het werven was of omdat er scouts langs waren geweest. En hoewel de meeste moeders gewoon een goede moeder willen zijn, goed genoeg en ook passend binnen hun eigen verlangens en omstandigheden, zeg maar liever alleen recreatief willen basketballen, achter op het pleintje, worden velen min of meer tegen wil en dank de competitie ingeschoven. Niet een goed genoeg moeder, maar een betere moeder of nog liever: de beste moeder.
Waar een moeder is, is een kind. En het kind zal het, over het algemeen, eerlijk gezegd, allemaal worst wezen. De beste moeder? Dat is natuurlijk zijn eigen moeder. Duh-huh. Zijn eigen moeder die van hem houdt, in haar armen neemt en knuffelt; die hem koestert en beschermt; die hem hoort en er voor hem is als hij haar nodig heeft. En wat de anderen in de ploeg en in de andere ploeg en de toeschouwers, pers en sponsoren ervan vinden – het kon hem niet minder interesseren.

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding. Deze serie begon met een Proloog op 26 juli.

Paardensport

Foto: Anky van Grunsven en haar paard Salinero werkten zich samen in het zweet (Indoor Brabant 2009, 3e plaats).
Bij de meeste sporten bepaalt de sporter zijn eigen prestatie of hij bepaalt de gezamenlijke prestatie samen met teamgenoten. Bij paardensport is de mens afhankelijk van samenwerking met zijn paard. Al oefent en traint de ruiter nog zo goed, hij is bij de uiteindelijke prestatie afhankelijk van de medewerking van zijn paard. Voor het paard geldt hetzelfde. Ruiter en paard zijn elk maar zo goed als hun partner.
Borstvoeding is ook zo’n team-van-twee-sport. Beide partners hebben gelijke inbreng in een dans die samen gedanst moet worden zoals in de dressuur; kracht door de een en stuurmanschap door de ander zoals bij springen; uithoudings- en doorzettingsvermogen bij beide zoals bij eventing. Als de een de uit de maat gaat, verliest de ander de concentratie; als de een valt, valt de ander mee. Maar als de een schittert, straalt de ander mee. Beide partners moeten hun eigen expertise, hun eigen talenten inbrengen. Zowel bij paardensport als bij borstvoeding is er één partner die het moet hebben van aangeboren vermogens en instinctieve handelingen en een ander die erover kan nadenken wat er gebeurt, kan gebeuren en zou moeten gebeuren.
Rondom zo’n winnend team moet een heel ander team staan, dat niet in de openbaarheid komt en geen prijzen in ontvangst neemt. Leraren, coaches en verzorgers. De inspanningen van het team rondom de ruiter en het paard, de moeder en het kind, kunnen het kernteam maken of breken. Kunnen ze tot grote hoogten leiden en ze aanzetten tot prestaties waarvan ze zelf niet wisten dat ze die in zich hadden. Of ze kunnen de wil en het zelfvertrouwen ondermijnen en het team onderaan de ranglijsten of gediskwalificeerd achterlaten. Het ondersteunende team moet vertrouwen uitstralen in de kracht en de vermogens van het kernteam (om dat vertrouwen te kunnen uitstralen moeten ze dat eerst zelf volledig hebben). Daarnaast moeten ze zich scholen, bijscholen en herscholen in de nieuwste, beste en meest effectieve technieken en tactieken. Een ondersteunend team dat eraan begint met een houding van ‘’nou, het zal me benieuwen of die twee dat gaan redden, maar vooruit, we geven de knol een klap op de kont en wagen het erop’’ zal weinig kans hebben in dienst van het winnende team te staan. Maar een ondersteunend team dat vertrouwen heeft in de capaciteiten van het kernteam en die met kennis van zaken de voorbereiding, training en coaching ter hand neemt, heeft grote kans het team op het hoogst bereikbare platform te krijgen bij de medaille uitreikingen.

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding. Deze serie begon met een Proloog op 26 juli.

Olympiade

Afbeelding: iconisch: borstvoeding als olympische prestatie
Zwanger zijn en vervolgens een kind baren wordt wel vergeleken met een Olympische duursport. Die Olympische prestatie wordt als het aan het lichaam van de moeder en aan de baby ligt afgerond met een lange en intensieve cooling down: borstvoeding. Ter ere van de Olympische Spelen en van de Olympische prestatie die elke vrouw levert als zij moeder wordt zolang de Spelen duren elke dag een stukje met een olympische sport als thema en afbeelding.

Proloog

Olympische sporters hebben vaak een jarenlange voorbereidingstijd op weg naar De Spelen. Ze beginnen van kinds af aan te trainen. Dagelijkse, gestructureerde training is de basis van de mogelijkheid om tot olympische prestaties te komen. In Nederland en veel andere westerse landen doen kinderen en tieners dit naast hun gewone leven met school, vrienden, hobby’s. Het wordt voor hen op die manier een normaal onderdeel van hun dagelijkse leven. De door sommige deskundigen evengoed als olympische prestatie omschreven zwangerschap en bevalling krijgt veel minder voorbereidende aandacht. We geven kinderen wat seksuele voorlichting, vooral heel technisch en vooral over hoe je kan voorkomen dat er een zwangerschap ontstaat. Kinderen worden naar het lijkt zoveel mogelijk uit het dagelijks leven weggehouden, waardoor opgroeiende toekomstige zwangeren en barenden weinig in aanraking komen met het doel: een kind ontvangen, dragen, baren en opvoeden. Geen fysieke voorbereiding, geen mentale voorbereiding.
Voor wie besluit toch een kind te willen krijgen begint de voorbereiding over het algemeen als de zwangerschap al een feit is. Er is wat mentale voorbereiding via de voorlichting door de verloskundige en een beetje fysieke voorbereiding op de baring bij de zwangerschapsgym of een ander ‘’pufklasje’’. Een lijst met benodigdheden voor moeder en kind in het kraambed en een foldertje over borstvoeding completeren in veel gevallen de voorbereiding op het leven na de baring.
Geen sportcoach zou het in zijn hoofd halen om de toekomstige olympische kampioenen een summiere schriftelijke voorbereiding te geven, een filmpje tonen om te laten zien hoe het er in het echt uitziet, een paar rek-, strek- en ademoefeningen te geven als fysieke voorbereiding en verder te beloven tijdens de Spelen te zorgen voor verdere back-up en coaching. Voor vrouwen die zwanger zijn en kinderen krijgen is dit wel zo'n beetje de dagelijkse praktijk. Geen kwaad woord over de verloskundigen en de kraamverzorgenden hier – die doen hun stinkende best voor iedere zwangere en kraamvrouw die aan hun zorg is toevertrouwd. Het is alleen, zij moeten werken met het materiaal, de gereedschappen en de omstandigheden die ze hebben en krijgen. Wanneer een maatschappij als geheel alles wat te maken heeft met het maken en verwachten van kinderen, het krijgen en voeden, verzorgen en opvoeden ervan, wegstopt alsof het in het beste geval niet salonfähig is en in het slechtste geval smerig, dan krijgen die zorgverleners niet veel kans om er nog wat van te maken. Mensen die gaan plannen om ouders te worden weten waarschijnlijk voornamelijk dat het maken van een kindje een verdraaid aangename bezigheid kan zijn, ze hebben hier en daar eens een kind gezien in een nauwkeurig georkestreerde omgeving en hebben van Martin Gaus en de Dogwhisperer geleerd hoe je een hond opvoedt. Van populaire opvoed-reality shows denken ze ook te weten hoe dat zo’n beetje met kinderen werkt. Een flink deel van de aanstaande ouders heeft geen idee over het wat en hoe van een kind.
Geen kwaad woord over die onwetende aanstaande ouders. Het is nu eenmaal hoe ze door onze maatschappij worden afgeleverd. Stel je voor dat er een sportersvoorbereiding zou zijn voor aanstaande ouders. Stel je voor dat kinderen al zouden leren over hoe lichamen eruit zien en werken. Over gezonde levens- en voedingsgewoonten. Over aantrekkingskracht, lust en liefde. Over lichaamsverzorging en het gezond houden van je lijf. Als kinderen niet uit de brede samenleving zouden worden geweerd en als het begin, het einde en de moeilijke perioden van het leven niet zouden worden weggestopt. Als kinderen als volwaardige mensen zouden worden gezien en behandeld en als liefde en leed als normaal onderdeel (als in tegenstelling tot een realityshow) van het leven zichtbaar zouden zijn. Als niet onwetendheid en angst de drijfveren voor veel handelingen zouden zijn, maar wetenschap en wijsheid. Als …
Als moederschap nu eens serieus genomen zou worden, net zo serieus als sport wordt genomen …

