Vluggertje

Foto: Michael Welch als Jake, Lauren Luiz als Anna  en Sara Fletcher als Sarah Mahario in Grimm: S03, E04: One Night Stand (15 Nov. 2013)

Op Facebook ben ik aangesloten bij een flink aantal groepen over borstvoeding en ouderschap. Ik heb geen tijd om die allemaal helemaal secuur bij te houden, maar regelmatig word ik getagt als er een vraag is waar de moeder zo gauw geen werkend antwoord op krijgt. Ik word geacht met het verlossende antwoord te komen. Voor mij voelt dit vaak als gevraagd worden even een vluggertje te komen doen. Gisteren had ik weer een lesdag voor leerling lactatiekundigen en het onderwerp was ‘’het lactatiekundig proces en dossier’’. Daarin had ik het over en oefenden de studenten het afbakenen van de zorgvraag, het opnemen van een anamnese (inclusief het bepalen wat het is wat je wilt weten en waarom), het stellen van een lactatiekundige diagnose, het opstellen van een handelplan en het uitvoeren daarvan, en tot slot het evalueren van het geheel.

Een gemiddeld lactatiekundig consult duurt één tot anderhalf uur, soms gevolgd door een of meer vervolgconsulten die korter duren of per telefoon of email gaan. Een probleem wordt daarbij diepgaand en aan alle kanten bekeken, er wordt gezocht naar meespelende en complicerende factoren en parameters. Moeder, kind en borstvoeding worden geobserveerd en onderzocht. Waar nodig worden de reproductieve historie of de gezinsomstandigheden van de moeder meegenomen voor een volledig plaatje. Ook een plaats is er voor alle adviezen van leken en zorgverleners die de moeder al kreeg en al dan niet opvolgde.

Ik wordt soms daarom een beetje kriegel als van mij wordt verwacht dat ik zo’n proces afdoe als een vluggertje, even tussen neus en lippen door. Wat men vergeet is dat elk probleem uniek is en volledige aandacht verdient. Dat je een proces zoals hierboven beschreven niet in een paar regels kunt vatten zonder zelfs maar moeder of kind gezien of gehoord te hebben. Bij het beantwoorden van dergelijke vragen kan ik dus niet meer doen dan wat algemeenheden spuien, wat achtergrondkennis delen of de theoretische kennis van het betreffende deel van de werking van borstvoeding.

Wat mensen ook niet lijken te beseffen is dat ik elke dag meerdere van dergelijke vragen krijg, die allemaal tijd en aandacht vragen (liefst vlug, instant) en die ik zo maar, voor niks en uit liefde voor mijn vak beantwoord. Dit kost mij dagelijks tussen de één en vier uur werk. Tijd die ik niet kan besteden aan mijn echte, betaalde werk. En nu ben ik wel geen commercieel bedrijf, maar er moet eerlijk gezegd wel brood op de plank.

Vandaar dat ik steeds vaker als advies geef om maar liever een consult aan te vragen (niet eens perse bij mij, maar bij een lactatiekundige in de buurt). Wat ook een mogelijkheid is, is om eens een zoekterm in te voeren op dit blog. Ik durf er aardig wat onder te verwedden dat ik ook over jouw vraag al eens een stukje heb geschreven. Probeer eerst eens te zien of je daar iets uit kunt halen. Of kijk eens op mijn site eurolac.net of bij borstvoeding.com of bij lalecheleague.nl of -.be of bij borstvoedingnatuurlijk.nl Jouw vraag is waarschijnlijk al door duizenden moeders eerder gesteld en door meerdere mensen en instanties beantwoord.

Vluggertjes lopen vaak niet geweldig af, zoals Jake in de aflevering horend bij de afbeelding kon getuigen. Je verdient meer dan wat halfslachtig advies en een stapel meningen die elkaar tegenspreken.

Pech

Foto: Kristen Stewart als  Bella Swan loopt wiebelend en zwikkend haar high-heels schoenen voor haar trouwdag in, met  Ashley Greene als Alice Cullen als haar weddingplanner en aanstaande schoonzus  in  The Twilight Saga: Breaking Dawn - Part 1 (2011)

Pech kan iedereen overkomen. Zelf ben ik er de laatste tijd nogal mee geslagen. Een paar weken terug met een kaasschaaf een stukje van mijn duim af, een paar dagen geleden met een rasp een flinke snee in een andere vinger en gisterenavond bij het uitlaten van de hond over mijn eigen voeten gestruikeld, wat me achterliet met algehele spierpijn, een kapotte knie en een geschaafde hand. Ik zit dus nu te typen met een rechterhand waar aan de wijsvingertop een pleister zit en aan de voet van de hand een verbandje met vette zalf op de grote schaafwond. Dat typt niet echt handig. Dubbel pech dus, want een stukje schrijven wordt erg lastig zo. Mijn illustratie ligt voor de hand: Bella uit Twilight, een vrouw zo onhandig dat ze geen rechte lijn over een glad oppervlak kan lopen zonder over haar eigen voeten te struikelen, die torenhoge hakken moet leren dragen voor haar trouwdag.

Pech is een soms sterk bepalende factor in het leven. Je kan van alles voorbereiden tot in de puntjes, maar domme pech kan alles in de war sturen. Murphy’s wet zorgt ervoor dat je vaak ook nog pech op pech krijgt. Bij borstvoeding kan dat betekenen dat je behalve grote borsten met vlakke tepels ook nog een kind hebt met een klein mondje of een strak tongriempje of een dik lipriempje of alles tegelijk. Of je hebt een van nature niet erg overvloedig productie en een kind met een niet erg overtuigende drinktechniek. Of je hebt juist overenthousiast producerende borsten en een baby met slikproblemen. Pech, vette pech en dubbele pech.

Vaak wordt er bij problemen met borstvoeding gezocht naar een enkele oorzaak. Dit is aan de hand of dat is aan de hand. Dan wordt dus dit of dat behandeld, het probleem wordt een beetje kleiner, maar niet opgelost. Want er is maar zelden een enkele oorzaak of reden voor problemen. Vaak is het zelfs zo dat elke oorzaak op zich maar klein kan zijn en over het hoofd wordt gezien. Dat kan dan resulteren in een vroegtijdig stoppen met borstvoeding, omdat ‘’het voor mij niet werkte’’. Pech, vette pech, dubbele pech voor moeder en kind.

Bijkomend stukje pech, bij die niet goed gediagnosticeerde problemen die tot voortijdig stoppen leiden, is dat moeders het idee krijgen dat zij niet goed genoeg hun best hebben gedaan of dat zij niet tot een zo simpele actie in staat zijn als het voeden van kind. Dat is heel jammer en onnodig, want bij een juiste diagnose had een juiste behandeling kunnen worden ingezet  en zou de moeder niet het gevoel hebben dat het allemaal haar schuld is, haar onhandigheid of haar onvermogen. Voor mijn beroepsgenoten is het ook pech: vaak is de conclusie dat de hulp van een lactatiekundige ook geen zin heeft. Dat wij er vaak pas worden bij geroepen als de puinhoop al haast niet meer op te ruimen is, is meestal niet duidelijk. Pech, vette pech, dubbele pech.

