Moederen

Foto: Helena Bonham Carter twee keer in de rol van een moeder, links als de moeder van Charlie in  Charlie and the Chocolate Factory (2005) en rechts als kinderboekenschrijfster Enid Blython in  Enid (2009)

De actrice die vandaag voor de illustratie zorgt, Helena Bonham Carter, is een van mijn favorieten. Ze heeft een voorkeur voor (of wordt bij voorkeur gevraagd voor) het uitbeelden van bizarre, soms groteske, vaak duivelse karakters. Maar ze speelt ook heel andere personages, soms zelfs gewone moeders, hoewel dat dan weer niet toonbeelden van voorbeeldige moeders zijn. Als moeder van Charlie bakt ze er niet veel van en als Enid Blyton evenmin. Enid Blyton was voor mij als kind een van de meest gelezen auteurs. Ik genoot van haar kostschoolverhalen, in zalige onwetendheid van de kritiek die volwassenen hadden op het lage literaire gehalte van haar vertelsels en op het nogal racistische gehalte ervan. Maar dat is allemaal niet waarom zij mij vandaag inspireerde. Dat was namelijk een uitspraak* van haar die ik vond in een biografie op de International Movie Database (IMDb) toen ik een link daarnaar op Facebook volgde. 

‘’Mensen zeggen wel eens ‘’je geeft nog steeds borstvoeding, wat vrijgevig’’. Niks vrijgevig! Het geeft me borsten en slanke dijen. Het is een soort natuurlijke liposuctie. Ik zou de rest van mijn leven wel borstvoeding willen geven als ik dat kon!.’’ 

Daar houd ik van. Niks geen gezweef over allerlei voordelen, en het beste voor mijn kind, en niks geen filantropie en altruïsme; gewoon omdat het goed is voor haarzelf.

We zijn zo geneigd om borstvoeding alleen te zien als voeding voor een kind, dat we bij de redenen om ervoor te kiezen over het hoofd zien dat het om te beginnen veel meer is voor het kind dan eten geven, maar ook dat het ook voor de moeder allerlei consequenties heeft om wel of niet te kiezen voor borstvoeding. Ook moeder worden heeft voor een vrouw consequenties voor het functioneren van haar lichaam en voor de ontwikkeling van haar persoonlijkheid. Er is een aantal ziekten en aandoeningen die meer voorkomen bij vrouwen die nooit moeder werden en bij vrouwen die nooit of maar kort borstvoeding gaven, dan bij haar zusters die zich wel voortplanten en hun kinderen met hun eigen lijf voeden en koesteren. In het evolutionaire model wordt er vrijwel altijd voor gezorgd dat taken, die voor de voortplanting en het voortbestaan van de soort noodzakelijk zijn, plezierig zijn en ook een vorm van beloning inhouden voor de individuen die dat moeten uitvoeren. Zo is seks als eerste nodig voor de instandhouding van de soort en dat wordt algemeen als uitermate plezierig ervaren door de individuen die het uitvoeren. Bij de meeste soorten is de daad die voor voortplanting zorgt niet mogelijk als een van beide partners er niet aan mee wil doen, met andere woorden, verkrachting is in de meeste soorten, zeker onder zoogdieren, uitgesloten. Het is dus een vrijwillige actie die als plezierig wordt ervaren.

De dracht, die volgt op die eerste daad van voortplanting, is over het algemeen niet uitzonderlijk belastend voor het moederdier, al haar systemen zijn zo afgesteld dat het haar niet onnodig veel energie kost en dat het haar vitale functies niet ondermijnt. Het zou immers slecht zijn voor het voortbestaan van de soort als de moederdieren en masse verzwakten of zelfs bezweken onder de last van de zwangerschap. Hetzelfde geldt voor de baring. Die is, indien het moederdier met rust wordt gelaten, over het algemeen goed te doen. Dit geldt overigens ook voor mensen. Ook hier geldt weer dat het uiterst onlogisch zou zijn als het baren van de jongen voor een groot percentage van de moeders gevaarlijk of al te belastend zou zijn. Indien gezorgd wordt voor de juiste omstandigheden, zal het overgrote deel van de vrouwen normaal en veilig kunnen baren. En dat zou zelfs voor veel vrouwen ook nog een plezierige ervaring kunnen zijn, plezierig genoeg om het er ook bij horende ongemak en pijn in de herinnering te overschreeuwen.

Dan komt borstvoeding. Bij de mens is dat een reproductieve activiteit die langer moet worden uitgevoerd dan de dracht. Het ligt voor de hand dat daaraan ook voor de moeder dan voordelen zitten. Je moet wat terugkrijgen voor de inspanning die je lijf levert, voor je toewijzing aan die taak. En dat is ook zo. In het algemeen gaat een vrouwenlijf beter werken door een flinke periode van haar vruchtbare jaren te lacteren. Haar metabolisme  werkt efficiënter (en het overschot aan gewicht gaat daarmee wat makkelijker weg), haar kalkhuishouding wordt economischer (waardoor ze later minder kans heeft op botontkalking), de oestrogeen spiegels blijven laag (waardoor bepaalde vrouwelijke vormen van kanker minder kans krijgen) en haar denkvermogen wordt scherper (want ze moet niet alleen zichzelf, maar ook haar kind beschermen).

En het is plezierig om te doen. Als het goed gaat. Ook hier geldt weer dat de moeder en haar kind zoveel mogelijk met rust moeten worden gelaten en dat de omstandigheden zo optimaal mogelijk moeten zijn. Niet de moeder in de weg zitten met halfslachtige en half-juiste informatie. Niet het proces verstoren door allerlei interventies en krakkemikkige regeltjes. Gewoon moeder en kind, instincten en reflexen. En een beetje goede informatie over hoe dat hele proces werkt. En vooral zonder allerlei culturele of religieuze do’s&dont’s. De gevoelens die komen kijken bij borstvoeding zijn, net als die in alle andere stappen van d reproductie, bepaald door het lijf, door de hormonen, reflexen en instincten. En omdat het evolutionaire model zo in elkaar zit dat voortplanten en het veiligstellen van het overleven van de soort plezierig is, is borstvoeding dat, als het goed is, ook. Voor sommige vrouwen soms zelfs orgastisch plezierig. Nee, denk nu niet direct aan vunzige seks. Het is puur de oxytocine, die zorgt voor de weeën en de toeschietreflex, die ook zorgt voor samentrekking rondom de vagina, maar die ook zorgt voor een soms overweldigende stroom van positieve en genot-opwekkende sensaties in de hersenen. Dat soort orgastisch plezier dus. Gewoon terwijl je aan het moederen bent.