Achtbaan

Foto: Daniel Dae Kim als Chin Ho Kelly en Alex O'Loughlin als
Steve McGarrett leiden een leven als in een rollercoaster in Hawaii Five-0 
Deze week verzuchtte ik aan het einde van een dag op twitter: ‘’Vandaag begon als een rustige dag, maar t werd een rollercoaster met 3 kindjes die op verschillende manieren drinkproblemen hadden’’. Gewoonlijk zie ik per dag niet zoveel moeders en kindjes, maar deze dag drie. Drie heel verschillende moeders, kindjes en omstandigheden. Het eerste kindje deed het eigenlijk heel erg goed en kreeg het voor elkaar de overgrote hoeveelheid hard stromende melk van zijn mama te verwerken. Hij deed het alleen op een manier die mama pijn deed. Het tweede kindje woonde met mama op een geïmproviseerde bovenverdieping, oma was van een land de halve wereld over overgekomen om te helpen. Niet alleen sprak ik de taal van oma niet en zij de mijne niet, het Engels waarmee mama en ik ons onderhielden leek ook verschillende woordenboeken te hebben. En niemand leek het kindje te begrijpen. Kindje sloot zichzelf dan ook stevig van de buitenwereld af. Het derde kindje had een tante die al jaren ervaring heeft in het borstvoeding vrijwilligerswerk en kwam met mama, oma, tante en nichtje na uren rijden  naar de praktijk. Dit kindje en mama hadden een stapeling van ieder op zich kleine dingetjes die samen toch tot problemen leidden.
’s Avonds lag ik voor pampus voor de TV, niet meer tot meer intelligent werk in staat dan kijken naar Hawaii Five-O. Me verbazend hoe mensen het voor elkaar kunnen krijgen om dag in dag uit in een achtbaan leven te zitten. O, ja, dat staat in het script. Du-uh. Mijn hoofd was zo vol met die kindjes en hun mama’s en hun omstandigheden dat mijn lijf er moe van was. Ook de dag erna bleven die kindjes en hun mama’s en hun omstandigheden door mijn hoofd spoken, terwijl ik het papier werk eromheen afrondde. En flash-backs of déjà vu’s van mijn kleinzoon, nog zo vers in het geheugen, die ook zo hard moest werken om het voor elkaar te krijgen. En, langer, veel langer geleden, een van mijn eigen kinderen die nooit, zelfs niet toen hij van een vork ging eten, zijn mond goed opendeed en al halverwege het aanhappen weer dicht deed.
Vandaag stortte een moeder via prive-twitter haar hart naar me uit over dat gevoel van overweldigd zijn: alle emoties, van de meest positieve tot de meest negatieve allemaal door elkaar, na elkaar en soms naast elkaar. Zij legde die emotionele achtbaan bij de borstvoeding, maar ik leg hem bij het moeder-zijn. Ik had het afgelopen weekend met mijn schoonzusje, zij heeft bijna volwassen kinderen, de mijne zijn allemaal al volwassen, over moederschap en de eisen die dat stelt. We waren het over twee dingen  eens: 1. Je kunt niemand erop voorbereiden wat het werkelijk inhoudt om moeder te zijn. 2. Je bent na de geboorte van een kind nooit meer niet-moeder. En waar ik na een dag vol kindjes en mama’s met problemen met een dag of wat van die emoties af ben, leeft een moeder van een baby, dreumes, peuter er dag na dag in. Middenin. Welke kant ze ook probeert op te kijken, overal ziet ze meer lussen, wendingen en spiralen van de achtbaan van emoties. Dat gevoel van die achtbaan waar je inzit en niet meer uit kan, daar kan je geen enkele vrouw op voorbereiden. Je kan het vertellen, maar ieder moet het zelf ervaren om precies te weten wat werd bedoeld.
En, terwijl je nooit meer niet-moeder zult zijn, zal er toch een eind komen aan die eindeloos lijkende achtbaanrit. Nu, ik er over nadenk, zou dat best eens kunnen beginnen rond de tijd dat je geen borstvoeding meer geeft. Misschien dat dat er toch meer mee te maken heeft. Ik kan het niet vergelijken, want i gaf nooit een kind geen borstvoeding. Zouden moeders die geen borstvoeding geven geen achtbaanperiode hebben?
Eurolac Flits! met label emotie, moeder

Vergelijking

Foto: Fibonacci, de eerste mathematicus die een vergelijking maakte die schoonheid verbeeldt. A:B=A+B:C, waarbij : niet betekent ‘’delen door’’, maar ‘’staat tot’’
Een geliefde vorm van onderzoek die, mits correct uitgevoerd, tot deugdelijke, wetenschappelijk sterke conclusies en bewijzen komt is de RCT: Randomized Controlled Trial ofwel het willekeurig verdeelde en gecontroleerde uitproberen. Bij dit soort onderzoeken zijn de proefobjecten verdeeld in 2 of meer groepen. Eén groep is de controlegroep. Dat is de groep die de standaardbehandeling krijgt, de groep die als standaard geldt waarmee de andere zullen worden vergeleken. De andere groep of groepen krijgen een interventie, daar wordt iets anders mee gedaan. Het idee is dat de verschillende groepen in alle opzichten gelijk zijn en dat alleen wel of geen interventie en het soort interventie anders is. Alle factoren worden dus zoveel mogelijk gecontroleerd om willekeurige invloeden uit te sluiten. Bij voorkeur wordt het onderzoek ook nog geblindeerd. Dat wil zeggen dat de onderzoeksobjecten en degenen die de interventies toedienen of uitvoeren niet weten wat er in de interventie zit en welke groep wat krijgt.
Dit is de manier waarop bijvoorbeeld medicijnen worden getest. Alle proefpersonen krijgen ‘’pepermuntjes’’, maar noch degenen die de pepermuntjes uitdelen, noch wie ze slikken weet wat de gewone pepermuntjes zijn en in welke een bepaald medicijn zit. Vervolgens worden bij alle proefpersonen allerlei symptomen en reacties geobserveerd en geregistreerd. Tensotte gaan al die registraties naar de onderzoeker en die ziet pas wie wat kreeg en hoe iedereen op wat precies reageerde. In alle groepen zullen symptomen en reacties geregistreerd zijn, ook in de kale pepermuntjesgroep. Het lichaam is sterk in verbeelding: als het denkt dat er een medicijn is toegediend, begint het zelf alvast de zaken aan te pakken. Maar de onderzoeker zal naar alle waarschijnlijkheid patronen gaan zien in de manier van reageren en de ernst van reacties in de verschillende groepen. Op basis daarvan kan worden vastgesteld of een bepaalde interventie werkt en of die veilig is.
Bij goed wetenschappelijk onderzoek wordt dus een interventie vergeleken met een standaard. Dat is zo bij alle wetenschappelijke disciplines. Allemaal op één na. Als het gaat om onderzoek naar zuigelingenvoeding wordt plotseling de standaard vergeleken met de interventie. Men doet plotseling alsof een in een fabriek in elkaar geknutseld voedselachtig product de norm, de standaard is voor zuigelingenvoeding en gaat kijken of er een alternatief is, een interventie, zoals borstvoeding, waar wellicht voordelen aanzitten. Of die op zijn minst ook veilig is. En net zo min als je bij het uitgaan van de verkeerde startwaarden bij de reeks van Fibonacci tot een perfecte spiraal zult komen, zul je bij het uitgaan van verkeerde startwaarden bij onderzoek naar zuigelingenvoeding tot een fraai en waarachtig resultaat komen. Want hoe hard je ook probeert, de basiswaarheid kan niet worden bewezen, die is eer gewoon. Gevestigd en bevestigd en geperfectioneerd door vallen en opstaan in eeuwenlange evolutie.
Onderzoekers blijven het proberen. En andere onderzoekers blijven de onderzoeken die gedaan weren analyseren en interpreteren. En herhalen en bevestigen in dezelfde bewoordingen, uitgaand van de verkeerde standaardwaarden. En dus komen ze niet verder dan de vaststelling dat exclusief borstvoeding gedurende zes maanden niet schadelijk is, dat korter exclusief waarschijnlijk negatieve resultaten heeft. Tegelijkertijd stellen ze vast dat de meeste onderzoeken niet volgens RCT zijn uitgevoerd en er dus geen bindende conclusies over oorzaak en gevolg kunnen worden getrokken.
Daarom zal het ‘’wetenschappelijk bewijs voor de superioriteit van borstvoeding’’ altijd bestreden of zelfs geridiculiseerd worden door sceptici en tegenstanders. En gelijk hebben ze, want er is geen bewijs van superioriteit, dat is ook niet nodig. Borstvoeding is voor zoogdieren zoals de mens de standaardmanier van zorgen en voeden. Dat hoeft niet te worden bewezen, dat is al lang en breed een onwrikbaar wetenschappelijk vaststaand feit. In plaats van geld, tijd en energie daarin te steken werd dat beter gestopt in deugdelijk onderzoek naar de effectiviteit en veiligheid van de interventies, van de alternatieven. En naar manieren om de norm voor alle moeders en kinderen binnen bereik te halen. Moeders en kinderen hebben er namelijk echt op te krijgen wat gewoon is. In vergelijking met veel dierenmoeders komen veel mensenmoeders er maar bekaaid van af. Om over de kinderen nog maar niet te spreken.
Kramer MS, Kakuma R: Optimal duration of exclusive breastfeeding (Review). The Cochrane LibraryPublished Online: 21 JAN 2009
Ip S, Chung M, Raman G, Chew P, Magula N, DeVine D, Trikalinos T, Lau J. Breastfeeding and
Maternal and Infant Health Outcomes in Developed Countries. Evidence Report/Technology
Assessment No. 153 (Prepared by Tufts-New England Medical Center Evidence-based Practice
Center, under Contract No. 290-02-0022). AHRQ Publication No. 07-E007. Rockville, MD:
Agency for Healthcare Research and Quality. April 2007.