Buitengewoon

Foto: Patricia Arquette als het medium Allison Dubois en Maria Lark als eveneens aparte dochter Bridgette Dubois in Medium.
De laatste detectives in mijn rijtje zijn die, die niet zozeer in een vreemde omgeving met vreemde dingen bezig zijn, maar die zelf een beetje vreemd zijn. Buitengewoon, paranormaal, of werken met het paranormale. Voorbeelden in filmisch opzicht zijn er niet veel. Buitengewone vrouwen genoeg, maar die houden zich meer met staande blijven en vechten bezig dan met onderzoeken  en de meeste het paranormale onderzoekende of paranormale onderzoekers zijn mannen (leuke mannen, meestal, maar niet passend in dit thema van vrouwelijke onderzoekers). Met uitzondering natuurlijk van de zo gewoontjes ogende Allison Dubois, het mysterie oplossende medium in Medium (zie foto). Verder moet u het stellen met voorbeelden uit de boekenwereld. Een van mijn favoriete auteurs, Charlaine Harrison (bekend als auteur van de boeken waarop de TV serie True Blood is gebaseerd, en die ook een serie heeft  geschreven met de  vrouwelijke amateur detective Aurora Teagarden) beschreef de avonturen van Harper Connelly, die na door de bliksem getroffen te zijn lijken kan vinden en de doodsoorzaak achterhaalt. Een andere leverancier van dit genre verhalen is Laurell K. Hamilton met een vampier jagende Anita Blake en de feeënkoningin Merry Gentry die misdaden in de wereld van sprookjesfiguren oplost, gesitueerd in de normale wereld.
Het grote voordeel van het schrijven van verhalen als deze is de grote vrijheid die je als schrijver hebt om de omstandigheden aan te passen aan wat je personages nodig hebben om te schitteren. Wie zelf een universum schept mag dat vormgeven naar eigen genoegen. Toch, als de auteur haar publiek wil blijven boeien en binden, moet ze zich aan enige wetmatigheden houden. Er moet consistentie in de verhaallijn zitten en de personages moeten zich gedragen volgens het hun gegeven karakter. De buitengewone onderzoekers en probleemoplossers zelf kunnen natuurlijk niets aanpassen aan hun voorkeuren en moeten werken met het materiaal dat zij krijgen voorgeschoteld. Gewoon en buitengewoon, normaal en paranormaal, het moet worden opgelost binnen de regels van het verhaal. Het oplossen van borstvoeding problemen moet ook altijd binnen de wetten en regels van het verhaal blijven. Gewone problemen, gewone oplossingen, buitengewone problemen, buitengewone oplossingen.
Moeders en baby’s en borstvoeding kunnen gepaard gaan met allerlei problemen. Die problemen kunnen hun oorzaak hebben in de borstvoeding zelf, in de omstandigheden van de moeder of van het kind of van een of andere combinatie van die drie. Wat ook de oorzaak is van het probleem, en borstvoeding probleem heeft een borstvoeding oplossing nodige, zoals een paranormaal probleem een paranormale oplossing nodige heeft. Zoals ik eens las: als borstvoeding de vraag is, is kunstvoeding niet het antwoord. Als borstvoeding de vraag is, ligt het antwoord binnen de regels en wetmatigheden van het borstvoeding verhaal. Anders dan de schrijver van het fantasy-verhaal kan de borstvoeding-probleemoplosser niet zelf de regels van de wereld waarin het verhaal zich afspeelt opstellen. Die regels liggen namelijk al vast, die zijn al geschreven. De regels en wetmatigheden van borstvoeding liggen in de menselijke blauwdruk. De menselijke blauwdruk is het resultaat van eeuwenlange in vivo  researchprojecten, hypotheses en praktijkopstellingen.
Een flink deel van alle problemen met borstvoeding worden veroorzaakt door het negeren  van de menselijke blauwdruk en door borstvoeding vragen kunstvoeding antwoorden te geven (Quinn, 2013). Alsof ze in het verkeerde verhaal zitten en de wetmatigheden van het verhaal niet herkennen of erkennen. Alsof Charlaine Harrison zich vergist en Aurora Teagarden erop uitstuurt om Sookie Stackhouse’s problemen op te lossen, of Anita Blake leent van Laurell Hamilton om die van Aurora Teagarden aan te pakken. De chaos zou compleet zijn en de lezer zou kop noch staart aan het verhaal kunnen vinden en de favorieten in de verhalen zouden in deplorabele toestand eindigen. En dat is precies wat met veel moeders en hun kinderen gebeurt als ze kunstvoeding antwoorden op borstvoeding vragen krijgen. Zorgverleners die te maken hebben met moeders en kinderen en hun voeding moeten zich dus even afvragen in welk verhaal zij figureren voor ze met oplossingen komen.
Quinn EA: Who manages the mammaries? (blog, jan. 2013)
Eurolac Flits! met label problemen oplossen, gewoon, normaal, blauwdruk. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Interacties en puzzelen

Foto:  Robert Pattinson als Tyler Hawkins en Ruby Jerins als Caroline Hawkins in Remember Me

Gisteravond had ik braaf een stukje willen schrijven om u, mijn trouwe lezer, vandaag mee te verblijden. Ik had ook al een thema bedacht en een foto, maar het stukje wilde er niet uit. Het leek even te komen, maar het was een vals alarm, zeg maar, de baring was bij nader inzien nog niet aan de gang. In plaats daarvan bekeek ik het eerste half uur van Extremely Loud & Incredibly Close (met Tom Hanks als Thomas Schell en Sandra Bullock als Linda Schell, de ouders van de licht-autistische Oskar), een queeste verhaal rondom 9 september 2001, overwoog ook Remember Me (zie foto), eveneens een verhaal rond de gebeurtenissen van 11 september, maar veel meer over familie- en romantische relaties, nog eens te bekijken, of misschien nog een Twiligt Saga film, maar keek uiteindelijk naar twee afleveringen van Criminal Minds, een aflevering van Flash Point en een aflevering van Human Target en las vervolgens nog een paar hoofdstukken in A Game of Thrones van George RR Martin. In de pauzes van de series las ik overigens ook nog een paar hoofdstukken van Eragon. Wat een bizarre combinatie van films en verhalen. Welbeschouwd valt dat bizarre wel mee, want het gaat allemaal over mensen en hun onderlinge relaties of problemen met die relaties en de drijfveren voor het handelen zoals ze handelen. Alleen de settings zijn anders.
Wat een goed verhaal is of een goede film, daarover kun je discussiëren en dat doe ik dan ook graag, want naast het lezen van en kijken naar verhalen is ook praten een grote hobby van mij. Wat voor mij een verhaal of film goed maakt is, naast dat het onderhoudend is en mij op een of andere manier boeit, is dat het over mensen en hun interacties gaat of over raadsels die meten worden opgelost. Als raadsels oplossen en menselijke interacties tot een boeiend geheel worden samengevoegd ben ik helemaal gelukkig. Mijn dag kan niet meer stuk als de schrijf-, c.q. acteerstijl mij ook nog aanspreekt en humor een belangrijke plaats inneemt.
Die menselijke interactie is gelijk ook wat mijn beroep tussen de mooiste ter wereld plaatst. De interactie tussen een moeder en haar kind, tussen een vader en zijn kind, tussen ouders onderling en met hun kind. De interactie tussen zorgvrager en zorgbieder. Vaak voel ik me eerder een antropoloog dan een lactatiekundige. Het observeren van mensen, hun gedrag en hun interacties, ik zou het zonder ophouden kunnen doen. Maar soms voel ik me ook een detective of forensisch onderzoeker die raadsels op moet lossen. Zoeken in bewijsmateriaal, de kleinste en onooglijkste details onderzoeken en vergelijken, fragmenten analyseren, feiten ordenen, beoordelen en daar een oplossing uit deduceren. Soms een spectaculair ogende actie uitvoeren om een escalerende situatie te normaliseren.
Die menselijke interacties blijken in de praktijk in mijn vakgebied de belangrijkste variabele voor problemen en succes te zijn. Menselijke interacties worden gestuurd door soort-specifiek gedrag vanuit hormonen en evolutionair vastgelegde, aangeboren instincten en reflexen, cultuurgebonden invloeden en persoonlijke ervaringen. Borstvoeding gaat maar voor een klein deel over lichamelijke processen, simpele processen, prima georkestreerd, net als de bloedsomloop en de ademhaling, maar voor een groot deel over intermenselijke interacties. Die interacties betreffen niet alleen die tussen de moeder en haar kind, maar alle menselijke interacties van de moeder en van het kind en van die twee samen met alle andere mensen in hun omgeving, zelfs die uit het verleden en die op afstand. Ga er maar aanstaan om dan een probleem met borstvoeding eventjes op te lossen. Mijn lezen over en kijken naar menselijke acties, interacties en puzzels oplossen is geen vermaak, lieve lezer, het is gewoon research!
PS: en nu las ik ook nog eens over een onderzoek over multitasking: het lijkt erop dat het feit dat ik zoveel dingen tegelijk en naast elkaar doe helemaal niet betekent dat ik goed ben in multitasking, maar alleen maar denk dat ik daar goed in ben en sensatiezoekend overmoedig ben. Moet ik dat ook weer gaan onderzoeken en analyseren. 