*) [on breast-feeding her baby]: People say, "You're still breast-feeding, that's so generous". Generous, no! It gives me boobs and it takes my thighs away! It's sort of like natural liposuction. I'd carry on breast-feeding for the rest of my life if I could. - biografie op IMD

Kooi

Foto: Hank Azaria als Agador, Gene Hackman als Sen. Kevin Keeley, Dianne Wiest als Louise Keeley en Christine Baranski als Katherine Archer in The Birdcage (1996)
Ik begin dit verhaaltje met dank aan Christa Wiersma-Schaap die dit citaat op mijn Facebook tijdlijn plaatste: (Alejandro Jodorowski:) ‘’Birds born in a cage think flying is a disease.’’

Alle opvattingen en ideeën die een mens heeft komen voort uit een bepaald perspectief, een bepaalde en bepalende context. Wat je ziet is wat je weet en zolang je geen middelen hebt om verder te kijken dan je eigen kooi is alles wat niet binnen de kooi past vreemd, afwijkend, mogelijk eng en waarschijnlijk gevaarlijk. Alleen het bekende is veilig. Als de kooi waarin een vrouw opgroeit een bepaald beeld over moederschap laat zien, zal zij andere vormen van moederen eerder vreemd en mogelijk beangstigend vinden.

Verwachtingen, ideeën en opvattingen van mensen zijn immers een projectie van hun perceptie van de werkelijkheid, zoals vormgegeven door de kooi waarin ze opgroeien. Maar wij zijn geen vogels en wij kunnen door de spijlen van de kooi heen kijken en zien dat daarbuiten nog een heel andere wereld is. En we kunnen, als we dat willen de kooi openmaken, en naar buiten gaan, onze vleugels uitslaan en ondervinden dat er heel wat meer mogelijkheden zijn dan die in de benauwdheid van de kooi. Vliegen blijkt helemaal geen ziekte te zijn, maar een mogelijkheid die de wereld grote maakt en de mogelijkheden eindeloos uitbreidt.

Ons maatschappelijk kooitje leert ons dat baby’s om de paar uur een flinke maaltijd naar binnen werken en tussendoor slapen. Dat zij slapen in hun eigen bed en binnen enkele maanden hun ouders in de nacht niet meer lastig vallen. Dat ze er alles aan doen om hun zin te krijgen en hun ouders naar hun schattige kleine hand te zetten. Dat alles wat ze goed doen hun eigen verdienste is en alles wat ze fout doen de schuld van de moeder. En dat alles wat ze anders doen dan dit beeld een ziekte is, net als vliegen is voor de gekooide vogel.

Een baby die net geboren is, heeft nog geen weet van het maatschappelijke kooitje en dit kooi-perspectief, heeft geen idee wat maatschappelijk aanvaardbaar gedrag voor baby’s is. Zijn perspectief is dat wat hij in zijn DNA, in zijn genen heeft meegekregen. Zijn perspectief is dat van het evolutionair geperfectioneerde systeem. Dat perspectief spreekt van nabijheid, liefde, lijfelijkheid, onbeperkt eten en slapen, wanneer en hoe veel dat nodig is.

Het is de gelukkige baby die zonder kooitje mag opgroeien, met als enige tralies de armen van zijn moeder of zijn vader. Tralies die zich als de tijd daar is, soepel laten openbuigen om de wereld erbuiten in te gaan. In vol vertrouwen dat de wereld daarbuiten goed is; in vol vertrouwen op eigen kunnen. Eerst koesteren en daarna met rust laten*, daarmee krijg je kinderen die vrij als een ongekooide vogel zijn en hun vleugels kunnen en durven uitslaan.

*) Jay Griffiths: Why parents should leave their kids alone.  The Guardian, 4 mei 2013

Café

Foto: Bill Nighy als Lawrence en Kelly Macdonald als Gina  in  The Girl in the Café (TV 2005)
Gisteren was ik in het borstvoedingcafé. Gezellig met drie moeders, een bijna-kleuter, een peuter, en dreumes en een knisper-verse baby van een paar weekjes. Verderop in het etablissement zaten meer moeders, oma’s en kinderen onder de schoolgaande leeftijd. De keukenstaf was druk bezig met de voorbereidingen voor de lunch en voor de koffiedrinkers er was een zeer ruime keuze uit soorten en bereidingen van koffie, thee en fruitige verfrissingen en de nodige versnaperingen. De baby, dreumes en peuter hadden hun eigen snack meegenomen, hoewel de peuter van twee walletjes at dronk. We babbelden wat over moederschap, omaschap en over borstvoeding natuurlijk. De babymoeder had wat problemen met krampjes en zeer enthousiast aan hun taak werkende borsten. De peutermoeder zat in de fase van omgaan met de ontdekking van de acrobatiek-aan-de-borst en de dreumes moeder in de fase van pas-op-wat-hij-in-zijn-mond-stopt-niet-alles-is-eetbaar. Ik mocht leen-oma zijn voor dat hele kleine prutsje terwijl mama even voor zichzelf zorgde. De consumpties waren smakelijk, het gezelschap aangenaam en we namen allemaal iets  nuttigs mee naar huis.
Wat ik mee naar huis nam was een schrijfidee. Samenzijn van vrouwen in diverse stadia van moederschap is, zolang de mensheid bestaat, hoe moeders leren voeden en opvoeden, zogen en zorgen. Niet in een speciaal café, maar gewoon in en om huis. Je groeide op als meisje tot vrouw en werd moeder te midden van allerlei voorbeelden van vrouwen en moeders in allerlei fasen van vrouw- en moeder-zijn. Nooit gebrek aan rolmodellen, voorbeelden en kansen om te oefenen. Meisjes groeien nu op in een klein gezin, met weinig mensen in maar weinig verschillende levensfasen. Een flink deel van hun eigen opvoeding vindt plaats in het groepsverband van de kinderopvang en school in horizontale leeftijdsgroepen. De toenemende gender polarisatie loopt gelijk op met toenemende overseksualisering van de vrouw en het meisje, en een toenemende preutsheid aangaande de borsten. Baby’s zijn weinig zichtbaar en baby’s aan de borst, laat staan dreumesen, peuters, kleuters aan de borst, zijn met name uitermate niet salonfähig. Een meisje dat opgroeit tot vrouw en moeder wordt, is volkomen onvoorbereid op die ervaring, kreeg allerlei gemengde en elkaar tegensprekende boodschappen en heeft nauwelijks iets om op terug te vallen.
Onderzoeken tonen al lang en in herhaling aan dat van alle vormen van hulp en steun die moeders kunnen krijgen, die van moeder tot moeder het effectiefst is. Die steun in combinatie met goede, eerlijke en wetenschappelijke gebaseerde informatie is een winning team. l
Lang voor onderzoeken dit aantoonden was er een groep van zeven moeders, die dat al aanvoelden en bijeenkomsten voor en door moeders gingen organiseren. Het verschijnsel moedergroep was zeer succesvol en verspreidde zich in rap tempo over de hele wereld. De oorspronkelijke groep werd La Leche League, nog steeds een van de leidende organisaties voor borstvoeding peercounseling. Het concept werd overgenomen, nagedaan, aangepast door allerlei andere lokale groepen en waarschijnlijk is het die ontwikkeling van moedergroepen die ervoor gezorgd heeft dat borstvoeding niet werd uitgeroeid, maar weer populairder werd. Met de opkomst van makkelijk toegankelijk internet, werd de fysieke moedergroep voor een deel overgenomen, voor een deel aangevuld, door virtuele moedergroepen in de vorm van bijvoorbeeld forums.
Maar hoeveel informatie en woordelijke ondersteuning een moeder ook op het internet kan vinden, het menselijke contact, het zien van andere moeders en hun kinderen in persoon wordt daar node gemist. En dus organiseren moeders allerlei vormen van ontmoetingen in het wild. Het verschijnsel borstvoedingcafe (mammacafé, babycafé, …) kan ook daaronder worden geschaard. De oorspronkelijke moedergroepen zijn meer gestructureerd met een belangrijke plaats voor het bespreken van een specifiek onderwerp en evolueren meer in de richting van een cursus. De cafés zijn informeler en hebben over het algemeen geen programma. De gesprekken volgen de behoefte van de aanwezigen op dat moment. De aanwezige professionele begeleider moet zorgen voor veel parate kennis over alle mogelijke onderwerpen, want er is geen voorbereid praatje. Voor moeders is de drempel laag. Het is niet nodig je van te voren op te geven of af te melden. Het is gewoon tijdens het boodschappen doen even ergens een kop koffie gaan drinken en een praatje maken met vriendinnen en kennissen die je daar tegenkomt. Ondertussen je kind ook wat te eten geven aan de borst is voor veel moeders in zo’n setting makkelijker dan wanneer ze in hun eentje in een openbare plaats borstvoeding geven.
Borstvoeding-, mama- en babycafés schieten als paddenstoelen uit de grond en dat is goed. Ga er gewoon eens langs. Niets moet, het is volkomen vrijblijvend. De meeste cafés zijn in openbare gelegenheden en de consumpties zijn voor eigen rekening.
Borstvoeding- en mammacafé's in Nederland
Borstvoeding- en mammacafé's in België