V

Foto: John Hurt als Adam Sutler  in V for Vendetta
De letter V is belangrijk bij zuigelingen- en kindervoeding. Het begint natuurlijk met de V van Voeding en Voedsel. Bij een zuigeling zijn dat niet noodzakelijkerwijs synoniemen. Voeding is voedsel als het gaat om *wat* een baby in zijn maag krijgt: melkvoeding, bijvoeding, kunstvoeding, vaste voeding; maar het kan ook gaan over *hoe* hij dat voedsel in de maag krijgt: borstvoeding, flesvoeding, vingervoeding, lepelvoeding, … Kunstvoeding gaat altijd om een vervanging van moedermelkvoeding of borstvoeding; flesvoeding kan een vervanging zijn voor borstvoeding als de moedermelkvoeding per fles wordt gegeven, maar kan ook een vervanging voor zowel borstvoeding als moedermelkvoeding zijn. Borstvoeding kan ook niets met voeding of voedsel te maken hebben wanneer een kind aan de borst troost zoekt en vindt, zijn mentale accu oplaadt, in slaapt valt of wakker wordt. Hoewel je dat ook voedsel zou kunnen noemen, maar dan geen tastbaar voedsel voor de maag, maar – om het maar even zwaarwichtig te benoemen – voedsel voor de ziel.
Dan is er ook nog de V van Veel, Vaak en Veilig. Jonge kinderen, en dan met name zuigelingen, eten heel veel en daarom moeten ze vaak eten en moet wat ze eten veilig zijn. Stel je voor dat een volwassen mens in verhouding net zoveel zou eten als een baby. Een veelgebruikte berekeningsformule gaat uit van 150ml voeding per kilo lichaamsgewicht per dag, voor grotere kinderen 120ml/kg/dag. Voor een kind van 6 kilo betekent dat tussen 120x6=720ml en 150x6=900ml per etmaal. Een volwassen mens van 60kg zou volgens die rekenformule 120x60=7200 en 150x60=9000ml per dag moeten eten (drinken). Dat is dus tussen dik 7 en 9 kilo voedsel op een dag. Uitgaand van een normale maaginhoud van ca. 500gram (de hoeveelheid voedsel per maaltijd per persoon die in grootkeukens wordt gehanteerd) zou die volwassen mens van 60 kg dus 14 tot 18 keer per etmaal een volledige maaltijd moeten nuttigen. Gelukkig hoeft een volwassen mens zijn gewicht niet binnen enkele maanden te verdubbelen. Een baby moet dat wel en heeft dus al dat eten nodig. Het lijkt voor de hand te liggen dat over frequente kleine porties te verdelen om de maag niet te overbelasten en op te rekken. Voor wie zo veel en vaak moet eten moet het voedsel ook veilig zijn: geen extra ballaststoffen, niets wat het extra zwaar verteerbaar maakt en niets waar hij ziek van wordt, want dat kan hij er echt niet bij gebruiken.
De laatste drie V’s staan voor Vocht, Vezels en Vet. Vocht en vet krijgt een baby die volledig en op verzoek en onbeperkt aan de borst wordt gevoed wordt voldoende en vezels heeft hij nog niet nodig voor het verteren van melk. Zodra een baby vast voedsel naast melkvoeding krijgt, gaat de darm anders werken en worden vezels ook belangrijk. Vezels zorgen voor massa in de darm (iets waar je je stevig aan vast kunt houden voor de darmen, zeg maar) en zetten de darm aan tot activiteit. Vezels hebben daarvoor vrij veel vocht nodig. Vezels zonder vocht veroorzaken een dikke, droge massa in de darm, die niet meer voor- of achteruit kan. Vocht zorgt voor een sponzige, kneedbare massa die gestaag door de darm kan worden voortgestuwd. Vet zorgt voor smering, net als kogellagervet ervoor zorgt dat draaiende onderdelen niet gaan schuren en stroef worden. Vet vertraagt ook de vertering van het voedsel, waardoor de spijsverteringsenzymen meer tijd hebben om de voedingsstoffen in opneembare delen af te breken. Dit geldt met name voor het verteren van suikers. Als de suikerverterende enzymen onvoldoende gelegenheid hebben de suikers af te breken, zullen deze gaan gisten als in een bierbrouwerij, compleet met bijbehorende schuim- en gasvorming.
Zonder inachtneming van de twee trio’s van V’s zal er een V voor Vendetta bij komen: het systeem van het kind komt in opstand met buikpijn, spugen, gasvorming, kolieken, huilen en/of te veel of te weinig groeien en verhoogde kans op allerlei problemen laten.

Gebonden

Foto: Will Smith als Chris Gardner en Jaden Smith als Christopher in The Pursuit of Happyness, waarin een vader met ultieme toewijding voor de toekomst van zijn zoon zorgt
Met borstvoeding ben je zo gebonden, zeggen moeders wel eens. Dat wordt gezien als een nadeel van borstvoeding geven. Je zou het ook als een voordeel kunnen zien. Het zorgt ervoor dat de baby namelijk precies daar is waar hij bedoeld is te zijn: bij zijn moeder, dicht bij zijn moeder. Op het moment dat mensen besluiten dat zij ouders willen zijn, dat zij een kind willen krijgen, zijn zij aan dat kind gebonden. Het aanvaarden van ouderschap is een veel bindender overeenkomst dan een huwelijk of een samenlevingscontract. Legale contracten hebben namelijk altijd een achterdeur, een ontbindingsmogelijkheid. Ouder ben je voor altijd vanaf het moment dat je ja zegt tegen een kind. Ik herinner me nog als de dag van gisteren dat ik ruim dertig jaar geleden midden in de nacht, enkele dagen na de geboorte van mijn eerste kind, ineens rechtop in mijn bed zat. Mijn keel dichtgeschroefd en een klem om mijn borst toen ik me die deal realiseerde.
In welke vlaag van verstandsverbijstering had ik me voorgesteld dat ik tot een dergelijke mate van toewijding zou kunnen komen en blijven? De volledige verantwoordelijkheid voor een mens. Niet alleen voor mezelf, maar voor een ander mens. Voor haar, haar leven, haar groei en ontwikkeling, haar toekomst. En omdat dit 30 jaar geleden in een ziekenhuis was, was ik alleen en was mijn kind tientallen deuren verder met alle andere pasgeboren kindjes in de babykamer. Gebonden met duizend draadjes en toch afgesneden van haar fysieke nabijheid. Nu weet ik, dat het waarschijnlijk juist die fysieke scheiding is geweest die me de paniekaanval bezorgde. De fysieke nabijheid van een vrouw en haar pasgeboren kind zorgen voor de binding en voor het weten dat het goed is. Niet dat het dan nooit meer beangstigend kan zijn, die immense verantwoordelijkheid, maar er is dan een weten op de achtergrond dat je het samen met je kind wel gaat kunnen.
Bij elke taak die een mens door het leven kan krijgen toebedeeld zijn de gereedschappen om die taak uit te voeren inbegrepen. Het zou namelijk evolutionair volledig zinloos zijn om het voortbestaan van de soort in handen te leggen van individuen die dat niet tot een goed einde kunnen brengen. Aangezien wij als soort redelijk succesvol zijn gebleken, we gaan zelfs bijna ten onder aan ons eigen succes, moet het met die uitvoerbaarheid van het plan wel goed zitten. En dat klopt dan ook: de taak van het zogen en zorgen wordt aangeleverd met hulpmiddelen en gereedschappen. Inclusief gebruiksaanwijzing, hoewel die wel eens in een door moderne mensen moeilijk leesbare taal is geschreven.
Wanneer na de geboorte en in de maanden erna, moeder en kind zo veel mogelijk lijfelijk contact hebben, wordt de gebruiksaanwijzing zomaar beter leesbaar en gaan de hulpmiddelen als vanzelf werken. Ofwel de hormonen gaan aan de slag. De hormonen die door lijfelijk contact worden vrijgemaakt bij moeder en kind zijn dezelfde hormonen die ook voor de borstvoeding zorgen, melk maken (prolactine) en laten stromen (oxytocine). Prolactine wekt daarnaast de moederlijke instincten en oxytocine het vertrouwen in zichzelf en de ander. Deze hormonen werken ook als de partner en het kind veel samen zijn, veel lijfelijk contact hebben. Mannen die net vader zijn geworden hebben als zij zich aan hun kind wijden een lager testosteron en een hoger prolactinegehalte in hun bloed.
Aan je kind gebonden zijn is dus wel degelijk iets goeds. En met dat aan huis gebonden zijn valt het natuurlijk ook reuze mee. @verab81 liep de Vierdaagse met haar kolf op de rug en gaf ze haar kinderen ook een keer langs de route de borst. @DzjezHoff twitterde de mooie foto ‘’borstvoeding geven op de boot naar Vlieland’’. Met je kind op pad is eigenlijk met borstvoeding een stuk eenvoudiger: geen zorgen of de melk wel goed blijft en of je het flesje wel ergens kunt opwarmen. Of de omstandigheden wel hygiënisch genoeg zijn. Of je wel genoeg bij je hebt en wel op tijd terug bent als het op is. Met borstvoeding is het meer van ‘neem je kind op en wandel’. Alles bij de hand, altijd genoeg en schoon en altijd op temperatuur.
Dzjez Hoff ‏@DzjezHoff #borstvoeding  geven op de boot naar Vlieland pic.twitter.com/28bWLiW9
Moeder kolft melk langs parcours De Gelderlander
vera ‏@verab81 Live voeden is natuurlijk veel fijner. #4daagse #linden #borstvoeding pic.twitter.com/zcUjjGeR
Tips bij voeden in het openbaar Aidulac