Eurolac Flits! met label problemen, problemen oplossen, onderzoeken, ouder-kind-interactie, invloed. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.
Sanbonmatsu DM, Strayer DL, Medeiros-Ward N, Watson JM (2013) Who Multi-Tasks and Why? Multi-Tasking Ability, Perceived Multi-Tasking Ability, Impulsivity, and Sensation Seeking. PLoS ONE 8(1): e54402. doi:10.1371/journal.pone.0054402

Puin

Foto: Tom Hanks als Viktor Navorski, (met Diego Luna als Enrique Cruz (in het rood), Barry Shabaka Henley als Thurman (helemaal links), Zoe Saldana als Dolores Torres  en Chi McBride als Mulroy), kan niet meer verder en niet meer terug door administratieve puinhopen in  The Terminal.
Regelmatig lopen ontmoetingen, in persoon, aan de telefoon of in een virtueel wegrestaurant langs de digitale snelweg, tussen collega-vrijgevestigde lactatiekundigen uit op de verzuchting dat alles wat wij op sommige dagen lijken te doen puinruimen is. Dat gezicht van die dokter in die reclame* van die man die alles achterste voren doet en zegt? Dat gezicht voelen wij onszelf ook wel eens trekken. Zelfs na 20 jaar beroepservaring kunnen moeders en baby’s zich nog steeds presenteren met problemen waarvan je nog nooit eerder hoorde of waarvan je geen idee hebt wat het zou kunnen zijn. Soms komen moeders met problemen naar ons toe, waarvan we door alle toestanden eromheen geen idee meer hebben wat er oorspronkelijk aan de hand was. Bij wie we door de door anderen aangebrachte puinhopen niet meer zien wat het probleem om te beginnen was.

Een deel van de problemen is gemaakt, een deel is opgeblazen en een deel is oorspronkelijk. Die laatste zijn de overduidelijke problemen in de anatomische of hormonale aanleg van moeder of kind. Dat zijn problemen die niet moeilijk te herkennen zijn voor het geoefende oog, maar niet altijd makkelijk op te lossen. Zoals die keer dat mijn hulp op afstand werd ingeroepen voor borstvoeding aan een kindje dat werd geboren met een zodanig vergroeide boven- en onderkaak dat er maar een opening van een centimeter breed en enkele millimeters hoog was. Het enige wat je als lactatiekundige in zo’n geval kan doen, is de moeder leren haar melk af te kolven en te zorgen voor voldoende melkproductie om het kindje per sonde te voeden, in afwachting van een operatie om de kaken te scheiden, als zoiets mogelijk is. Gelukkig komt dat soort dingen maar zelden voor en zijn de meeste problemen iets eenvoudiger op te lossen.
De ''opgeblazen problemen'' is mijn term voor problemen die beginnen met een niet soepel op gang komende borstvoeding door bijvoorbeeld een gecompliceerde baring, een of meer relatief kleine variaties in de aanleg of een combinatie van die soorten oorzaken, en die vervolgens door een verkeerde aanpak steeds grotere vormen aannemen. En wat begint als een beetje stof en een papierpropje, wordt, via een rommeltje, een volgroeide puinhoop. En waar het begin nog met een plumeau en een prullenbak had kunnen worden verholpen, is bij het eind mogelijk niet onverstandig om maar een bio-hazard-pak aan te trekken. Kleine problemen die in de eerste dagen goed aangepakt worden, hoeven niet tot drama’s uit te groeien. Met de nadruk op ‘’goed aangepakt’’. Dat wil zeggen met maatregelen die de natuurkundige wetten van de borstvoeding respecteren en die oorzaken aanpakken  in plaats van symptomen.
Tot slot de problemen die om te beginnen en in de eerste plaats geen problemen waren. De onzinnige, vaak ridicule en ten bate van alles en iedereen, behalve de borstvoeding en de moeder en haar kind, opgestelde regels en voorschriften rondom borstvoeding, zuigelingenvoeding en omgang met baby’s zijn de grootste, meest voorkomende oorzaken van problemen bij borstvoeding. Moeders en kinderen, die elk perfect in staat zijn om te voeden en gevoed te worden, de borst te geven en te nemen, met alle gereedschappen en geïntegreerde gebruiksaanwijzingen uitgerust en afgeleverd, falen door het oerwoud van meestal onzinnige regeltjes, routines en gewoonten. Het resultaat: een puinhoop die door de lactatiekundige mag worden opgeruimd.
En dat, mijn vrienden en andere geïnteresseerden, is een nu en dan uitermate frustrerende taak. Want sommige puinhopen zijn nauwelijks meer op te ruimen, soms valt er geen orde meer te herstellen. Soms wordt onherstelbare schade aangericht door onoordeelkundige informatie, educatie en begeleiding. Ik voer die taak met liefde uit, maar voor de moeders en hun kinderen zou ik willen dat ik het niet hoefde te doen. Dat ik mijn tijd, energie en expertise kon gebruiken voor het werken aan problemen die als probleem begonnen.
*) Interpolis TV spot ‘’Pleh’’

Detective

Foto: Joan Hickson als Miss Marple de onschuldig uitziende maar messcherpe mysterie-oplossende oude vrijster met Victoriaanse opvattingen.
Naast fantasy lees en kijk ik ook graag naar het betere detectivewerk. Een ouderwetse Britse Whodunnit in de traditie van Sir Arthur Conan Doyle of Agatha Christie of die van het meer uitpluizende soort met veel forensisch onderzoek. Als ik al niet het leukste vak van de wereld had, zou ik ook graag forensisch onderzoeker zijn geworden. De belangrijkste eigenschap van een onderzoeker of detective en aanverwanten is nieuwsgierigheid. Je moet willen weten over het waarom, waar, wanneer, waarmee en hoe van alles wat op je weg komt. Willen weten om het weten. Op elk mysterie, elk raadsel, reageren als een hond op een bot. Erbovenop, vastgrijpen, focussen en niet  meer loslaten tot elk restjes, schraapje, velletje aanwijzing eraf is. Nieuwsgierigheid is goed, wat ze ons als kind ook wijsgemaakt mogen hebben over niet netjes en zo. Nieuwsgierigheid is goed; het is de basis van wetenschap en uitvindingen; het zorgt voor vooruitgang in plaats van stilstand en achteruitgang. Ik ben mateloos en grenzeloos nieuwsgierig. Gelukkig kan ik dat in mijn vak goed gebruiken.
Moeders die zich met een probleem tot mij wenden hebben zelden een eenvoudig, enkelvoudig en duidelijk omlijnd probleem. Meestal gaat het om een opstapeling van ieder op zich kleine variaties of probleempjes, die door de combinatie elkaar versterken. Een complicerende factor is dat er vaak sprake is van ‘’gecontamineerd bewijs’’. Bij forensisch onderzoek wil men de bewijsstukken zo schoon mogelijk hebben, dat wil zeggen dat er na de daad die onderzocht moet worden niemand meer aan heeft gezeten. Als omstanders voorwerpen verplaatst hebben of hebben open opruimen en schoonmaken, of zelfs maar kris-kras door de plaats delict heen en weer gelopen hebben kunnen de sporen veranderd zijn. Dan kan niet meer of maar met moeite worden vastgesteld wat bewijs is en wat door derden achteraf is gewijzigd. Moeders die met een borstvoeding probleem bij mij komen zijn vaak al gezien en behandeld door een of meer andere zorgverleners. Die hulp laat zijn sporen na en kan het oorspronkelijke beeld verdoezelen en veranderen.
Bij mijn onderzoek wil ik eerst weten ‘’wat’’. Wat is er aan de hand, wat voelt, merkt, denkt, ziet de moeder en wat zie, voel, hoor ik zelf. Kortom: wat is er aan de hand. Ook het wanneer komt aan bod: wanneer begon het, wanneer merk je het meer, minder, niet , wel. De grote vraag waarom blijft de hele tijd de richting van het onderzoek bepalen. Alleen vaststellen dat er iets niet goed is en daar een pleister op plakken is niet voldoende. Pleisters plakken en aspirientjes slikken tegen de pijn lossen meestal niets op. Dat is een quick fix binnen een korte-termijn denkkader. Pas als je precies weet wat en waarom kun je de oorzaak aan gaan pakken en een werkelijke oplossing bieden. dat is een van de redenen dat een lactatiekundig consult soms zo lang kan duren.
Neem als voorbeeld een moeder met kapotte tepels. Ik zou een blik op de tepels kunnen werpen, een potje zalf tevoorschijn toveren en adviseren te kolven en flessen als de pijn niet over gaat. De pijn zal over gaan en de kloen zullen helen, maar is het probleem ook opgelost? Nee, waarschijnlijk niet, want de kloven en pijn waren niet het echte probleem, het waren slechts symptomen van het probleem. Het echte probleem is dat wat die kloven veroorzaakt en dat moet worden opgezocht een aangepakt. In de kaartenbak ’’tepelproblemen’’ in mijn achterhoofd zit een hele stapel kaartjes met mogelijke oorzaken voor pijn en kloven aan de tepels. Met op elk kaartje een lijst met factoren die daarbij een rol kunnen spelen. Het detectivewerk brengt de in deze situatie van toepassing zijnde factoren en oorzaken naar voren.
Nieuwsgierigheid en een onderzoekende geest zorgen voor aandacht voor het werkelijke probleem en de achterliggende aspecten en factoren en geven handen en voeten aan oplossingen.