Bitterzoet

Foto: Bitterzoet ofwel Solanum Dulcamana is een nachtschadevariant die zowel zoet is (natuurlijk antibioticum) als bitter (giftig) is. Ook de nachtschadevarianten tomaat en aardappel hebben zoete (eetbare) en bittere (giftige) aspecten.

 
Zomaar een twitterberichtje: ‘’Voor ik begon zei ik 6mnd. Na 't begin ‘nou, eerst maar eens 3 maanden’ en vandaag zijn we 6 maanden onderweg en er nog niet zat van!’’ en nog een: ‘’De beste troost van een ziek en hangerig kindje van 13 maanden: borstvoeding; super trots op m’n kleine mannetje en m’n mamamelk!’’. Zomaar twee moeders die hun plezier en geluk delen, maar ook twijfels en zorg. Maar vooral ook hun trots, op zichzelf, hun melk en hun kindjes. Nog maar een paar generaties geleden was moeder worden iets dat je kreeg of niet, zonder dat je daar zelf erg veel bij had in te brengen. Opvoeden was iets dat min of meer vanzelfsprekend ging: gewoon net als ieder ander in je omgeving. Je dacht er niet veel over na. Nu is moeder worden of niet een bewuste keuze (over het algemeen) en moeder zijn hangt van afwegingen en keuzes maken aan elkaar (meestal dan toch). Niet dat ouders vroeger geen problemen en zorgen hadden en gelukkig hadden ze ook volop vreugde, maar andere zorgen en dus andere vreugde. Maar linksom of rechtsom, ouderschap is altijd een ietwat bitterzoet plezier geweest.

Voorafgaand aan ouderschap nu is een heel traject afwegingen: wil ik een kind (of meer) en wanneer wil ik dat kind? Met die tweede bemoeit de hele maatschappij zich. Dokters vinden dat je ze als vrouw beter op wat jongere leeftijd kan krijgen, want dan is je lijf er geschikter voor, ben je vruchtbaarder en is de kans op zwangerschapscomplicaties en afwijkingen in het kind kleiner. Feministen vinden dat je eerst jezelf moet ontplooien en je opleiding te gelde maken, je vrienden vinden dat je eerst zelf eens van het leven moet genieten en je baas vindt waarschijnlijk dat je er liever helemaal niet aan begint, want zwangere vrouwen en moeders zijn lastige, veel verzuimende werknemers met een boel eisen voor de werkomstandigheden. Je ouders beginnen hints te geven dat ze eindelijk wel eens een kleinkind willen en sommige vriendinnen verklaren je voor gek dat je überhaupt je goed geregelde leven wilt opgeven voor zo’n krijsend en aan alle kanten lekkend wurm.

Wanneer je dan zo ver bent dat je besluit moeder te willen worden, opent zich een heel nieuw scala aan mogelijkheden om uit te kiezen, variërend van de keuze van verloskundige of gynaecoloog, tot de plaats waar en de houding waarin je gaat bevallen; van de vraag waar je kind slaapt tot wat hij eet en hoe zijn schoolcarrière vormgegeven gaat worden. En ook hier bemoeit de hele wereld zich ertegenaan. Sommige keuzes zijn levensstijl keuzes, andere gaan over je eigen gezondheid of het welzijn van je kind. En dan zijn er nog allerlei lieden die geldelijk willen profiteren van elke keuze die je voor jezelf en je gezin maakt. Zoete dromen van rozewolkerig moederschap krijgen zo wel een bittere bijsmaak.

Wanneer dan eenmaal de keuzes zijn gemaakt en het kind is geboren lijken zoete tijden na de bittere te zijn aangebroken. De keuzes zijn gemaakt, de koers is uitgezet, zo gaat het gebeuren. In sprookjes is dat wellicht zo, want die eindigen steevast met een ‘’en zij leefden nog lang en gelukkig’’. In het echte leven blijkt die geboorte helemaal niet het gelukkige einde van de reis te zijn, maar het bitterzoete begin. Het kind in je armen kan je overweldigende zoete gevoelens van liefde en toewijding geven, maar ook bittere twijfels en angsten. Wie ben ik dat ik zoveel geluk in mijn schoot geworpen krijg? Wie ben ik om te denken dat ik die verantwoordelijkheid voor een nieuw mens aankan? Het is ook niet niks, als je er even bij stilstaat. Het levensgeluk, het welzijn en de gezondheid van een heel mens liggen daar in jouw armen. 