Kunst

Foto: Natalie Portman als
Nina Sayers / The Swan Queen in Black Swan: kunst in kunst in kunst: grime en kostuum maken een andere werkelijkheid van de actrice die met haar spel een andere werkelijkheid maakt van een verhaal waarmee schrijvers, choreografen en componisten andere werkelijkheden maakten van een waarheid.
Kunst heeft vele vormen. Literatuur, muziek, film en fotografie, dans, schilderijen en beeldhouwwerken, keramiek, ijs- en zandsculpturen. Op een bepaalde manier is kunst een manier om de werkelijkheid aan te passen en als een nieuwe werkelijkheid te presenteren. Soms is het enige doel de zintuigen en het esthetisch gevoel te strelen, soms probeert de kunstenaar de kijker, lezer of luisteraar een waarheid achter de werkelijkheid te tonen. Sommige kunst wil slechts een glimlach en een goed gevoel geven, andere kunst wil aan het denken zetten.
Naast Kunst is er ook kunstig, gekunsteld en kunstmatig. Die hebben allemaal toch een minder positieve uitstraling. Kunstig zeg je van iets dat wel knap is gedaan, maar toch verder weinig waarde heeft in de zin van schoonheid of waarheid. Gekunsteld zeg je van iemand die interessanterig probeert te doen en zich verbergt achter maniertjes. Kunstmatig is nagemaakt om door te gaan voor echt. Of voor beter dan echt. Nylon werd gebruikt om zijde na te maken, zodat alle vrouwen ‘’zijden’’ kousen konden dragen. Het was goedkoper voor de fabrikant en leverde hem veel meer op. Er werden allerlei interessante en kunstmatige voordelen aan gehangen zodat mensen echt gingen geloven dat ze een goed product hadden. Ondertussen was en bleef het namaak en een aantasting van de reserves van de aarde en een bron van vervuiling door het vervaardigingsproces.
Deze gekunsteld kunstige kunst heeft vooral in de voedingsmiddelenindustrie een grote vlucht genomen. De grootste lol en het meeste profijt beleefden de fabrikanten misschien wel aan het vermaken van afval- en restmaterialen tot kunstmatige voedselvervangers met het predicaat gezond. De vervangers voor dierlijke vetten en natuurlijke suikers hebben dit gesublimeerd, op de voet gevolgd door geur, kleur- en smaakstoffen-rijke producten en voedsel dat nauwelijks meer bederft. Met hulp van tot kunst verheven marketing kregen ze het voor elkaar om artsen en voedingsdeskundigen ervan te overtuigen dat deze kunstmatige voedselvervangers hoogwaardige voeding zijn die zelfs gezonder zou zijn dan de natuurlijke tegenhangers waarvan ze waren nagemaakt. De wereldwijde pandemische vetfobie is er één resultaat van; de massale verheerlijking van light een andere. De invloed die deze fabrikanten hebben op de volksgezondheid (via beïnvloeding van individuele zorgverleners, beroepsorganisaties en beleidsmakers) is vergelijkbaar met die van de farmaceutische industrie.
De zorgverleners, beroepsverenigingen en beleidsmakers nemen de kunstmatige waarheid die hen op kunstzinnige wijze door de fabrikanten en hun marketeers wordt aangeboden voor waar aan, accepteren deze kunstmatige waarheid als werkelijkheid en geven die door aan hun cliënten. Zo worden fabrikanten van plastic voedsel partners van de overheid en semioverheidsinstanties in programma’s die de volksgezondheid moeten bevorderen. Zo geraffineerd is deze vorm van kunst dat zelfs de WHO valt voor de kunstmatige vetfobie en dat de Nederlandse Samenwerkende Borstvoedingsorganisaties een sterk met de voedingsmiddelenindustrie verweven Voedingscentrum nomineert voor een borstvoedingprijs. Als ik een voedingsmiddelen fabrikant en vooral as ik een kunstvoedingsfabriaknt was, lag ik nu onder de tafel te rollen en te gillen van het lachen tussen het tellen van mijn geld door.
Over margarine en andere plastic voedingsmiddelen. Warriors for health - Free people agency
Amsterdam in zee met producent junkfood in gezondheidsprogramma
Eurolac Flits! met label reclame

Gevaarlijk

Foto: Viggo Mortensen als Sigmund Freud en Michael Fassbender als Carl Jung in A Dangerous Method
De melk van elke zoogdiersoort bevat precies die ingrediënten in precies die hoeveelheden en verhoudingen die de jongen van die specifieke soort nodig hebben om gezond te overleven, groeien en ontwikkelen. Dat is evolutionair zo bepaald en fouten worden er in de natuur door natuurlijke selectie uitgehaald: bij individuen waar het systeem om een of andere reden zoals een aangeboren defect of onwerkbare variatie, niet werkt, worden vaak niet oud genoeg om zich te reproduceren en de fout door te geven. Biologisch en evolutionair gezien een goede en economische methode, die ook in de begintijd van de menselijke wetenschap werd toegepast. Je probeert iets uit en als het werkt gebruik je het, als het niet werkt verwerp je het en als het min of meer werkt probeer je het te verbeteren.
Probleem met mensen is natuurlijk is dat wij die natuurlijke selectie niet meer willen. Wij willen mensen met problemen in de aanleg niet afschrijven, maar bij ons houden, want de waarde van een mens kun je niet meten in zijn fysieke functioneren. En dus klopt voor sommige kinderen de samenstelling van de melk van hun moeder niet. Zij kunnen door een variant of fout in hun aanleg sommige dingen niet of niet op de goede manier of niet volledig verwerken en worden daar ziek van. Of ze zijn al ziek en daarom werkt een deel van de spijsvertering niet zoals het hoort te werken. Onverteerde onderdelen van de voeding kunnen leiden tot schade aan organen of het functioneren daarvan.
Kinderen met dit soort variaties of defecten hebben daarom aangepaste voeding nodig waaruit het ingrediënt dat zij niet kunnen verteren is verwijderd. Hiervoor wordt vrijwel zonder uitzondering gekozen voor een kunstmatig product op basis van melk van een andere diersoort. Kunstvoedingfabrikanten hebben al ervaring met het afbreken van hun grondstof (meestal koemelk) in de samenstellende delen en deze terug in elkaar te zetten met weglating van sommige delen en toevoeging van andere onderdelen van dierlijke, plantaardige, microbiële of anorganische oorsprong. Het is relatief eenvoudig de basisproducten tot nog kleinere eenheden uit elkaar te halen en/of er een of ander onderdeel bij de assemblage niet in te stoppen. Omdat dat met grote machines en in grote hoeveelheden met over het algemeen goedkope ingrediënten wordt gedaan is dat ook niet erg duur (hoewel je dat aan de prijs van het eindproduct niet altijd zal kunnen aflezen).
Tot zover alles goed en wel. Op het eerste gezicht dan toch. Ware het niet dat de kinderen waarvoor die speciale melk is bedoeld geen robuuste gezonde kinderen zijn die wel tegen een stootje kunnen, maar kinderen die kwetsbaar zijn en al hun energie nodig hebben om te kunnen overleven en liefst ook gezond groeien en gedijen. Zij kunnen geen extra risico’s gebruiken. Voeding op basis van niet-menselijke melk geeft deze kwetsbare kinderen volop extra risico’s. Het belangrijkste risico op korte termijn is de sterk verhoogde kans op infecties van het maagdarmkanaal en de luchtwegen. Op langere termijn zijn daar de toegenomen risico’s van minder goed functionerende hart- en vaat systemen, metabolisme en bescherming tegen sommige vormen van kanker. Een gevaarlijke methode voor het voeden van kwetsbare kinderen dus.
In principe zou moedermelk op elke manier kunnen worden bewerkt als koemelk wordt bewerkt om reguliere en aangepaste kunstvoedingen te maken. De techniek is beschikbaar, maar wie gaat het betalen? De kunstvoeding fabrikanten niet, want die verdienen daar niets aan. De overheid niet, want doet alleen aan bezuinigen, niet aan gezondheidsbevordering. De ziekenkostenverzekeraars ook niet, want die zien niet wat ze er uiteindelijk mee verdienen. De dokter is zwaar beïnvloed (wil niet direct de term gehersenspoeld gebruiken) door de industrie, inclusief geldelijk of ander gewin*. Het kind is als gewoonlijk het kind van de rekening.
Sommige aanpassingen kan moeder eventueel gewoon zelf doen. Moeders van kinderen die melk nodig hebben met minder volume en meer calorieën kunnen zorgen voor meer vette melk en zij met kinderen die geen vet kunnen verteren kunnen heel eenvoudig zelf magere melk maken. Voor magere melk wordt melk gekolfd, waarna na een poosje rust het vet er eenvoudig kan worden afgeschept. Eventueel kan met een simpele centrifuge worden gecontroleerd of de melk mager genoeg is. Vette melk is een kwestie van kolven in twee delen: eerst van de volle borst kolven voor magere melk, dan een andere container eronder en de vettere melk uit de legere borst kolven. Twee heel veilige en eenvoudige methodes voor het voeden van kwetsbare kinderen.
*) Kranendonk P: Een kijkje in de keuken. Kenniscentrum Borstvoeding