Been

Foto: in de bioscoop, wachtend tot de film begint: het bioscoop management zet het beste beentje voor om de bioscoopbezoekers aan te zetten tot gewenst gedrag.
Enkele van mijn trouwe lezers zitten met spanning te wachten op mijn verhaaltje van vandaag. Want ik had beloofd dat het over mijn ervaring van gisteravond zou gaan. Donderdag j.l. kondigde ik immers mijn bioscoopbezoek aan onder de titel ‘Gereserveerde plaatsen’. Het was de moeite waard. Zowel de regisseur met de hele crew, als alle acteurs zetten hun beste beentje voor, evenals de karakters in de film. Als kijkers werden we nu en dan volledig op ons verkeerde been gezet. Stel je voor: een hele bioscoop zaal, afgeladen vol met mensen die allemaal op hun verkeerde been staan. Welnu, ik kan u verzekeren, dat is en was een huiveringwekkend moment. De golf van opluchting toen we met zijn allen weer op ons goede been werden gezet was bijna fysiek merkbaar. Bijna, maar toch net niet, net zoals het mentale beschermingsschild van de hoofdrolspeelster.
Zonder nu voor hen die de film nog niet gezien hebben te veel te verraden, kan ik wel zeggen dat er, voor degenen die het verhaal waarop de film is gebaseerd al kennen, een volkomen onverwachte wending aan het verloop van de gebeurtenissen werd gegeven. De zaal was in shock. Complete, totale shock. Ongeloof. Afgrijzen. Alles wat we als toeschouwers dachten te weten werd omgekeerd, binnenstebuiten gehaald en op-zijn-kop in ons gezicht terug gesmeten. Zo volledig buiten je eigen comfort-zone op je verkeerde been geplaatst worden, is iets dat sommige vrouwen die net moeder zijn geworden ook kunnen ervaren. Vooral vrouwen die al eerder moeder werden, of zelfs al vaker moeder werden, die zich rekenen tot de ervaren moeders en door anderen ook zo worden gezien. Multimoeders zetten hun beste beentje voor, ze kennen hun rol, weten hun plaats tussen de decorstukken en verwachten de clou die aangeeft dat hun tekst aan de beurt is.
Maar die clou komt niet, of de coulissen zijn anders of de tegenspeler doet anders dan verwacht. En in plaats van met hun beste beentje voor te staan, worden ze ineens helemaal op het verkeerde been gezet. De schok van het onverwachte is voor een ervaren moeder des te groter. Een vrouw die voor het eerst moeder gaat worden weet niet echt wat ze kan verwachten, alles is nieuw en anders dan wat ze ook eerder heeft meegemaakt. Maar een vrouw die al eerder moeder werd en nog eens en misschien nog eens, denkt te kunnen weten wat er ongeveer zal gebeuren. Als dat niet gebeurt, of heel anders, of zelfs tegenovergesteld, dan is de klap groot. Zo’n moeder kan zich bedrogen voelen, te kijk gezet en onderuitgehaald.
Feit is, dat elk kind anders is dan elk ander kind. Moeder is niet meer dezelfde vrouw die ze bij vorige geboortes was. Elke nieuwe moeder-kind-combinatie is nieuw en uniek. Soms is alleen al het feit dat een moeder bij een volgend kind niet haar volledige en onverdeelde aandacht aan haar baby kan geven voldoende om haar op het verkeerde been te zetten. Of dit nieuwe kindje is anders geboren. Of dit kindje heeft anatomische variaties die het drinken anders maken. Of dit kindje heeft zo’n heel ander karakter. Of deze keer is  moeder zo veel meer vermoeid van de bevalling of ze heeft nog veel pijn en ongemak.
Punten ter overweging voor multimoeders om op de been te blijven:

• Elk nieuw kind is anders, elke keer dat je moeder wordt is anders. Doe gerust elke keer dat je opnieuw moeder wordt alsof het de eerste keer is. Voor de zorgverleners: Behandel elke nieuwe moeder als een ‘nieuwe’ moeder, ga er net van uit dat een multimoeder het klappen van de zweep kent en geen hulp en begeleiding nodig heeft.
• Je beste beentje van de vorige keer kan nu je verkeerde been blijken te zijn. Neem ook deze keer de tijd je kind te leren kennen, geef ook dit kind en je relatie met het kind binnen de rest van je gezin weer alle aandacht. Voor de zorgverlener: zorg voor zo veel mogelijk privé momenten voor het gezin, houd oudere kindjes niet weg, maar zorg er wel voor dat aan hun behoeften wordt voldaan terwijl moeder zich aan de nieuwe baby wijdt. Bedenk dat dit kind niet alleen band moet opbouwen met zijn moeder, maar een gehechte plaats binnen het gezin moet krijgen.
• Houdingen, handgrepen en routines die de vorige keer goed werkten, kunnen nu averechts werken. Bedenk dat de laatste keer dat je een kind aan de borst had, dit kind al ouder was, een dreumes of peuter of kleuter al misschien. Die drinkt anders dan een pasgeboren kindje. Geef jezelf en elkaar de kans samen een nieuwe, heel eigen choreografie uit te vinden. Voor de zorgverlener: elke moeder-kindcombi is anders. Verwacht niet dat de paar standaard handgrepen, houdingen en routines die je geleerd hebt bij elk koppel evengoed werken. Wees open en creatief.
• Liefde. Tijd. Aandacht. Samenzijn.

Toegift:

Moeders moeten snel weer op de been zijn, niet met het verkeerde been uit het kraambed stappen en op de been blijven ook als de omstandigheden proberen ze een beentje te lichten. Ook al lijken de omstandigheden de moeder tegen het zere been te schoppen en een blok aan haar been te zijn, ze hebben in feite geen been om op te staan en zullen geen been aan de grond krijgen als moeder haar been stijf houdt. Als ze haar hakken in het zand zet, met het beste beentje voor, moeten de problemen op hun hielen keren. Als een moeder op haar achterste benen gaat staan, zullen de problemen pap in de benen krijgen en de benen nemen.