Gelukkig komt de overweldigende drang tot voortplanten samen met ingebouwde gereedschappen en hulpmiddelen om ook die opvoeding, voeding en verzorging tot een goed einde te brengen. De natuur investeert niet in nieuw leven zonder overleven en gedijen veilig te stellen. Bij dieren gaat dat over het algemeen goed. Er gaat wel eens iets fout, een foutje in de aanleg, onvoorziene omstandigheden, klimaat schommelingen en meer van die bittere zaken, maar over het algemeen gaat het goed en floreert de soort. Bij de soort mens zou dat ook gewoon zo moeten zijn, ware het niet dat de mens denkt overal over te moeten nadenken. Ons denkvermogen is zowel de zoetste als de bitterste toevoeging aan het ontwerp dat de mens onderscheidt van het dier. Omdat we het kunnen doen we het bij alles en nog wat, ook bij dingen waarbij we  dat eigenlijk niet zouden moeten doen. Net als wanneer je heel erg gaat nadenken bij lopen, dan loop je niet meer soepel en zeker, maar wankelend en uit je evenwicht. Dan wordt het geheel een bitterzoete ervaring.
 
Eurolac Flits! met label of zoekterm zoet, bitter, ouderschap, moederschap. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Superieur

Foto: Maggie Smith als Mother Superior  en Whoopi Goldberg als Deloris Van Cartier / Sister Mary Clarence in  Sister Act 2: Back in the Habit (1993)
Dame Maggie Smith als Mother Superior (Moederoverste) in Sister Act is onbetaalbaar. Ze stijgt daarin boven zichzelf uit, zoals het karakter van haar tegenspeelster boven zichzelf uitstijgt. Het woord superieur komt van het Latijnse superus ‘’zich boven bevindend’’, gewoon een plaatsbepaling dus, net als onder, naast, voor en achter. De vergrotende trap van superus is superior, wat dus te omschrijven zou zijn als ‘’nog hoger geplaatst dan’’. In oorsprong is het woord superieur dus geen waardebepaling, maar een plaatsbepaling, een bepaling van de plaats in de ruimte. Een superieur in een bedrijf is iemand die hiërarchisch boven andere werkers staat. Die hiërarchie brengt naast de plaatsbepaling ook een waardebepaling. Die waarde wordt dan bepaald door degene die de hiërarchie instelde. Iemand die zich superieur gedraagt, positioneert zichzelf als van hogere waarde dan anderen.
De mens voelt zich superieur in het stelsel van levende wezens. Hij plaatst zichzelf bovenaan de piramide van het leven. Zo hoog is de eigendunk van de mens dat hij denkt dat hij zelfs beter is dan de natuur en de evolutie bij elkaar. We maken computers met gigantisch rekenvermogen en data opslag en denken de baas te zijn. De hersenen zijn  echter onnoemelijk veel ingenieuzer en ingewikkelder dan elke mens-gemaakte computer. Zo complex is dat apparaat onder onze hersenpan, dat we de werking ervan pas beginnen te exploreren en het grootste deel nog onontgonnen gebied is. Na honderden, duizenden jaren van onderzoeken, moeten we nog steeds constateren dat hoe meer we weten, hoe meer we weten wat we niet weten. De arrogantie van ons superiteitsgevoel belet ons desondanks niet te denken dat wij allerlei dingen zelf veel beter kunnen ontwerpen.
Neem nu de zorg voor en het voeden van ons nageslacht in de eerste kwetsbare levensperiode. Miljoenen jaren van evolutie hebben een systeem ontworpen en vervolmaakt om zuigelingen veilig te houden en te laten groeien en zich te ontwikkelen tot zij sterk genoeg zijn in fysiek en mentaal opzicht om voor zichzelf te zorgen. Dat systeem heet moeder en het heeft zustersystemen in alle zoogdiersoorten. Het moedersysteem voorziet het pasgeboren kind in zijn eerste levensfase van voedsel, bescherming tegen macro- en microgevaren, warmte en een ontwikkeling stimulerende omgeving. Daarnaast heeft het ingebouwde subprogramma’s voor relatievorming, conflicthantering en gevaardetectie. Een eerlijk gezegd redelijk superieur programma, dat de mens deelt met andere zoogdieren. Het plaatst de hele groep zoogdieren op een bepaalde manier op de superieure plaats in het geheel van het leven op aarde. Dat neemt niet weg dat andere soorten ook geavanceerde systemen voor de zorg voor het nageslacht hebben ontwikkeld, die vrijwel net zo succesvol zijn. In feite staan ze meer naast elkaar dan boven of onder elkaar.
Dat neemt niet weg dat de mens, arrogant en eigenwijs als hij is, denkt dat hij toch op zijn minst een ietsepietsie beter is en het systeem kan verbeteren of overtreffen. Wat de mens namelijk toch wel als een fout in dat hele moedersysteem ziet is het feit dat in de soort mens het moedersysteem constant dicht bij het kindsysteem moet zijn en volcontinue op stand by moet staan. En dus bedenkt de mens manieren om daar onderuit te komen. Het systeem en de subsystemen en –programma’s worden zorgvuldig ontleed en geanalyseerd. Wat niet wordt begrepen wordt terzijde geschoven als irrelevant en een flink deel van alle onderdelen en vrijwel niets van de onderlinge samenhangen merkt hij op. Vervolgens maakt hij voor alle onderdelen die hij min of meer begrijpt substituten. De kwaliteit van die substituten vertoont redelijk grote overeenkomst – met een Made in Hongkong ‘’Rolex’’ of ‘’Gucci’’ Een enkele uitschieter haalt de kwaliteit van een Van Meegeren.
 Het trieste is dat niemand beter wordt van al dat gedoe, dat niemand boven zichzelf uitstijgt en niemand werkelijk beter wordt of meer waarde krijgt, integendeel. Nog triester is misschien wel dat veel mensen dat helemaal niet in de gaten hebben en blij zijn met de namaaksels. Denken dat ze niet zonder kunnen en dat het echt beter voor hun kind is om door mensen in fabrieken gemaakt eten te krijgen en alleen in door mensen gemaakte bedjes te slapen en in stoeltjes te zitten en pillen, druppels en prikken voor de bescherming te krijgen. En ze denken dat ze het zelf ook nodig hebben, dat los maken van hun kind, dat afbreken van het moedersysteem. En maar zo weinigen hebben in de gaten hoe ze zichzelf daarmee te kort doen.
Moederoverste denkt ook dat ze goed bezig is en is geschokt als ze een dellerige onderduiker in haar keurige klooster krijgt. eentje die zich niet voegt en de boel op stelten zet. Wat ze gaandeweg ontdekt, is dat die vreemde eend in de bijt juist het goede in haar medezusters naar boven haalt en de hele orde op een hoger plan trekt. Mensen die de veilige boel van het westerse moederschap op stelten zetten worden aanvankelijk ook met argwaan en zelfs afschuw bekeken. Maar die mensen die vettellen over het moedersysteem en hoe dat eigenlijk werkt zetten de boel niet op stelten, die willen het idee van moederschap juist naar een hoger pan trekken, superieur maken aan de toestand waarin het verzeilt is geraakt. Want dat is wat moeders en kinderen verdienen: ze mogen allemaal dat stapje hoger staan.