Muts

Foto: Kleinzoon van de auteur met de allermooiste muts die oma kon vinden, nu blijkt oma zelf een muts …
De baby een mutsje op, praten met de moeder over de gebeurtenis om de papieren in te vullen en de baby betasten en bevoelen om te zien of alles in orde is. Normaal patroon lijkt het, niks mis mee. Fout. Volgens vroedvrouw en opleider Carla Hartley zijn dat drie belangrijke dingen die we niet meer moeten doen bij pasgeboren. Geen muts, geen gemuts en geen gepruts. In het Engels klinkt het treffender: Stop hatting, chatting and patting*.
De redenen zijn goed, als je er even over nadenkt. We doen het zo automatisch, die muts, want we willen dat bolletje beschermen. tegen afkoeling, tegen invloeden, tegen alles. Maar als pasgeboren hoofdjes beschermd moesten worden, zouden ze dan niet met die bescherming geboren worden? Zou die niet meegeleverd worden? O, wacht eens. die bescherming wordt ook meegeleverd, van dezelfde leverancier als alle andere bescherming: de moeder.
De instincten van de baby in combinatie met het lichaam en de melk van de moeder beschermen het kind tegen kouvatten, energieverlies en infecties. Zo min mogelijk blootstelling aan vreemde bacteriën helpt ook beschermen. Dus handen af van de baby en ook even niet praten tegen en over de moeder en haar kind. Laat het nieuwe gezin maar even alleen met hun werk van kennismaken en beschermen. De instincten van het kind zorgen ervoor dat hij bij voorkeur in foetushouding op zijn buik op de buik en borst van zijn moeder ligt [zich ongestoord daarbij kunnen richten naar de stemmen die hij al goed kent, zonder afleidende stemmen van vreemden, helpt]. Dat is ook de beste houding voor het lichaam van zijn moeder om signalen over zijn lichaamstemperatuur op te vangen. Moeders lichaam functioneert dan als een interactieve thermostaat die hoger of lager gaat om het kind op de juiste temperatuur te houden.
Ik zou het lijstje willen aanvullen met: stop knippen, prikken en prutsen. Prutsen hadden we al, maar dat kan er gerust nog eens bij, want er wordt wat af geprutst aan een pasgeboren kind. Knippen slaat op de navelstreng. Allerlei onderzoeken laten zien dat het snel knippen van de navelstreng meer nadelen dan voordelen heeft. Kinderen waarvan de navelstreng binnen een paar minuten na de geboorte wordt geknipt hebben een lager bloedvolume, minder ijzerreserve (Andersson et al, 2011) en mogelijk minder vitamine K. Prikken slaat zowel op de moeder als op het kind: de placenta wordt over het algemeen heus ook goed geboren zonder een extra injectie met synthetische oxytocine (vooral als de baby bloot op de blote buik van de moeder zorgt voor grote golven natuurlijke oxytocine). Grote hoeveelheden synthetische oxytocine kunnen het goed functioneren van moeder’s eigen oxytocine in de eerste dagen tegenwerken. En prikken in de baby met de eerste vitamine  K toediening. Heeft iemand eigenlijk wel eens de nadelen van het verstoren van een kind in dat eerste uur postpartum vergeleken met de mogelijke, zeer sporadisch voorkomende schade door niet in de  eerste uren vitamine K te geven?
En dan het gepruts. Ik wil graag een pleidooi houden voor het weer aanleren door zorgverleners van vaardigheden van het vergaren van informatie met de ogen, oren en neus, in plaats van met de vingers en voornamelijk apparaten. Een kind dat na een normaal verlopen zwangerschap zonder overwegende complicaties wordt geboren mag worden verwacht gezond te zijn en geen direct medisch ingrijpen nodig te hebben. En dus ook geen gepruts.
*) STOP HATTING STOP CHATTING STOP PATTING
Andersson O, Hellström-Westas L, Andersson D, Domellöf M: Effect of delayed versus early umbilical cord clamping on neonatal outcomes and iron status at 4 months: a randomised controlled trial. BMJ. 2011; 343: d7157.

Zoeken en vinden

Foto: Geoff Stults als Walter Sherman en  T.J. Thyne als Dr. Jack Hodgins (geleend uit de serie Bones) in The Finder, twee karakters die ieder op een eigen, unieke manier, altijd vinden wat ze zoeken.
Mijn trouwe lezers zullen het wel gemerkt hebben: ik houd van een beetje gek, een beetje raar, anders, ongewoon. Ik houd ook van meer dan een beetje anders en ongewoon, soms zelfs van extreem. Sommigen zullen zeggen dat dat wel past omdat ik die dingen zelf ook een beetje ben. Ik geef het toe: ik houd niet van conformisme, van meedoen met iedereen omdat iedereen meedoet. Van dingen voor waar aan nemen omdat iedereen zegt dat dat waar is. ik houd van zelf nadenken en je eigen ding doen. Ik houd van mensen die zelf nadenken (ook, of misschien juist als ze dat ook nog eens op ene heel eigen manier doen) en hun eigen ding doen. Verder ben ik eigenwijs genoeg om te denken dat ik van sommige dingen erg veel afweet (en meestal gelijk heb), maar ik zou het niet een plezierig idee vinden als mensen mijn vertelsels klakkeloos opvolgen alleen omdat ik het zeg. Wel de informatie halen, maar vooral voor jezelf nadenken over de waarde ervan en de toepasbaarheid in je eigen leven. Gezin, omstandigheden.
Maar om goed te kunnen nadenken heb je uitgangspunten en denkmateriaal nodig. Nadenken is net als boetseren en beeldhouwen: alles staat of valt met goed basismateriaal. Het basismateriaal voor nadenken over kinderen, opvoeden en voeden is wetenschap. Niet noodzakelijkerwijs wetenschap volgens de zelfbenoemde gouden standaard van het RCT en de meta-analyse. Dat is veel te beperkt en veel te exclusief en excluderend. Het sluit te veel buiten en haalt dingen uit hun verband. Voor goed denken zijn juist verbanden nodig; je moet linken kunnen leggen. Dat is namelijk wat er in de hersenen gebeurt: zenuwcellen verbinden zich in duizenden verschillende structuren onderling met elkaar, linken zich met elkaar. Het is dus zaak verder te ijken om goed basismateriaal te vinden.
Je kan natuurlijk alles zelf opzoeken. Je gaat lezen wat je vinden kunt over biologie, antropologie, evolutie, psychologie, pedagogiek. Daaruit schift je wat je kunt gebruiken en wat goed voelt. Ja, wat goed voelt. Want net zo goed als een keramist en een beeldhouwer niet alleen afgaan op de kwaliteitszegels van de leverancier, maar ook het materiaal in hun handen willen hebben, het willen voelen, zo wil ook de denker het basismateriaal voelen, de uitstraling proeven, het echtheidsgehalte testen. Dat doet de zelfdenker trouwens ook met onderzoeken en zo: het vastnemen, van alle kanten bekijken en proeven of het qua smaak bij alle andere basismaterialen past.
Voor wie wel zelf wil denken, maar opziet tegen het grondwerk, het diepgravende opzoekwerk van de ruwste grondstoffen, voor hen is er een andere route. Zij zoeken een paar deskundigen die ze vertrouwen en gaan uit van de halffabrikaten die zij leveren. Mijn advies aan ouders is: kies voor denk-stof-leveranciers die werkelijk ter zake kundige zijn en geen dubbele agenda hebben. Dubbele agenda’s herken je vooral aan geldelijk gewin, maar soms ook aan dogmatisch vasthouden aan regels en protocollen. Check ook geregeld of de gekozen kennisbronnen nog dezelfde goede uitstraling hebben door hier en daar wat van hun bronnen zelf na te zoeken. Wees altijd wantrouwig aangaande informatie waar je letterlijk of figuurlijk buikpijn van krijgt. Bedenk ook bijvoorbeeld bij allerlei adviezen: hoe zou ik het zelf vinden om zo behandeld te worden als ik van andere mensen afhankelijk was? 
Zoek met je hoofd en je hart, onderzoek wat je vindt en test het met je hart, hoofd en handen (en al je andere zintuigen, inclusief het zesde!). Zoek op de manier die bij jou past en kies van wat je vindt dat wat bij jou past, waar je je goed bij voelt. Ook als anderen je daarom gek of vreemd of ongewoon of zelfs een beetje extreem vinden.