Probleemoplosser

Foto: Peter Falk als de altijd wat sjofele, onhandige, hannesende Columbo in de gelijknamige TV serie
Sommige mensen zijn van beroep probleemoplosser. O, zo vind je die omschrijving niet bij een banenmarkt of in een brochure met opleidingen. Ze heten daar ICT-er, detective, forensisch onderzoeker, loodgieter of helpdeskmedewerker. Detectives en forensisch onderzoekers spreken over het algemeen het meest tot de verbeelding. Zeg nou zelf: hoeveel films en TV series over loodgieters en helpdeskmedewerkers zijn er nou helemaal. Probleemoplossers in films en op TV zijn vaak wat vreemde, soms zelfs wereldvreemde, typetjes. Ze zijn aandoenlijk onhandig, daarmee vaak wel een scherp intellect verbergend, en lossen tussen hun gestuntel en onverwachte wendingen even het probleem op. Of ze zijn charlatans die zich voordoen als charlatans die zich serieus voordoen en dan terwijl ze iedereen op het verkeerde been hebben gezet alsnog het probleem oplossen. Ze kunnen ook super-gefocuste briljante geniën zijn met een niet bestaande sociale intelligentie en een fenomenaal geheugen voor irrelevante feitjes. Of het zijn geeks en nerds die hun hack-vaardigheden inzetten voor het algemeen goed in plaats van inbreken in het Pentagon. Of het zijn gewoon hardwerkende politiemensen met een onverwerkt, crimineel trauma in hun persoonlijke leven.
Ik ben zelf ook probleemoplosser van beroep. Ik los geen misdaden op en zet geen criminelen achter de tralies. Ik houd geen briljante sessie in een kamer vol verdachten en wat computers betreft kom ik niet veel verder dan google om dingen uit te vinden. Eigenlijk los ik niet eens zelf de meeste problemen op waarmee ik in aanraking kom. Waar sommige probleemoplossers vergeleken kunnen worden met een goochelaarshoed waaruit oplossingen als konijnen uit springen, ben ik meer een grote kaartenbak of database met feitjes en weetjes, en stukken en beetjes kennis. De mensen die naar mij toekomen om hun probleem opgelost te krijgen, moeten namelijk hun eigen probleem oplossen. Bij mij kunnen ze de kennis en ervaring vinden die ze voor het oplossen van hun problemen nodig hebben. Nou ben ik nogal een warhoofd en daarom ligt die kennis in mijn kaartenbak ook regelmatig danig rommelig door elkaar. Soms doe ik pogingen een soort index te maken, om de kennis die op een bepaald moment nodig is makkelijk boven water te krijgen.
Deze stukjes zijn zo’n poging tot indexeren. Er zitten namelijk etiketjes met trefwoorden op deze stukjes. Die etiketjes (labels) maken het makkelijker informatie terug te vinden.  En dat is handig, want met een kaartenbak zo vol met kennis en weetjes en feitjes samen met een boel totaal irrelevante quiz-weetjes, is het soms lastig dat ene stukje terug te vinden, of om te herinneren waar dat stukje kennis ook weer vandaan kwam. En mensen die naar mij toekomen om hun problemen op te lossen kunnen ook door die etiketjes zoeken of er iets tussen zit dat op hun probleem van toepassing is. Vreemd genoeg vinden ze toch vaak net niet dat wat perfect bij hun situatie past. Want elke mens is uniek, elke moeder, elk kind, en elke moeder-kind combinatie is uniek. En dus heb ik nog wel werk te doen. Als probleemoplosser. Assistent-probleemoplosser, eigenlijk, die de briefjes uit de kaartenbak opvist die deze moeder en dit kind op dit moment kunnen gebruiken.

Uit de pas

Foto: John Hurt als The Fool en Laurence Olivier als King Lear in een verfilming van Shakespeare's King Lear
Op Facebook circuleert een foto* van een groepje kleine meisjes in balletkostuumpjes, mooie roze tutuutjes en balletschoentjes, allemaal in een mooie balletpose (of dat toch proberend), met een hand losjes op de leuning. Maar één meisje gebruikt die leuning als duikelstang en hangt er op de kop aan. Er is een kinderliedje** over een hele rij soldaatjes, keurig in ’t gelid en in de maat, maar het achterste soldaatje danst en doet maar mee voor de grap. In een herhaling van een Ellen DeGeneres Show moesten enkele vrouwen hun schoenen uitdoen voor een spelletje en één van hen had twee verschillende sokken aan. Mensen vinden dit grappig (als ze er geen schande van spreken) omdat het gaat om individuen die zich aan de conventie onttrekken. Die aangeven dat gewoontes geen universele natuurwetten zijn. Waar aan de ene kant gewoonten en regels nodig zijn om in een groep te kunnen samenleven, is uit de pas lopen ook nodig om de relativiteit te blijven zien en de individualiteit te vieren. Middeleeuwse koningen hadden daarvoor een zot in dienst. De zot was de enige die mocht zeggen wat hem voor de mond kwam, die tegen de conventie mocht ingaan.
Voor moeders die borstvoeding geven en voor hun kinderen is uit de pas lopen soms absoluut noodzakelijk. De regels en gewoonten van een samenleving kunnen namelijk soms zo’n richting gegaan zijn dat er niet meer mee te werken valt. Als een hele samenleving zegt dat baby’s om de zoveel uur moeten eten, mag een moeder een dansje doen en dat strak marcherende ritme doorbreken. Als de hele samenleving zegt dat moeders en kinderen in ene bepaalde houding moeten  zitten en liggen om te kunnen borstvoeden, maag een voedende moeder best eens op zijn kop aan het duikelrek gaan hangen. Als de hele samenleving zegt dat moeders die borstvoeding geven zich op een bepaalde manier moeten kleden, mag een voedende moeder gerust een tijgerprint beha dragen onder een roze polka dot bloes met een paars pied-de-poule bolerootje en van de bedekkende omslagdoek een zwierige ziguenerinnenrok maken.
Borstvoeding gaat namelijk het beste als moeder en kind gewoon hun ding doen en niet te veel luisteren naar wat men vindt of wat de conventie voorschrijft of waar goeroes met dikke boeken hun brood mee verdienen. Er zijn een paar grondregels waaraan niet getornd mag worden. Het kind moet voldoende melk krijgen om gezond te kunnen groeien en ontwikkelen. Moeder en kind moeten zich er goed bij voelen, comfortabel zijn en geen pijn hebben. Hoe moeder en kind samen invullen hoe ze aan die voorwaarden gaan voldoen moeten ze helemaal zelf weten. Wil moeder op zijn kop aan het duikelrek hangen terwijl ze voedt? Prima, zolang het maar geen pijn doet en baby de melk kan krijgen. Wil moeder haar kind in een draagdoek doen en dansend achter de muziek aan gaan? Geweldig, you go girl. Zolang beide er comfortabel en gelukkig mee zijn en de baby melk krijgt. Wil moeder eerst eens ideeën opdoen hoe andere moeders het hebben aangepakt en wat voor hun werkte? Grandioos, strak plan. Zoek een moedergroep op of een internetforum en kies jouw favoriet. Zolang moeder en kind zich er goed bij voelen en baby zijn melk krijgt.
Soms werkt het niet. Moeder doet haar ding, baby doet zijn ding, maar er is geen goede match. Te weinig comfort, pijn, te weinig melkoverdracht, onvoldoende groei, haperende ontwikkeling. Dat kan. Niets is perfect en soms worden moeders en kindjes niet volgens het bouwplan afgeleverd. Of moeder kan simpelweg niet vinden wat ‘’haar ding’’ is wat ze zou moeten of kunnen doen. Of baby zit door allerlei andere dingen niet lekker in zijn vel. In zulke gevallen kan het nodig zijn advies, hulp en ondersteuning te zoeken. Niet om nieuwe regels opgelegd te krijgen, maar om samen op zoek te gaan naar wat er hapert of aanloopt; welke fabrieksfout er mogelijk kan meespelen of welke omstandigheden tegenwerken. En om dan samen op zoek te gaan naar mogelijke oplossingen, werkzame hulpmiddelen en technieken, die mogelijk nog verder uit de pas lopen met de conventie dan wat moeder zelf al probeerde, maar mogelijk ook juist wel in de richting van de voorgeschreven routine gaan. Tot slot om al dan niet met die hulp te zien wat voor de moeder en haar baby hun nieuwe eigen ding om te doen is. De zorgverlener is duidelijk degene die zorgt geeft, het is geen wetgever en geen wetshandhaver. Soms kan de zorgverlener wel de Zot zijn, die op een aangename manier een minder aangename waarheid kan verwoorden. Dan nog is het aan de moeder en haar kind om de route te bepalen. In of uit de pas. Rechtop of ondersteboven. Met bij elkaar passende kledingstukken en hulpmiddelen of niet.
*) ''There are two kinds of people in the world: you and everyone else''
**) Zeventien dappere houten soldaatjes