Eurolac Flits! met label moeder, moederschap, zorgen. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Veelzijdig

Foto: vlnr: Maggie Smith als Muriel Donnelly, Ronald Pickup als Norman Cousins, Bill Nighy als Douglas Ainslie, Penelope Wilton als Jean Ainslie, Celia Imrie als Madge Hardcastle, Judi Dench als Evelyn Greenslade, Tom Wilkinson als Graham Dashwood in The Best Exotic Marigold Hotel
Een rijtje, niet echt bij elkaar horende, mensen van pensioengerechtigde leeftijd zittend op aan elkaar gelaste stoelen in een vliegveldhal, kennelijk wachtend op iets. Is het wachten op het vertrek van een uitgestelde vlucht? Wachten om opgehaald te worden? Horen ze wel of niet bij elkaar? Wat doen ze daar en waarom lijken ze toch bij elkaar te horen ook al zijn ze zo verschillend? En hoe wil ik dit in vredesnaam aan borstvoeding linken? De waarheid is, dat ik een serie wilde doen met Bill Nighy, een zeer veelzijdige Britse acteur, met zeer indringende ogen en een breed scala aan rollen, variërend van kleine bijrollen (hij speelt bijvoorbeeld een niet terug te vinden bijrolletje als politieman ergens in de 1980 versie van Little Lord Fauntleroy (met Alec Guinness als de misantropische door jicht geplaagde grootvader Earl of Dorincourt en  Patrick Stewart als Wilkins) tot dragende hoofd- en bijrollen. Hij stond op toneel en voor TV- en filmcamera’s en voor microfoons voor radio-hoorspelen en het inspreken van animatiefilms en documentaires. Een veelzijdig acteur dus. En zo kwam ik hem ook tegen in de film van de illustratie, in het illustere gezelschap van meerdere groten uit de Britse acteursstal. Een veelkleurig en veelzijdig gezelschap. Een gezelschap dat elkaar tot nog grotere hoogten inspireert dan ze elk apart al kwamen.
Een van de mooie dingen van Bill Nighy is, naast zijn veelzijdigheid, zijn nederigheid. Hij voelt zich niet te min om kleine rolletjes aan te nemen en legt in die kleine rollen net zo veel moeite en vakmanschap als in de grotere rollen. Acteren is zijn vak, zijn passie en bij elke rol wil hij eruit halen wat erin zit, zich ten volle geven. Van een moeder zou je hetzelfde kunnen zeggen. Een moeder heeft ontelbare rollen, grote en kleine, schijnbaar onbelangrijke en heel belangrijke door elkaar. Een goede moeder is niet zij die vooral schittert in de grote rollen, maar zij die haar stinkende best doet in alle rollen en rolletjes. Samen met andere moeders kan zij dan tot ongekende hoogten stijgen en die andere moeders daarin meenemen. Individuele moeders kunnen groots en meeslepend schitteren, moeders die samenwerken worden godinnen.
In de kunstgeschiedenis is een rode draad te vinden van eer aan of verering van het moederschap. Dat begon al smet de beeldjes van de mensen uit de Steentijd, waarin niet zozeer de seksuele vrouwelijkheid werd vereerd, maar de vrouw als moeder: schenker en onderhouder van het leven. Het idee van een vaderlijke godfiguur is een vrij late ontwikkeling, het begon met een moeder als vereringssymbool. En zelfs tijdens de opkomst en bloei van de vader-god culturen bleef de godin-moeder aanwezig als archetype. Die moedergodin is een veelzijdig type, zo veelzijdig dat je eerder denkt aan meerdere godinnen die samen de klus klaren dan als één supervrouw die het allemaal in haar eentje doet.
Vrouwen zijn niet ontworpen om in eenzaamheid moeder te zijn. We zijn nu eenmaal groepsdieren en zijn ontworpen in samen te leven en te werken en te moederen. In een groep zijn vrouwen co-werkers, elk apart zijn ze concurrenten. In een groep zijn vrouwen allemaal leerling en meester , elk wanneer dat nodig is, zelfs leerling voor het ene en meester voor het andere aspect tegelijkertijd. Kennis en vaardigheden komen in groepen haast als vanzelf aanwaaien door samenwerken en afkijken en nadoen. Afkijken en nadoen is de meest natuurlijke vorm van leren; het is de manier waarop kinderen leren spreken, lopen en zich in gezelschap gedragen. In een groep functioneren vrouwen haast als vanzelf als bijen, elk apart lijkt het meer op een ratrace. Onze maatschappelijke inrichting maakt het ratracemodel het meest voor de hand liggend.
En dus maken vrouwen ruzie, vliegen ze elkaar in de haren en raken verwikkeld in onverkwikkelijke bitchfights. Over het algemeen niet fysiek, maar wel met woorden. Deze mommywars, zoals ze in Engelssprekende delen van het www al worden genoemd zijn het ultieme resultaat van onze tendens om vrouwen, moeders te separeren en te dwingen hun moederschap alleen te beleven. In plaats van sterke godinnen in een walhalla zijn we verworden tot de lagere demonen in het pandemonium. Wat een verspilling van kracht. We zitten als een slecht bij elkaar passend gezelschap op een rij aan elkaar gelaste stoelen in een vliegveldhal, elk bezig met onze eigen sores; elk glurend naar die anderen die hun gekke dingen doen. Maar als we elkaar de kans geven, als we met elkaar optrekken, elkaar leren kennen, leren we gaandeweg onszelf en onze eigen kracht kennen en dan kunnen we er samen beter van worden. Laten we van het Exotic Marigold Hotel een echte goudsbloem maken: helend, stralend, krachtig. Samen halen moeders het beste in elkaar omhoog. Ieder met de eigen inbreng en ervaring, elk met de eigen mogelijkheden en beperkingen. Zo veelzijdig als een samengesteldbloemige goudsbloem.
Eurolac Flits! met label samen, samenspel, samenwerking, moedergodin, moederschap. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Zaligheid