Compositie

Afbeelding: Jackson Pollock: Untitled (Figure Composition), 1938-41. Kleurpotlood en grafiet op papier: lichaamscompositie
Afhankelijk van hun vakgebied hebben mensen zeer diverse associaties bij het begrip compositie. Voor muziekmensen is een compositie een muziekstuk: een samenstelling of rangschikking van noten van verschillende hoogte, duur en timbre, die samen, indien voortgebracht door muzieksinstrumenten en/of menselijke stemmen, muziek vormen. Voor een schilder of een fotograaf is de compositie de verdeling van elementen in het kunstwerk. Voor een kok is een compositie een mengsel massa, voor een banketbakker een mengsel met eieren. Voor dansers maakt de compositie van losse bewegingen een reproduceerbare dans. Een compositie is dus een maaksel of een samenstelling van verschillende onderdelen tot een geordend en zinnig geheel.
Het menselijk lichaam is ook een compositie van verschillende, fraai en kunstig gerangschikte componenten. Die verschillende onderdelen, de organen en weefsel zijn elk en ieder voor zich ook weer composities van kleinere onderdelen. De compositie van het menselijk lichaam is niet een enkelvoudig, eenstemmig do-re-mi-liedje, maar een monumentaal muziekstuk voor volledig symphonieorkest met koor en diverse solisten, compleet met aanwijzingen voor een groots ballet, inclusief de ontwerpen voor de kleding van musici en dansers en het decor.
De compositie van moedermelk is een klein, maar zeer essentieel onderdeel van het grote geheel. Het bijzondere van moedermelk is, dat het onderdeel is van 2 mensen: gecomponeerd en afgeleverd door de een, geconsumeerd en getransformeerd door de ander. Iedere moeder heeft een grondpatroon, een basisrecept* voor de melk die zij kan maken. De precieze compositie wordt bepaald door haar eigen opmaak en door de behoeften van het kind waarvoor zij het maakt. De compositie van moedermelk is geen confectie, maar is per soort, en per individu binnen de soort, een exclusief ontwerp. Gelukkig is er wel wat ruimte voor mix ’n match binnen de sub-ontwerpen van een groep en kunnen de modellen tussen de individuen worden uitgewisseld. Om de ontwerpen van een andere soort draagbaar te maken is toch wel wat meer aanpassing nodig en moeten de modellen grondig vermaakt worden. Daar worden die unieke modellen over het algemeen niet beter op en ze staan de drager van de andere soort ook niet zo goed als voor wie het origineel was bedoeld.
Een andere compositie in het mensenlichaam is die van de weefsels als geheel, de rangschikking en verhoudingen tussen de diverse weefsels. Gale et al (2012) onderzochten en vergeleken de uitkomsten van ongeveer een dozijn onderzoeken en vonden dat het soort voeding die een zuigeling krijgt invloed heeft op de samenstelling van zijn lichaamsweefsels. Dat is op zich niet zo bijzonder. Wel bijzonder is de formulering van de onderzoekers in hun samenvatting en conclusie: ‘’Conclusion: Compared with breastfeeding, formula feeding is associated with altered body composition in infancy.’’ Ofwel de conclusie is dat in vergelijking met borstvoeding kunstvoeding is geassocieerd met veranderingen in de lichaamscompositie bij zuigelingen. Deze onderzoekers zijn dus in hun beoordeling van alle onderzoeksgegevens uitgegaan van de biologische normvoeding en ze hebben gekeken wat afwijken van die norm veroorzaakt. Niks geen ‘’een flesje is heus ook prima’’ of een ‘’het maakt eigenlijk niet echt veel uit’’, maar een stevig statement, een mooie compositie.
*) Ingredientenlijst moedermelk en poedermelk bij Kenniscentrum Borstvoeding
Gale C, Logan KM, Santhakumaran S, Parkinson JRC, Hyde MJ, Modi N: Effect of breastfeeding compared with formula feeding on infant body composition: a systematic review and meta-analysis Am J Clin Nutr 2012 95: 3 656-669; First published online February 1, 2012. oi:10.3945/ajcn.111.027284

Intentie

Foto: Tom Cruise als hoofdagent en verdachte Chief John Anderton  in Minority Report, over een wereld waarin alleen al de intentie om te moorden tot arrestatie leidt.
Intentie. Mooi woord. Een heel erg associatief woord; allerlei klanken en klankcombinaties roepen bij mij associaties op. In tent : associaties met veiligheid en geborgenheid in een tentje schuilend voor de regen. Intens: heftig, diep, breed, omvattend. Tens: spanning, wrijving. Si: ja! (Je zal maar gezegend zijn met een fantasie-gestuurde taalgevoeligheid …) Deze keer wil ik het hebben over intentie als reden voor handelen en over intentie als voornemens zijn te doen.
Om met dat laatste te beginnen. De intentie van de moeder om borstvoeding te geven, nog voor haar kind is geboren, is door de decennia heen onderwerp van onderzoek geweest als factor bij het welslagen van de borstvoeding. Wambach (1997) vond maar een zwakke correlatie, maar Donath&Amir (2003) een sterker. Deze laatste studie was veel uitgebreider en werkte met de gegevens van meer dan 10.00 vrouwen, terwijl Wambach er enkele tientallen ter beschikking had.
Cria et al (2012) pakten het anders aan en betrokken behalve intentie van de moeder ook de ziekernhuisroutines in de eerste dagen postpartum. Zij vonden dat maar ongeveer een derde van alle moeders de door henzelf gestelde doelen voor exclusief borstvoeding behaalden. Bij een eerste schifting van factoren leken vooral moeders die gehuwd waren en een volgend kind kregen hun doelen te halen. Vrouwen met overgewicht, die rookten of die zich een langere periode van exclusief borstvoeden hadden voorgenomen liepen meer risico korter dan de door hen zelf gesteld duur exclusief borstvoeding te geven. Aanleggen binnen een uur na de geboorte en geen andere voeding bijgeven bleek de sterkste factor te zijn. Met meewegen van alle beïnvloedende factoren bleef van alle 10 vuistregels voor het welslagen van de borstvoeding* alleen regel 6 over het niet bijgeven van andere voeding of vocht een bepalende factor voor het behalen van de zelf gestelde borstvoeding doelen te zijn. De vaak gebruikte dooddoener ’’als je het maar hard genoeg wil, dan lukt het je ook’’ is dus niet meer dan dat: een dooddoener.
Dan de andere intentie, die van de reden waarom je iets, de bedoeling waarmee je iets doet, hoe staat het daarmee bij borstvoeding en opvoeding? Persoonlijk ben ik er, op volkomen subjectieve en onwetenschappelijke gronden, van overtuigd dat kinderen weten met welke intentie hun ouders doen wat ze doen aangaande voeding en opvoeding. Ouders voeden hun kinderen, en voeden ze op, op basis van keuzes die zij maken op grond van hun kennis op het moment dat zij die keuzes maken en op grond van hun liefde voor hun kind. Zij maken dus keuzes naar beste eer en geweten; hun intentie is goed.
Zij proberen zich, zo goed als zij dat in hun omstandigheden kunnen, te houden aan hun voornemens, keuzes en intenties. Omdat ze ook maar mensen zijn, slipt er wel eens een foutje tussendoor of ze merken ineens dat een deel van hun informatie niet klopte. Op dat moment is de intentie waarmee zij handelden zoals zij deden belangrijk. Die intentie is gelijk ook de uitweg naar verandering als de informatie plotseling verandert. Want met die intentie en betere, veranderde informatie kun je je plannen bijstellen en je gestelde doelen bereiken. Want plannen bijstellen is geen schande en geen zwakte, maar realisme en kracht. De toekomst ligt niet vast op grond van een enkele beslissing, maar kan veranderen als er andere keuzes worden gemaakt.
Wambach, K. A. (1997), Breastfeeding intention and outcome: A test of the theory of planned behavior. Res. Nurs. Health, 20: 51–59. doi: 10.1002/(SICI)1098-240X(199702)20:1<51::AID-NUR6>3.0.CO;2-T
Donath, S., Amir, L. and The ALSPAC Study Team (2003), Relationship between prenatal infant feeding intention and initiation and duration of breastfeeding: a cohort study. Acta Paediatrica, 92: 352–356. doi: 10.1111/j.1651-2227.2003.tb00558.x
Cria G. Perrine, Kelley S. Scanlon, Ruowei Li, Erika Odom,  Laurence M. Grummer-Strawn: Baby-Friendly Hospital Practices and Meeting Exclusive Breastfeeding Intention. Pediatrics, 2012, 130(1): 54 -60
(doi: 10.1542/peds.2011-3633)
*) De Tien vuistregels voor eht welslagen van de borstvoeding