liepen stijf en stram voorbij

Zeventien dappere houten soldaatjes

liepen achter elkaar in de rij

't Laatste soldaatje liep niet in de maat,

die liep te dansen midden op straat

't Laatste soldaatje liep mee voor de grap

tip tap tip tap tip tap stap stap

Dubbel

Foto: Brad Pitt en  Angelina Jolie die als John Smith en Jane Smith een echtpaar met elk een dubbelleven als dubbelspion en huurmoordenaar leven  in Mr. & Mrs. Smith
‘’Wie voor een dubbeltje geboren is, zal nooit een kwartje worden.’’ Deze zegswijze zegt alleen nog iets voor mensen die het guldentijdperk bewust hebben meegemaakt. Een dubbeltje was een muntje van 10 cent en een kwartje een muntje van 25 cent. Kwartje sloeg op het feit dat de waarde een kwart gulden was. Dubbeltje sloeg eigenlijk op een ander muntje, de stuiver, een koperen munt met een waarde van 5 cent. Een dubbeltje was dus een dubbele stuiver. Twee keer niks. Als je dus bij je geboorte een waarde van twee keer niks had, kon je het wel vergeten ooit eens in de regionen van de kwart gulden te komen. In de tijd waarin dit spreekwoord ontstond was er in onze maatschappij nog een sterk klassenbewustzijn en stijgen op de sociale ladder was vrijwel uitgesloten. Het leidde tot een gemeenschappelijke staat van fatalisme: alles is voorbestemd, het is nu eenmaal zoals het is. Mijn Grootmoe, wijs in vele andere opzichten, geloofde hier stellig in en bleef een dubbeltje. Haar zoon, mijn vader, geloofde daar niet zo in en hij studeerde en trouwde zich omhoog. De zoon van de wasvrouw en de gevangenbewaarder werd onderwijzer en trouwde de dochter van de directeur van een weeshuis.
Bij het geven van borstvoeding is nog steeds het idee levend dat veel moeders als een dubbeltje geboren worden: niet veel zaaks als het op presteren in het melkproductie departement aankomt en weinig kans dat je ooit in de rangen van de kwartjes zal komen. Daar kan je je bij neerleggen. Of je kan ertegen in opstand komen, net als een eeuw geleden de dubbeltjes van de samenleving tegen dat fatalisme in opstand kwamen. Moeders kunnen opstaan en weigeren zich erbij neer te leggen dat ze maar in de dubbeltjes vergaarbak worden gegooid. Moeders kunnen zelf wel bepalen of ze als dubbeltje of kwartje geboren zijn en als ze als dubbeltje geboren lijken te zijn kunnen zichzelf tot kwartje promoten.
Double Dutch is een Amerikaans-Engelse uitdrukking die zoiets betekent als wartaal, onzin. Kennelijk is Nederlands voor Engelssprekende mensen al iets vreemds, dus om iets totaal onbegrijpelijks aan te duiden moet het wel twee keer Nederlands zijn. Dubbel dom, twee keer niks te begrijpen. In de communicatie over borstvoeding naar ouders toe is er volop sprake van Double Dutch en van dubbele boodschappen ook. Aan de ene kant worden (aanstaande) ouders doodgegooid met boodschappen die het geven van borstvoeding verheerlijken en tot bijna-wet verheffen. Aan de andere kant zijn er de reclameboodschappen die laten zien dat borstvoeding best wel lastig is en moeilijk en dat je je helemaal niet schuldig hoeft te voelen als je gaat voor het best wel goeie alternatief, dat ook steeds wordt verbeterd. En de verwarring is compleet als degenen die de borstvoeding zo belangrijk vonden niet kunnen helpen als er een probleem is en klaarstaan met het heus ook heel goeie alternatief.
Dubbel klutsen is een autorijdersterm, die betekent dat je niet in één keer doorschakelt van de ene versnelling naar de andere, maar via de vrijstand. Soort van schakelen met een omweg. En dat is niet niks, want je bereikt je doel, ook al kost het je een stap extra. Soms, als borstvoeding niet gaat zoals je wilde of hoopte, dan  moet je even dubbelklutsen om er toch te komen. Dan moet je misschien even een hulpmiddel gebruiken als overgangsmaatregel of als pleister. Tijdelijk, want het komt weer goed. Je vindt die goede versnelling wel. Eerst even in zijn vrij zetten, koppeling diep indrukken en voorzichtig voelen waar de goede versnelling zit …. beetje wriemelen …. beetje schuiven … . En plop! daar zit-ie. En als hij dan even schuurt of knarst, ach schoonheidsfoutje.

Hordenloop

Samengesteld naar aanleiding van de overgebleven en samengevoegde bijdragen aan de actie #flitsidee van @Laktistino: ''borsten in alle soorten''; laatste aflevering in deze serie.
Afbeelding: Buzz Lightyear, multifunctionele probleem oplosser
Ik heb het al eens eerder genoemd: borstvoeding gaat niet altijd van een leien dakje. Voor sommige moeders is het een sprint, voor anderen een lange afstandsloop en voor sommigen een hordenloop, soms inclusief een hink-stap-sprong. Sommige moeders halen de eindstreep en kunnen verdergaan, anderen blijven struikelen over de hordes. Blijven het gevoel houden dat als ze net even harder proberen, net over de volgende horde heen komen, ze de eindstreep ook zullen halen. Dus schrapen ze alle restjes moed en kracht bij elkaar en nemen die ene horde … om erachter alweer een nieuwe te zien opdoemen. Op de tribune zitten zowel toeschouwers die de underdog blijven aanmoedigen en toejuichen, maar ook toeschouwers die luid boe-geroep laten horen. De coach weet het op een gegeven moment ook niet meer: blijven stimuleren, pushen, steunen om het doel te halen of haar uit de wedstrijd halen en rust geven. Alleen de moeder zelf kan het uiteindelijk beslissen: wat is sterker: de drang om het doel te halen of de drang tot zelfbehoud. En soms, heel soms, beslist het lichaam: tot hier en niet verder, laat los, laat het gaan.
De obstakels die zorgenvrij borstvoeding geven belemmeren, kunnen ook aan de kant van de baby zitten. Kinderen kunnen vreemde dingen doen aan de borst: altijd in dezelfde houding of aan dezelfde kant willen drinken, experimenteren met standje moeilijk en acrobatiek. Die laatste zie je vooral bij peuters aan de borst. Die willen graag drinken, maar ook de wereld in de gaten blijven houden en hun nieuw verworven lichamelijke mogelijkheden oefenen. En dus staan ze op handen en voeten aan de bar, of ze glijden met het hoofd omlaag langs de rugleuning van de bank naar de borst. Of ze proberen te multitasken met de borst, een duim, een rijstwafel en Buzz Lightyear. De borstvoeding loopt dan meestal al goed en er hoeft alleen af en toe paal en perk gesteld te worden aan het uittesten van de elasticiteit van de tepels.
Voorkeursborst, voorkeurshouding en onorthodoxe houdingen kunnen ook al vanaf het begin voorkomen en wel voor grote problemen zorgen. De meest voor de hand liggende reden voor een jonge baby om altijd in dezelfde, soms vreemde, houding en soms alleen de ene borst* te willen drinken, is dat elke andere houding pijn doet. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Wanneer het in de eerste dagen na de geboorte optreedt ligt de gedachte aan geboortetrauma voor de hand: gebroken sleutelbeentje, verschuivingen of beknellingen in het nek-, hals- en schoudergebied (ook bekend onder de naam KISS). Ook kinderen die knel hebben gezeten in het geboortekanaal (of soms al tijdens de laatste weken van de zwangerschap in een ongemakkelijke houding waren gedwongen door ruimtegebrek) of die met behulp van een vacuüm- of tangverlossing zijn geboren, kunnen pijn hebben in bepaalde houdingen. Deze kwetsuren worden niet altijd direct na de geboorte door de verloskundige, gynaecoloog of kinderarts onderkend, dus als ouders wil je er zelf alert op zijn. Op zich is er weinig op tegen dat een kind in een vreemde houding drinkt, zolang hij maar goed bij de borst kan en moede geen pijn doet. Maar het kan leiden tot vergroeiingen en compensaties die tot weer andere houdingsproblemen kunnen leiden. Dus ook als het drinken aan de borst er niet negatief door wordt beïnvloed is behandelen aan te raden.
Een ander probleem met moeilijk houdingen is overduidelijk, want die wordt veroorzaakt door een behandeling die het kind moet ondergaan. Kinderen met een spreidbroek bijvoorbeeld. Het kan heel wat van de creativiteit van moeder en kind vergen om toch een werkbare en comfortabele houding te vinden. Biological Nurturing houdingen (moeder achterover, baby bovenop) willen in dit soort situaties vaak wel werken, net als het omgekeerde: baby op de rug, moeder op handen of ellebogen en knieën eroverheen. Adviseer mensen die dat geen gezicht vinden om een doek over hun hoofd te gooien of zich even op het toilet terug te trekken tot het voorbij is. We willen per slot niet dat iemand zich ongemakkelijk voelt als een baby in een spreidbroek ook moet eten.
*)Als een kind altijd alleen de ene borst wil, de andere weigert en ook de melk uit de geweigerde borst niet wil, is het raadzaam om zo snel mogelijk die borst goed te laten onderzoeken, de oorzaak ligt dan waarschijnlijk niet bij de baby!
Eurolac Flits! met label Biological Nurturing, houding
Eurolac Flits! over o.a. KISS