Foto: Opperste gelukzaligheid: een nest slapende puppies.
Zou ik het doen? Gewoon nog een keer over normen en waarden. Over wat normaal is en waarde heeft. Over normstelling en waardering. Ik heb het daar best vaak over, merk ik. Kennelijk loopt mijn mond, of liever gezegd: lopen mijn typende vingers over waarvan mijn hart vol is. Ik kan me daar met hart en ziel aan overgeven, haast mijn ziel en zaligheid aan geven, want het is me uit het hart gegrepen. Zo zeer gaat me dat ter harte dat ik er wel drie stukjes over kan schrijven: hart, ziel en zaligheid.
Wat mij in het hart raakt, daar ga ik voor met hart en ziel, daarvoor zet ik mijn hele ziel en zaligheid in. U heeft dat wellicht al eens gemerkt. Mijn inzet wordt nogal eens getriggerd door beroering van mijn rode knoppen. Sommige van die rode knoppen hebben een uiterst gevoelige contactje, terwijl andere toch wel een stevige stomp nodig hebben. Sommige van die meer gevoelige contactjes hebben niet eens iets met mijn gebied van expertise te maken. Ik zag een kreet langskomen die zelf had willen bedenken, zo zeer is hij van toepassing: ‘’Ik ben allergische voor stupiditeit, ik krijg dan een acute aanval van sarcasme’’. Gisteren was het weer helemaal raak. Een zalig geval van stupiditeit, want gepleegd door een zeer geleerd persoon. Een arts, academisch gevormd, met een decenniumlange studie achter de rug, die met droge ogen en een stalen gezicht de meest klinkklare nonsens zit te verkopen Zálig! Zaaa-lig, gewoon. Zulke lui moet je gewoon koesteren, ware het niet dat zij hele hordes moeders en kinderen in de kou laten staan met hun stupiditeit.
Uit mijn antwoord op de uitingen van deze dokter (waar ik mijn sarcasme enigszins in toom heb trachten te houden):

‘’Ik ben geschokt door uw antwoord. Het getuigt niet alleen van een bedroevend gebrek aan kennis over het onderwerp en een even bedroevende, ouderwets-paternalistische dokter attitude, maar vooral van beïnvloeding door de kunstvoedingsindustrie. Een arts zou toch beter moeten weten dan de verkooppraatjes van fabrikanten van kunstvoeding, net als die van farmaceutische producten, als medische kennis verder te vertellen. Kunstvoeding is per definitie niet ''tegenwoordig bijna net zo goed als borstvoeding''. Ten eerste kan het product kunstvoeding op geen enkele manier met het proces borstvoeding worden vergeleken, ook kunstvoeding in vergelijking met moedermelk komt er bekaaid van af. Het enige wat je ervan kunt zeggen is dat het de meeste kinderen in leven houdt en laat groeien. Verder is het zwaar deficiënt in allerlei opneembare vitaminen en mineralen en bevat het nagenoeg geen beschermende stoffen. Daarnaast bevat het een overdosis van andere nutriënten, omdat die in de aangeboden vorm slecht voor een kind opneembaar zijn.
Borstvoeding geven is een normaal fysiologisch proces voor een volwassen vrouw en er is geen reden om aan te nemen dat het menselijk model zo slecht is dat de doorsnee vrouw dit alleen tegen betaling van hoge gezondheidskosten zou kunnen volbrengen. De manier waarop over het geven borstvoeding door zorgverleners, waaronder artsen, wordt geadviseerd maakt het voor veel vrouwen wel een schier onmogelijke taak. Borstvoeding is niet moeilijk, het wordt moeilijk gemaakt.’’

Ik heb nog geen antwoord gehad en verwacht dat ook niet. Ik vrees dat mijn sarcasme als parels voor de zwijnen is in dit geval. Er is niets te vergelijken met de relatie van een moeder met haar kind in de eerste levensmaanden of –jaren. De blauwdruk van de mens is op dat stuk zo ingevuld dat het een periode en een staat van opperste zaligheid kan zijn, het beleven van het summum van menselijkheid. Niets voor niets, natuurlijk, en al helemaal geen zaligheid, dus er moet wel aan worden gewerkt. Maar met wat inzet is het voor vrijwel iedereen haalbaar. Met een stimulerende, ondersteunende en beschermende omgeving, dat wel. Dokters die moederen en borstvoeding moeilijk maken, die kunnen we missen als kiespijn.
Alles in het lichaam en de hersenen van moeder en kind werken naar die staat van gelukzaligheid, dat zou de natuurlijke staat van een moeder en haar kind moeten zijn. Maar wij leven in een uitermate kind- en moederonvriendelijke maatschappij. Kinderen worden zoveel mogelijk weggestopt in speciale ruimtes, waar verder niemand iets van ze merkt. (Je denkt toch niet serieus dat dat ballenbad er is met het welzijn van de kinderen op het oog? Welnee, het is er om vaders en moeders ongestoord te kunnen laten winkelen en meer geld uitgeven.) Moederschap wordt niet gewaardeerd en zorgen voor kinderen en hen opvoeden wordt pas iets waard als het tegen betaling wordt gedaan door anderen dan de ouders zelf. Een vrouw die zelf voor haar kinderen zorgt en ze opvoedt, doet niets en parasiteert op haar echtgenoot en de maatschappij. Brengt zij tegen betaling haar kinderen onder bij een ander en gaat zij, eveneens tegen betaling, de kinderen van andere mensen verzorgen en opvoeden, dan verricht zij plotseling zinnig en gewaardeerd werk.
Deze maatschappij is harteloos in plaats van hartelijk voor moeders en kinderen. Maakt kinderen en moeders zielig in plaats van zalig. En volkomen onnodig. Een klein beetje meer begrip, een klein beetje langer verlof, een klein beetje meer aanvaarding op de werkplek. en vooral en bovenal: steun in woord én daad van zorgverleners, inclusief dokters, met kennis van zaken. Dokters die hun kennis en attitude niet krijgen bij de cadeautjes van Bigfarma en de voedingswarenindustrie, maar van hun eigen intellect, zelfstandig denken en studeren, die hun hart, ziel en zaligheid inzetten voor de gezondheid, het welzijn en, ja toch ook, de zaligheid van de medemens.