Hordenloop

Samengesteld naar aanleiding van de overgebleven en samengevoegde bijdragen aan de actie #flitsidee van @Laktistino: ''borsten in alle soorten''; laatste aflevering in deze serie.
Afbeelding: Buzz Lightyear, multifunctionele probleem oplosser
Ik heb het al eens eerder genoemd: borstvoeding gaat niet altijd van een leien dakje. Voor sommige moeders is het een sprint, voor anderen een lange afstandsloop en voor sommigen een hordenloop, soms inclusief een hink-stap-sprong. Sommige moeders halen de eindstreep en kunnen verdergaan, anderen blijven struikelen over de hordes. Blijven het gevoel houden dat als ze net even harder proberen, net over de volgende horde heen komen, ze de eindstreep ook zullen halen. Dus schrapen ze alle restjes moed en kracht bij elkaar en nemen die ene horde … om erachter alweer een nieuwe te zien opdoemen. Op de tribune zitten zowel toeschouwers die de underdog blijven aanmoedigen en toejuichen, maar ook toeschouwers die luid boe-geroep laten horen. De coach weet het op een gegeven moment ook niet meer: blijven stimuleren, pushen, steunen om het doel te halen of haar uit de wedstrijd halen en rust geven. Alleen de moeder zelf kan het uiteindelijk beslissen: wat is sterker: de drang om het doel te halen of de drang tot zelfbehoud. En soms, heel soms, beslist het lichaam: tot hier en niet verder, laat los, laat het gaan.
De obstakels die zorgenvrij borstvoeding geven belemmeren, kunnen ook aan de kant van de baby zitten. Kinderen kunnen vreemde dingen doen aan de borst: altijd in dezelfde houding of aan dezelfde kant willen drinken, experimenteren met standje moeilijk en acrobatiek. Die laatste zie je vooral bij peuters aan de borst. Die willen graag drinken, maar ook de wereld in de gaten blijven houden en hun nieuw verworven lichamelijke mogelijkheden oefenen. En dus staan ze op handen en voeten aan de bar, of ze glijden met het hoofd omlaag langs de rugleuning van de bank naar de borst. Of ze proberen te multitasken met de borst, een duim, een rijstwafel en Buzz Lightyear. De borstvoeding loopt dan meestal al goed en er hoeft alleen af en toe paal en perk gesteld te worden aan het uittesten van de elasticiteit van de tepels.
Voorkeursborst, voorkeurshouding en onorthodoxe houdingen kunnen ook al vanaf het begin voorkomen en wel voor grote problemen zorgen. De meest voor de hand liggende reden voor een jonge baby om altijd in dezelfde, soms vreemde, houding en soms alleen de ene borst* te willen drinken, is dat elke andere houding pijn doet. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Wanneer het in de eerste dagen na de geboorte optreedt ligt de gedachte aan geboortetrauma voor de hand: gebroken sleutelbeentje, verschuivingen of beknellingen in het nek-, hals- en schoudergebied (ook bekend onder de naam KISS). Ook kinderen die knel hebben gezeten in het geboortekanaal (of soms al tijdens de laatste weken van de zwangerschap in een ongemakkelijke houding waren gedwongen door ruimtegebrek) of die met behulp van een vacuüm- of tangverlossing zijn geboren, kunnen pijn hebben in bepaalde houdingen. Deze kwetsuren worden niet altijd direct na de geboorte door de verloskundige, gynaecoloog of kinderarts onderkend, dus als ouders wil je er zelf alert op zijn. Op zich is er weinig op tegen dat een kind in een vreemde houding drinkt, zolang hij maar goed bij de borst kan en moede geen pijn doet. Maar het kan leiden tot vergroeiingen en compensaties die tot weer andere houdingsproblemen kunnen leiden. Dus ook als het drinken aan de borst er niet negatief door wordt beïnvloed is behandelen aan te raden.
Een ander probleem met moeilijk houdingen is overduidelijk, want die wordt veroorzaakt door een behandeling die het kind moet ondergaan. Kinderen met een spreidbroek bijvoorbeeld. Het kan heel wat van de creativiteit van moeder en kind vergen om toch een werkbare en comfortabele houding te vinden. Biological Nurturing houdingen (moeder achterover, baby bovenop) willen in dit soort situaties vaak wel werken, net als het omgekeerde: baby op de rug, moeder op handen of ellebogen en knieën eroverheen. Adviseer mensen die dat geen gezicht vinden om een doek over hun hoofd te gooien of zich even op het toilet terug te trekken tot het voorbij is. We willen per slot niet dat iemand zich ongemakkelijk voelt als een baby in een spreidbroek ook moet eten.
*)Als een kind altijd alleen de ene borst wil, de andere weigert en ook de melk uit de geweigerde borst niet wil, is het raadzaam om zo snel mogelijk die borst goed te laten onderzoeken, de oorzaak ligt dan waarschijnlijk niet bij de baby!
Eurolac Flits! met label Biological Nurturing, houding
Eurolac Flits! over o.a. KISS

Borstenbabbel

Samengesteld naar aanleiding van de bijdrage aan de actie #flitsidee van @Laktistino: ''borsten in alle soorten''
Foto: Blote Barbies in alle soorten, maar met identieke, onrealistische borsten.
Borsten zijn er in alle soorten en maten, kleuren en vormen. De variëteit is zo groot dat er geen twee borsten hetzelfde zijn en geen enkele borst blijft vanaf het begin lang hetzelfde. Volgens een zorgverlener die eens kneep in de vulling van F-cup had mijn zus vleesborsten waar geen melk uit zou komen. Op miraculeuze wijze heeft zij haar vier kinderen met uitstekend gevolg elk maandenlang aan die borsten gevoed. Zouden die kinderen vleesbouillon gehad hebben? Ik ken ook frêle moeders met borsten die met het blote oog nauwelijks waarneembaar zijn die beren van kinderen voeden. Net zo min als je aan de omvang van iemands hoofd zijn intelligentie kunt afmeten, kun je de maat van de borst als maat voor lactationele functionaliteit nemen.
Het  werkzame bestanddeel van de borst is het klierweefsel. Dit is echter niet het onderdeel dat bepalend is voor de maat en het model. Vet- en bindweefsels zijn daarvoor belangrijker. De hoeveelheid vet bepaalt over het algemeen de uiteindelijke maat en het bindweefsel het model en de duurzaamheid van het model. Bindweefsel heeft de neiging om te verslappen bij het ouder worden en dat is de reden dat borsten gaan hangen. Het zwaarder worden, door toename van vetweefsel of als gevolg van klierweefselgroei tijdens de zwangerschap en in mindere mate tijdens de lactatie, versnellen dat proces.
De vorm en maat van de borst, de tepel en de tepelhof zijn voornamelijk buitenkant dingen die bepalen of ‘’men’’ ze mooi vindt of niet. De functionaliteit zit van binnen en is van buitenaf nauwelijks te beoordelen. Gelukkig is het bij het overgrote deel van alle vrouwen die zwanger werden en baarden onwaarschijnlijk dat die borsten ineens niet zouden functioneren. Zolang er sprake is van enige klierweefsel ontwikkeling en hormonale werking zou er geen probleem moeten zijn. De een heeft wat meer klierweefsel ontwikkeld dan de ander en bij sommigen werken de hormonen wat vlotter dan bij de ander, maar zelfs als een van beide (of allebei) wat aan de magere of trage kant zijn, moet er met voldoende aanmoediging voldoende melkaanmaak en –afgifte mogelijk zijn om een kind gezond te laten groeien en ontwikkelen. De meeste moeders kunnen ook voor een tweeling met enige aanpassing voldoende melk maken en ook drie of meerdere kinderen kunnen volledig door dezelfde moeder worden gevoed, hoewel niet alle moeders dat kunnen.
En sommige moeders hebben inderdaad moeite om voldoende te produceren voor één. Waar dat aan ligt? Niet aan de maat, het model, de kleur of de tepel. Waaraan wel is moeilijker vast te stellen. In aanleg weinig klierweefsel, te weinig ontwikkeling van klierweefsel tijdens de zwangerschap of te lage hormonale activiteit of een combinatie van deze factoren zijn allemaal mogelijk. Soms is in aanleg alles goed, maar is er ooit een verwonding in de borst geweest (verbrand als kind, ongeluk, operatie, infectie, …) waardoor er klierweefsel verloren is gegaan, verbindingen verbroken zijn of geen signalen meer voor hormonale impuls worden gegeven. Of er mist iets in de hormonale werking: te weinig prolactine afgifte of belemmering van prolactine afgifte door medicatie of baringscomplicaties.
Dan zijn er nog de psycho-socio-emotionele factoren. Deze factoren kunnen ertoe leiden dat de moeder ervan overtuigd is dat haar lijf het niet doet of niet zal doen, dat zij geen melk kan maken of dat deze van inferieure kwaliteit is. Vrouwen met negatieve lichaamservaringen (waaronder mishandeling en misbruik als kind, tiener of volwassene, binnen of buiten gezin of familie) kunnen ook moeite hebben met borstvoeding geven of met het idee alleen al. Ik wil deze vrouwen met klem aanraden hiervoor professionele hulp te zoeken. Ook vrouwen met een voor henzelf of anderen niet te verklaren aversie tegen alleen al het idee van borstvoeding zouden daarover met een deskundige kunnen praten. Dit valt buiten het competentiegebied van een lactatiekundige, verloskundige, verpleegkundige of kraamverzorgende.
Voor alle moeders geldt dat ze de meeste kans op een bevredigend borstvoeding resultaat hebben wanneer zij zich houden aan de universele wetmatigheden van de lactatie: moeder en kind blijven vanaf de geboorte zo veel mogelijk zo dicht mogelijk bij elkaar en baby drinkt vaak aan de borst. Als blijkt dat baby onvoldoende binnen krijgt (dat kan al in de eerste 24 uur blijken voor een geoefend oog of voor moeders intuïtie als ze daarnaar durft te luisteren) of onvoldoende de borst stimuleert wordt gewerkt aan optimalisatie van de technieken: zorgen voor een wijde, diepe hap en comfort in de houding van moeder en kind. En vaak voeden en dan nog eens. Werkt dit niet binnen een dag verbetering in de hand (ondertussen is ook de mond van de baby gecontroleerd op variaties die goed drinken kunnen belemmeren) dan is het al tijd om deskundigheid in te huren. Wacht niet met een lactatiekundige in te roepen en in die tijd verkeerde patronen in te slijpen en bijvoeding nodig te maken. Als er echt iets aan de hand is, is het moeilijker op te lossen naarmate er langer mee wordt gewacht.
Eurolac Flits met label borsten