Uitpakken

Afbeelding: verhuisdozen
Verhuizen betekent behalve een boel geregel ook inpakken en uitpakken. Inpakken is één ding, maar dat uitpakken. Je weet dat alles er is, kant en klaar voor gebruik. Maar waar is nu net dat ene dat je nú nodig hebt? Waarschijnlijk in de achterste onderste doos. Om erbij te kunnen moet je eerst andere dozen verschuiven –waarbij je soms verrassende ontdekkingen doet- om plaats te maken, er bij te kunnen om dat te pakken wat je nodig hebt.
Moeders en baby’s komen ook met een lading verhuisdozen ter wereld. Alles wat ze nodig hebben om te zogen en gezoogd te worden is er, ergens, in één van die dozen. Alles werkt, waarschijnlijk, en alles is compleet, als het goed is. Alleen moeten sommige moeders en baby’s verder zoeken, dieper graven, meer dozen openen, om te vinden wat ze nodig hebben. Bij sommige moeders en baby’s gaat het haast als vanzelf. Ze weten gelijk waar alles ligt en hoe ze het moeten gebruiken. Bij anderen lijkt het wel of de dozen door een vreemde zijn ingepakt en alles door elkaar gehaald is. Niets lijkt te passen, niets lijkt te werken, er missen misschien zelfs onderdelen. Mogelijk is er zelfs tijdens de verhuizing iets kapot gegaan.
Waar sommige moeders en kinderen binnen een dag na de aankomst de borstvoeding-dozen hebben uitgepakt en als professionals borstvoeding beleven, hebben anderen hulp nodig. Vraag professionals om hulp als het niet direct werkt. Zij weten waar ze naar zoeken, welke onderdelen bij elkaar passen en waar reserve onderdelen kunnen worden verkregen en hoe sommige dingen gerepareerd kunnen worden.
Eurolac Flits! met label problemen oplossen<>

Determinatie

Foto: Brooke Shields als Emmeline en Christopher Atkins als Richard  in The Blue Lagoon waar moeder worden en borstvoeding geven helemaal vanzelf ging.
Het geven van borstvoeding is volgens het algemeen geldende beeld een bewuste keuze die met vastberadenheid moet worden doorgezet. Na minutieuze determinatie van de verschijnsels moederschap, baby en borstvoeding, en uitgebreide stimulatie van de voornemens door overheid en zorgwereld, bedenken ongeveer acht van de tien aanstaande moeders dat ze willen beginnen met borstvoeding geven en doet dat vervolgens ook. Met gedetermineerde toewijding, vaak veel kromme tenen en tanden knarsen, lukt het uiteindelijk 5 van de tien moeders om de eerste maand door te komen met volledig borstvoeding en drie maanden vol te maken zonder andere voeding (er bij) te geven (Lanting et al, 2007). In andere Westerse landen, met als positieve uitzondering Scandinavië, zijn die cijfers vergelijkbaar. De gedetermineerde toewijding blijkt een van de belangrijkste determinanten te zijn voor het bereiken van het doel exclusief borstvoeding voor een bepaalde duur. Om te beginnen is het natuurlijk al absurd dat al dat gedetermineer en die determinatie en gedetermineerdheid nodig zijn om iets volkomen normaals als borstvoeding geven te laten slagen, maar nog absurder is het dat ondanks dat alles zo veel vrouwen het niet voor elkaar krijgen. Ik houd van absurdisme, maar niet in het moederschap en dus wil ik graag weten voer waarom en wat nu. Er zijn inmiddels hele reeksen onderzoeken gedaan over de hele wereld hoe dat kan. En in al die onderzoeken komen min of meer dezelfde determinanten naar voren. Een opvallend stel daarvan is opleiding en sociale omstandigheden. In de jaren ‘70-‘80 van de vorige eeuw waren het de goed opgeleide en goed gesitueerde vrouwen die de fles gaven. Dat was namelijk toen veel wetenschappelijker en beschaafder. Nu is het al weer geruime tijd juist omgedraaid: hoog opgeleide en beter gesitueerde vrouwen zijn meer geneigd borstvoeding te geven. Ook geven wat oudere moeders vaker borstvoeding dan jongere moeders. Een belangrijke factor voor het beginnen met borstvoeding, maar ook voor het ermee doorgaan is steun van de directe omgeving: partner, eigen moeder en vrienden. Een negatief effect op het langer dan de eerste weken doorgaan met (exclusief) borstvoeding zijn een kunstverlossing en het bijgeven van kunstvoeding in de eerste dagen. Opvallend is dat wanneer vrouwen zelf wordt gevraagd waarom zij eerder dan gepland stopten met borstvoeding, deze factoren juist niet genoemd worden; vrouwen zeggen zelf te stoppen als gevolg van te weinig melk, pijn en diverse vormen van ongemak en sociale redenen zoals werk.
Het bereiken van de door WHO en overheden gestelde doelen aangaande borstvoeding heeft dus niet zozeer meer promotie nodig (ruim 80% van de moeders begint er immers toch al aan), maar versterking van de determinanten voor het kiezen voor en doorgaan met borstvoeding, samen met een begeleiding die de door moeders als oorzaak genoemde problemen voorkomt of accuraat oplost. Voorlichting over zuigelingenvoeding moet dus niet alleen worden gericht aan aanstaande moeders, maar ook aan hun partners en moeders. Voor bevolkingsgroepen (jong, lager opgeleid, minder welgesteld) die minder geneigd zijn te kiezen voor borstvoeding is gerichte aandacht nodig, die vooroordelen over zuigelingenvoeding wegneemt en de keuze die de medisch-biologische voorkeur heeft hipper maakt, zonder de tweede keus zwart te maken. Maar nog veel belangrijker dan dat allemaal bij elkaar, dan welke vorm van campagne ook, is het garanderen, met gedetermineerde focus, op het mogelijk maken van het uitvoeren van het besluit om borstvoeding te geven. Niet alleen informatie voor de ouders, maar ook en vooral heel veel en goede gerichte, wetenschappelijk onderbouwde, praktijkgerichte opleiding en bijscholing van zorgverleners. Ik zeg het gewoon nog maar eens. Ik ben daar nogal gedetermineerd in, eigenlijk.
Hauck YL, Fenwick J, Dhaliwal SS, Butt J: A Western Australian Survey of Breastfeeding Initiation, Prevalence and Early Cessation Patterns. Maternal and Child Health Journal, 2011, 15(2): 260-268.
Lanting CI, Wouwe van JP. Redenen en motieven om te starten en te stoppen met borstvoeding. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven; 2007.
Kools EJ, Thijs C, de VH. The behavioral determinants of breast-feeding in The Netherlands: predictors for the initiation of breast-feeding. Health Educ Behav 2005; 32(6):809-824.