Eurolac Flits! met label samenstelling, moedermelk, kunstvoeding, reclame. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Prioriteiten

Foto: Paul Bettany moet als Priest in de gelijknamige film zijn prioriteiten bijstellen als hij fanatiek de damsel in distress gaat redden
Soms wordt ik uitgemaakt voor een fundamentalist, een fanaticus, een evangelist en een sektariër. Ga d’r maar aanstaan: dat is een hele opgave om daaraan te voldoen. Ik zou me eigenlijk misschien wel gevleid moeten voelen, het zijn immers allemaal termen die aangeven dat ik sta voor mijn overtuiging. Alleen zijn dit allemaal termen die vrijwel nooit positief zijn bedoeld. Ze hebben allemaal een bijbetekenis van tunnelvisie, oogklepperij, arrogantie en snobisme. Men vindt, kortom, dat ik ik me te veel focus op mijn ene doel en dat ik dat met religieus fanatisme en dat met uitsluiting van elke andere mogelijkheid aan anderen probeer op te dringen. Gelukkig zijn er ook mensen die dat juist niet vinden en die mij bedanken voor mijn focus en het goed ordenen van mijn prioriteiten. Met die laatsten ben ik het, uiteraard, veel meer eens.
Ik sta wel voor mijn overtuiging en daar is niets fundamentalistisch, sektarisch of evangelisch aan. Uiteraard ben ik wel enigszins fanatiek in het vinden van aanleidingen om mijn overtuiging te toetsen aan de uitingen van anderen. Als je fanatiek omschrijft als gedreven, ja dan ben ik fanatiek. Als je fundamentalistisch beschrijft als je vasthouden aan de fundamenten, ja dan ben ik een fundamentalist. Want die fundamenten die liggen vast. Van sommige fundamenten begrijpen we de structuur nog niet en van sommige de onderlinge samenhang niet, en sommige daar willen we helemaal niet aan, maar die fundamenten zijn er. Dat zijn de evolutionaire, biologische en natuurkundige wetten die bepalen hoe het leven leeft. Die wetten vergen geen geloof, maar weten. Het is geen evangelie, maar wetenschap.
Daarom ziet mijn prioriteitenlijstje eruit zoals het eruit ziet: het beschermen en bevorderen van het gezonde begin van een mensenleven. Heel legitiem en heel herkenbaar. Het gevoel van fanatisme dat sommigen krijgen als ze mij daarover bezig horen en bezig zien ontspruit waarschijnlijk niet direct aan wat ik doe en zeg, maar het ongemakkelijke gevoel dat veel mensen erdoor krijgen. Ik ben de brenger van de ongewenste boodschap, van de waarheid die slecht uitkomt. Want die evolutie, biologie en natuurkunde werken niet zo als veel mensen graag zouden zien hoe ze werken. Mijn lieve, wijze Grootmoe zei het vroeger al: ‘’Liever’’-koekjes worden niet gebakken, als ik zei liever iets anders te doen dan het klusje dat zij voor mij in gedachten had.
Ik ga bij dat bevorderen en beschermen van de gezonde start van het leven van een beginnend mens uit van dat beginnende mensje. In onze maatschappij hebben alle andere mensen namelijk meer stem dan het beginnende mensje, de zuigeling, het jonge kind. Niet dat de moeder niet belangrijk is, maar zij heeft haar eigen stem en haar eigen voorvechters. Ik zou bij mijn eigen eerste kind een betere moeder zijn geweest als er toen iemand was opgestaan om voor mijn kind te spreken in plaats van voor mij. Als er misschien iemand fanatieker was geweest in het uitdragen van de boodschap van mijn kind, van Het Kind. En ik had die stem al gehoord tijdens mijn opleiding toen ik de grote denkers bestudeerde, de grondleggers van de moderne pedagogiek en ontwikkelingspsychologie. Maar er had iemand wat fanatieker mogen zijn, wat fundamentalistischer, had wat meer mogen doordrammen over het belang van die eerste jaren. Ook toen al was dat belang bekend, maar die kennis heeft De Maatschappij nooit bereikt.
Die leemte, die niche, probeer ik nu te vullen met mijn fundamentalischte, fanatieke gedram over moeder-en-kind-nabijheid, over borstvoeding, tot in het oneindige over het belang van borstvoeding en het samenzijn van moeder en kind. Over het respecteren van de evolutionaire, biologische en natuurkundige wetmatigheden. En nog een beetje meer over borstvoeding en relatievorming. En dan nog wat. Misschien hebben ze we gelijk en ben ik een fanaticus, een fundamentalist en een doordrammer. Maar ik ben zeker weten geen evangelist of een sektariër. Ik doe niet aan religie en probeer niemand door angst en terreur te pressen in een sekte te gaan. Zeker niet de individuele moeder die ik met haar kind begeleid als zij mij daarom vraagt.
Soms, heel soms, heb ik zelfs een moeder voor me die zo fanatiek is in het willen borstvoeding geven, alleen borstvoeding, niets dan borstvoeding, dat ik haar zou willen zeggen: Weet je, lieverd, stop er maar mee. Geef lekker een flesje met gekochte melk en geniet nu eens van je kind en het moeder zijn. Want soms staatdie fanatieke wil tot borstvoeding geven het moederen in de weg.

Eurolac Flits met label moeder-en-kind-nabijheid, moederschap, exclusief. Deze links leiden naar blog bijdragen over deze thema's. De plaatjes in de linker zijkolom leiden naar meer verhaaltjes over hetzelfde thema.