Schuifdeur

Samengesteld naar aanleiding van de bijdragen aan de actie #flitsidee van @Ingenatuurlijk: ''reclame voor borstvoeding/ promotie'', en @Laktistino: ''rol van maatschappelijke druk'' en ''opploppen zinloze apps en bv gadgets''
Foto: Gwyneth Paltrow als reclamemaakster Helen  in Sliding Doors
Borstvoeding is een persoonlijke keuze, wordt vaak als commentaar gegeven wanneer in publicaties wordt aangedrongen op het geven van borstvoeding. Natuurlijk is het een persoonlijke keuze, dat is alles wat je doet als volwassen mens. Toch? Alles kies je toch helemaal onafhankelijk zelf? Dat kon nog wel eens tegenvallen. Eigen keuze wordt vrijwel altijd gekleurd door invloeden. Invloeden van andere individuele mensen, van instanties, deskundigen en overheden. Van de media en van de maatschappij waarin je leeft. Voor ieder mens is de druk van de verschillende invloeden verschillend van gewicht.
Reclame is een belangrijke invloed. Hoewel vrijwel iedereen zegt niet door reclame te worden beïnvloed, laten onderzoeken zien dat het in feite eerder omgekeerd is: vrijwel niemand ontkomt aan een zekere mate van beïnvloeding door reclame. De werking van reclame is subtiel: het zijn geen grote dubbele, openslaande deuren, maar schuifdeuren die meer of minder worden opengeschoven. Omdat reclame zo succesvol is wordt ook ideële reclame gemaakt. Reclame niet om een product te kopen, maar om gedrag te veranderen of mensen ergens meer bewust van te maken. Het succes hiervan is wisselend.
Voor kunstmatige zuigelingenvoeding wordt volop reclame gemaakt: recht-toe-recht-aan advertenties en spots, maar ook meer slinkse en  schuivende reclame via advertorials, websites en sluikreclame. De meest slinkse en meest succesvolle reclame is de decennialange beïnvloeding van zorgverleners. Deze reclame is zo succesvol dat ‘’iedereen’’, leek en professional, ervan overtuigd is dat, hoewel borstvoeding ‘’het beste’’ is, voor gewone stervelingen kunstvoeding ook heel prima is en een stuk haalbaarder. Ideële reclame voor borstvoeding bestaat ook, het heet dan voorlichting en promotie, maar lijkt een stuk minder succesvol. Misschien heeft dit ermee te maken dat de beloning niet direct zichtbaar is en er geen, weinig of slechte nazorg is.
De rol van maatschappelijke druk bij de keuze voor zuigelingenvoeding is ingewikkeld. Zowel moeders die moeder als zij de poeder kiezen voelen zich door de andere kant gepusht hun keuze te veranderen. Ze voelen zich zoals iemand die een aanplakbiljet op een raam wil lezen, maar omdat het een automatische schuifdeur is, schuift het bericht dat ze willen lezen weg en voelen ze zich haast verplicht de deur binnen te gaan. De maatschappelijke druk wordt erg sterk voelbaar als het gaat om dingen die gekocht kunnen worden. Aan de ene kant is er reclame voor dingen om te kopen en aan de andere kant de druk om erbij te horen, mee te doen met de hypes en niet achter te blijven. Hoewel je voor borstvoeding eigenlijk kunt volstaan met een functionerende baby en een werkende borst, doen reclame en maatschappelijke druk je geloven dat daar echt wel wat meer bij komt kijken. Behalve de zoogcompressen en de kolf, zijn daar de discrete afdekdoeken, de beurt-verdelende behahangers, de multifunctionele armbanden en kettingen en, heel modern, de apps. Die apps zijn zo handig: ze vertellen je wanneer je kind honger hoort te hebben en zijn luier gevuld kan hebben, welke borst voor hoe lang aan de beurt is. Je moet je baby wel nog even bij je pakken en voeden moet je ook nog zelf doen. Da’s wel lastig ja, maar verder heb je je baby helemaal niet meer nodig als je zulke apps hebt.
Eurolac Flits! met label hulpmiddel

Uitschreeuwen

Samengesteld naar de actie #flitsidee inzending van @Feetje11: fulltime kolven, met aandacht voor de emotionele kant voor moeder en het omgaan met 'ach stop er toch mee'
Afbeelding: De Schreeuw van de Noorse impressionist Edvard Munch (1893)
Borstvoeding, gewoon een baby aan de borst en zo, is natuurlijk en vanzelfsprekend en normaal en iedere moeder en kind wordt verondersteld het zomaar vanzelf te kunnen. Ware het niet dat dat ideaalplaatje niet voor elke moeder en baby opgaat. Soms lukt het ondanks allerlei pogingen en een tas vol trucs niet om een baby aan de borst te laten drinken. Moeder kan dan kiezen om haar melk af te kolven voor haar baby. Ik vind dat persoonlijk altijd een heel dapper besluit, want het is kiezen voor de moeizame weg. In het begin ontmoeten deze moeders bewonderende blikken, die allengs overgaan in onbegrip. Waarom zou je toch al die moeite doen als er toch een prima alternatief is? Het punt is: er is voor veel moeders geen prima alternatief. Melk van een ander mensenmoeder, zo al verkrijgbaar, is voor velen net een brug te ver. En het kunstmatige vervangingsmiddel is geen prima alternatief, het is, voor de meeste moeders,  een allerlaatste redmiddel als de keuze gaat om wel of geen eten.
Het principe van het afkolven van en voeden met moedermelk is simpel; de praktijk en de emotie een stuk lastiger. Het principe van kolven is om op gezette tijden of op tijden dat de baby anders zou drinken op een andere manier de melk uit de borsten te halen en vervolgens de baby die melk op een andere manier te drinken te geven. Op gezette tijden of op tijden dat de baby zou drinken. Dat is eenvoudig als moeder en kind niet bij elkaar zijn, maar lastig als ze dat wel zijn. Want vasthoudend aan het principe van voeden op verzoek zou je moeten kolven als de baby vraagt, maar als de baby vraagt zou je ook gelijk moeten voeden. Opties: kolven op vaste tijden en voeden op verzoek. Of kolven een tien-vijftien minuten voor de baby’s verzoek tot voeden wordt verwacht. Bij sommige baby’s is dat redelijk makkelijk in te schatten, bij anderen is er geen staat op te maken. In de praktijk zal het neerkomen op kolven min of meer op een schema en voeden min of meer op verzoek.
Dan het voeden. Hoeveel, hoe vaak, wanneer, door wie, …? deze vragen moeten opnieuw worden beantwoord wanneer borstvoeding aan de borst geen optie meer is. Uitgangspunt zou kunnen zijn om het voeden zo dicht mogelijk bij het originele plan te houden. Dus op verzoek, met kleine beetjes, door de moeder. In combinatie met zo veel mogelijk lichaamscontact en in een houding die moeder en kind bij elkaar houdt. Kan het niet door de moeder? Dan liefst een enkel ander vertrouwd persoon, of zo min mogelijk verschillende anderen. En altijd in een koesterende houding met zo veel mogelijk lichaamscontact. Begin met kleine beetjes, denk aan de fysiologische maaginhoud! en gebruik een speen waaraan gewerkt moet worden om er melk uit te krijgen. Een fles met snelle stroom zet aan tot langer willen zuigen omdat de zuigbehoefte is afgesteld op langzamer drinken. Langer drinken zorgt voor grotere voedingen en dat kan weer een factor zijn bij het aanwennen van een levenslange gewoonte van grote en nog grotere porties eten en overgewicht. Bereken de dagelijkse melkbehoefte (150ml keer het aantal kilo’s lichaamsgewicht per dag met een maximum van rond de liter) en deel dat om te beginnen in 10-12 porties. Dat zijn kleine porties, maar de portie vergroten is makkelijker dan verkleinen.
Ja maar, ja maar, en ík dan? zit nu de emotie van de moeder te roepen. Ik ben er ook nog en ik heb het er moeilijk mee. Ik ben een vrouw en een moeder en ik wordt verondersteld gewoon dat kind aan die borst te kunnen leggen. En iedereen vindt dat ik me niet zo moet aanstellen en gewoon de fles moet gaan geven. En weet je, emotie? Je hebt gelijk, schreeuw maar en roep maar. Gooi het eruit, krop het niet op. Je mag het moeilijk vinden, je mag het bagger vinden, je mag er zwaar de pest over in hebben en je mag dat laten weten. Dat mag je zelfs uitschreeuwen als je dat nodig hebt. Dat is geen zeuren, dat is rouwen. Je rouwt om het verlies van de droom. Dat is normaal. Dat is gewoon. Niemand hoeft je daar op aan te spreken of je over te halen het niet of anders te doen. Jouw lijf, jouw kind, jouw keuze. Dat doe je met liefde, maar het hoeft niet te betekenen dat je het ook leuk vindt. Als je eens een praatpaal, een scheldpaal of een huilschouder nodig hebt: mijn schouders en ik houden ons aanbevolen. Zonder je te proberen over te halen er maar mee op te houden.
Eurolac Flits! met label moedermelk, afkolven, kolf, voeden op verzoek