Verloren generatie

Foto: William Shatner als Captain Kirk en Patrick Stewart als Captain Picard in Star Trek: Generations, waarin 2 generaties kapiteins de problemen samen de baas moeten worden.
Als dieren konden praten en je zou een zoogdiermoeder vragen of ze borstvoeding geven ook zo moeilijk vindt, zou ze je onbegrijpend aankijken. Moeilijk? Hoezo moeilijk? Dat gaat toch vanzelf! En zo is dat ook. Een hondenmoeder werpt haar jongen, likt ze schoon en min of meer droog, duwt ze min of meer in de richting van de tepels en verder zoeken de puppy’s het grotendeels zelf uit. Een geitenmoeders zet haar 1, 2 of 3 jongen op de wereld, likt, snuffelt, geeft ze een zetje zodat ze opstaan en verder vinden ze hun weg wel, die lammetjes. Kittens, kalfjes en veulens, het is allemaal hetzelfde verhaal. Apen en mensapen van hetzelfde laken een pak, waarbij de mensapen hun jong ook vasthouden en knuffelen. Maar nu komt het. Als die mensapen zelf in de dierentuin geboren en opgegroeid zijn, kan het zo maar gebeuren dat ze geen idee hebben wat ze met dat jong aan moeten en slepen het zo’n beetje achter zich aan. Van het zogen komt niets terecht en veel van die apenbaby’s moeten bij de moeder worden weggehaald en met de fles door verzorgers worden grootgebracht. Kennelijk is zogen en moederen bij de primaten niet alleen aangeboren en instinctief gedrag, maar ook aangeleerd gedrag. Als bij zo’n zwangere primatenvrouw borstvoedende rouwen worden geposteerd is de kans groot dat de apenmoeder na de geboorte wel weet wat ze met haar kind moet. En dus vinden veel moeders borstvoeding geven heel erg moeilijk. Gaan er ook vaak dingen fout. Niet dat we onze baby’s aan een arm of been achter ons aanslepen, maar we doen er toch vreemde dingen mee. Zo verwachten we van ze dat ze tevreden zijn als we ze ergens moederziel alleen plat op hun rug in een bedje te slapen leggen. Of dat ze krijgen wat ze nodig hebben wanneer we ze om de zoveel uur een afgepaste hoeveelheid eten geven of een vooraf vastgestelde tijd aan de borst leggen. En de mensen die de moeder en haar kind zouden moeten helpen (zoals zussen en tantes bij alle primaten) zijn ook van de ‘’in gevangenschap geboren’’ generatie. Zij zijn immers net als een chimpansee in een dierentuin opgegroeid zonder ooit een kind aan de borst gezien te hebben. Als ze het al eens zagen draaiden ze wellicht walgend het hoofd weg. Maar wij, de menselijke apen, zijn niet voor een enkel gat te vangen; wij huren expertise in, net als voor die andere verloren gegane kennis, de baring. Het probleem is, dat ook die baringsexperts wat betreft borstvoeding grotendeels tot de verloren generatie behoren. In hun opleiding tot expert leerden zij eigenlijk voornamelijk dat borstvoeding goed is voor baby’s en dat alle moeders het zouden moeten geven. Maar ze leerden niet hoe het nu eigenlijk precies werkt met die baby’s en die borsten, laat staan hoe je problemen voorkomt en al helemaal niet hoe je ze oplost. Daarvoor in de plaats leerden ze wel dat er een ‘’prima alternatief’’ is in de vorm van poedermelk, precies op maat gemaakt voor kinderen. Dus krijgen borstvoeding vragen een kunstvoeding antwoord. Baby’s zijn het letterlijke kind van de rekening en moeders blijven achter met de kater van mislukking. Speciaal voor kinderen gemaakte voedsel- en drankproducten kunnen maar zelden de toets van ingrediëntenonderzoek doorstaan, zoals Foodwatch in Duitsland onderzocht (Foodwatch, 2012). In deze lijst zijn weliswaar de kunstmatige melkvoedingen voor zuigelingen niet opgenomen, maar wie etiketten kan lezen zal zien dat er in die kunstvoeding van alles niet zit en dat er ook allerlei dubieuze toevoegingen inzitten, zoals het zeer schadelijke HFCS (high-fructose corn syrup, ook bekend als glucose-fructose syrup, high-fructose maize syrup, hoog fructose mais siroop).
Borstvoeding geven zou niet moeilijk moeten zijn (hoewel het wel even geleerd wil worden, net als lopen en praten). Tegenwerkingen, in de vorm van onvoldoende blootstelling aan voorbeelden, onvoldoende kennis bij zowel ouders als veel zorgverleners en blootstelling aan slinkse reclame voor een inferieur substituut dat zichzelf goed weet op te sieren, máken het moeilijk voor veel moeders. Er is nog een lange weg te gaan. Onderweg zouden we eens een kijkje kunnen nemen in hoog-geïndustrialiseerde landen, zoals de Scandinavische,  waar borstvoeding geven opmerkelijk minder lastig lijkt te zijn.
Foofwatch.de: MARKTCHECK KINDERLEBENSMITTEL: Wie die Lebensmittelindustrie
die Ernährung unserer Kinder auf den Kopf stellt. (2012) Opgevraagd 14.03.2012 12:42

Borstvoeding.com: Wat zit er in moedermelk en wat in kunstmatige zuigelingenvoeding?

Draken, prinsen en prinsessen

Foto: America Ferrera [stem] als Astrid heeft haar draak getemd in How to train your dragon
Draken zijn in veel culturen voorkomende mythische wezens. Ze worden vereerd en gevreesd en vaak staan ze als archetype symbool voor angst die moet worden bevochten. Door de draak te verslaan en als beloning de prinses te krijgen verbeeldt de knappe, dappere prins bijvoorbeeld het vaak moeizame, pijnlijke proces van volwassenwording van de adolescent. De prinses zelf, ondertussen, zit werkeloos in haar kasteeltoren, bewaakt door de draak te wachten tot er eindelijk een prins haar problemen komt oplossen. Hopend dat-ie er ook een beetje goed uitziet en dat zijn moeder niet al te vervelend is, zodat ze niet na de val van de ene draak in handen komt van de andere. De boze stiefmoeder, die ook de vorm van een schoonmoeder kan nemen, vertegenwoordigt het kwade, het onrecht. En ook daar lijken prinsessen alleen met hulp van buitenaf aan te kunnen ontkomen. Het probleem met archetypen is, dat mensen gaan geloven dat de archetypen letterlijk model staan voor de werkelijkheid. Anders zouden al die prinsessen natuurlijk allang zelf die draak de deur gewezen hebben en zelf op zoek zijn gegaan naar hun geluk, al dan niet met knappe prins. In het werkelijke leven worden de plaatsen van de draak, de prins en de stiefmoeder ingenomen door reclame en media, door de wetenschap en zorgverleners en inderdaad ook schoonmoeders, tantes, moeders, zussen, schoonzussen en buurvrouwen. Neem nu de vrouw die borstvoeding geeft. Haar draak wordt samengesteld door al tijdens de zwangerschap vertelde horror- en spookverhalen van wat er allemaal fout kan gaan bij het voeden van een kind, hoeveel pijn dat kan doen en hoe beschamend of vernederend dat kan zijn. De schubben, klauwen en het vuur bestaan uit de pijn, de aanvallen en het onbegrip, die inderdaad komen. Prins Zorgverlener hoog op het witte strijdros Wetenschap komt aan galopperen om de draak te bestrijden en geeft soms onbedoeld de prinses nog een houw met zijn zwaard mee. Het lijkt niettemin toch goed te gaan en de prins neemt de prinses snel mee achterop zijn paard, misschien half hangend terwijl haar voeten worden geschroeid door een laatste vuurstoot. Thuis aangekomen staat het leger schoon- en stiefmoeders al te wachten en de nachtmerrie van de prinses kan opnieuw beginnen. De prinses geeft het wellicht alsnog op om te hopen op betere tijden en sluit zich aan bij de schoonfamilie, schikt zich in haar lot en laat haar dromen varen.
Maar het kan ook anders. In de animatiefilm ‘’How to train your dragon’’ is een meisje, wel geen echte prinses, maar vooruit, te zien dat niet van plan is toe te zien hoe de potentiële prinsen zich een voor een door draken en ander onheil laten verslaan in de hoop dat er uiteindelijk één zal overblijven om haar te beschermen. Nee, Astrid neemt het heft in eigen handen en verslaat haar eigen draak. En verslaan betekent hier onderwerpen tot dienstbaarheid. Astrid is een meisje dat uit haar adolescentie tevoorschijn kom als een sterke vrouw. Ze toont aan dat archetypen ook anders ingevuld kunnen worden en dat de Prins op het Witte Paard best een Prinses op een Getemde Draak kan zijn. Alle vrouwen kunnen zo sterk zijn. Alle vrouwen kunnen het heft in eigen hand nemen. Informatie zoeken, zich voorbereiden, uitzoeken hoe het werkelijk werkt en vertrouwen op hun eigen kracht, kennis en instincten en doen waarvoor ze zijn gemaakt. Niet stilletjes afwachten tot de prins het oplost, maar haar eigen draak verslaan en temmen. Haar draak, haar strijd, haar victorie. Maar daar moet ze wel even voor werken natuurlijk.