Meanderen

Foto: satelliet foto van de meanderende Quillayute River (Washington, USA, tussen Forks en La Push) die de Dickey River in zich opneemt en via een natuurlijke haven uitloopt in de oceaan
De eerste reactie op mijn oproep om een titel voor een blogbijdrage te verzinnen was ‘Meanderen’. Een mooi woord met een vloeiende en beweeglijke betekenis. Het gaat om de manier waarop een rivier of beek door het landschap stroomt. Een rivier stroomt nooit rechttoe-rechtaan zoals een door mensen aangelegd kanaal, maar het water zoekt de weg van de minste weerstand langs de oneffenheden van het terrein. Er komen dus altijd bochten in de loop van een rivier. In een bocht gaat de middelpuntvliedende (of centrifugale) kracht werken. Het water in de buitenbocht gaat sneller stromen dan dat in de binnenbocht. Dat sneller stromende water stoot tegen de wal (aan de stootoever kant)en slijpt daar grond van af, terwijl aan de kant waar het water langzamer stroomt (de glijoever) grondmateriaal wordt afgezet. De bocht wordt steeds groter en de rivier steeds langer. De meander kan zo wijd en rond worden dat het begin en het einde elkaar raken en de meander doorbreekt. De rivier herneemt zijn oude loop en in de voormalige meander, nu het hoefijzervormige meandermeer, stroomt het water niet meer.
Waar de kant van zacht materiaal is gemaakt kalft de grond makkelijk af en kan de rivier breed uitdijen aan de stootkant en aan de glijoever idyllische strandjes achterlaten. Wanneer de ondergrond meer weerstand biedt wordt de stootoever soms meer een klif, waar het water steeds venijniger tegenaan stoot, omdat er zo weinig ruimte overblijft als het water aan de glijoever-kant zijn bezinksel heeft laten vallen. Wat een prachtige metaforen voor het leven van een moeder. Rustig vloeiend en uitdijend, met strandjes om te rusten en te spelen, maar ook scherpe kanten, slijpen en botsen. Moederschap is als een meanderende rivier. Of misschien is de moeder die meanderende rivier en is moederschap de reis die je langs en over die rivier maakt.
Zo kan moederschap lijken op een luie, zonnige zondagmiddag op het water, met een picknick op een zandstrandje, en kinderen die pootjebaden in het heldere, rustig stromende water.  Of het kan lijken op een wildwatervaren tocht of rafting als het rivierbed smal is en het snelstromende water met geweld tegen de kanten slaat. En dan gaat het nog onweren ook. Water en geweld van alle kanten, zodat je onder niet meer van boven kunt onderscheiden. En terwijl je hard werkt, en dan nog wat, om die boot overeind en aan het varen te houden en daarheen te gaan waarheen jij wilt gaan, staan ’’de beste stuurlui’’ op de wal en schreeuwen aanwijzingen en adviezen. De helft gaat langs je heen omdat je het domweg te druk hebt (en de kinderen te veel herrie maken). Een flink deel is te zot om zelfs maar te overwegen en een deel lijkt heel zinnig, maar hoe pas je dat toe terwijl al je ogen, oren, handen en voeten het druk hebben?
Tot je die ene stem erbovenuit hoort: ‘’Go with the flow!’’ Laat de stroom je meenemen, probeer botsingen met de kant te voorkomen en laat de natuurlijke loop van het water je verder brengen. De volgende meander kan er heel anders uit zien en voorbij die volgende meander of eentje verder kan dat zondagmiddag strandje liggen. Waarschijnlijk was het je eigen stem die je dit beste advies gaf. Ga mee met de stroom, laat je drijven, voorkom botsingen. Vecht niet tegen het water, water wint altijd. Werk mee met het water en je wint allebei. Zorg voor een goede boot die tegen een stootje kan en waar je op vertrouwen kan dat hij niet zomaar omslaat. Zorg dat je een maatje hebt om het samen te doen, iemand om op terug te vallen, om soms even het roer over te nemen of mee te helpen roeien van de scherpe kant af. Maar laat je vooral meenemen door de stroom. Die komt namelijk vrijwel altijd uit bij dat strandje.
Eurolac Flits! met label moeder, moederschap. Deze links leiden naar lijsten met bijdragen met deze labels. Klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Dubbelrol

Foto: Jackson Rathbone als de twee persona’s Adam / Amanda  in  Conflicted (Criminal Minds: S 4, E 20)
In ouderschap is een duidelijke rolverdeling: er zijn vaders en er zijn moeders. Samen maken ze het kind, de moeder draagt, baart en voedt het. De vader beschermt vrouw en kroost tegen de grote boze buitenwereld. Op het eerste gezicht klopt dat vastleggen van die rollen ook wel. Vrouwen hebben immers de baarmoeder, het wijdere bekken en de borsten. En vaders hebben nu eenmaal de grotere spiermassa, de dominantie van de denk-hersenen over de voel-hersenen en de nodige hormonaal gestuurde agressie. Zo zit toch dat mooie overzichtelijke plaatje in elkaar. Alles op zijn plaats en een plaats voor alles. Orde en regelmaat en ieder zijn rol. Maar niet heus. In het echt speelt elk mens een dubbelrol en liggen gender en genderrollen helemaal niet  als in beton gegoten vast. Niet zo dramatisch als de verschillende persona’s in iemand met een meervoudige persoonlijkheid stoornis, maar toch.
De rollen liggen niet zo vast, net zo min als de gereedschappen. Overspecialisatie leidt in de biologie vaak tot een vroegtijdig einde, terwijl flexibiliteit juist de overlevingskansen van de soort verhoogt. Hoewel er ook diersoorten zijn bij wie ook dat open staat voor aanpassing naar de behoeften van het moment ligt het tussen bevruchting en baring allemaal redelijk vast: samen maken, moeder draagt en baart. Maar dan het verzorgen versus beschermen. In een eerder Flits!* schreef ik al over de toegenomen agressie bij vrouwen die net moeder zijn geworden. Die hebben, met permissie, geen vent nodig om zichzelf en hun kind te beschermen, dat doen ze zelf wel, dankuwel. Uit allerlei verschillende onderzoeken blijkt dat vrouwen, die net moeder zijn geworden, extra alert zijn op gevaar, agressiever in hun reactie erop en een groter probleemoplossend vermogen hebben dan in andere tijden. Dat is niet voorbehouden aan mamabeer en mamaleeuw, maar geldt ook voor mamarat en mamamens.
Die vader, ondertussen, is als hij net vader is geworden, helemaal niet meer zo de macho die hij daarvoor was. Hoe meer hij zich engageert aan het vaderschap en meedoet met de verzorging, hoe lager de hoeveelheid testosteron in zijn bloed (Perini et al, 2012) en hoe hoger de prolactinespiegels worden. Testosteron = vechten, prolactine = zorgen. Zo simpel is dat. En zo zie je na de geboorte van een kind moeder agressiever worden en vader zachter. Puur biologisch kunnen vaders en moeders de verzorgende en vechtende rollen moeiteloos delen. Maar ook de voedende rol kan worden gedeeld. Nee, niet met een flesje poeder of moeder. Maar met vadermelk uit de vaderborst. Niet dat elke vader zou moeten voeden om te kunnen vaderen, maar het kan wel. Niet alleen een kind met twee moeders kan door beiden worden gevoed, ook een kind met een meer traditioneel stel ouders kan dat.
In een maatschappij, die  in een van de meest extreme uitzwaaien naar genderpolarisatie ooit zit, is dit wellicht een ongehoord en revolutionair inzicht. Maar biologische gezien is het volstrekt normaal. Mannelijke lactatie zou je kunnen zien als een ingeboren plan B voor als voeden door de moeder onverhoopt onmogelijk is. Bij enkele vleermuissoorten is voeden door de vader en de moeder normaal en bij sommige andere diersoorten is incidenteel voeden door vaderdieren niet ongebruikelijk. In aanleg is het klierweefsel voor melkaanmaak bij jongens en meisjes hetzelfde en het is maar door de hormonale invloeden bij het pubermeisje en de zwangere vrouw dat bij haar de borsten gaan groeien en functioneel worden.
Dijkman rapporteerde, gebaseerd op een artikel in De Standaard en even weinig onderzocht als dat artikel, in Welingelichte Kringen ietwat sensationeel dat mannen ook kunnen borstvoeden. Vreemd genoeg vonden beide schrijvers kennelijk het door uithongering geïnduceerde lacteren van mannen het meest interessante deel van het verhaal. Terwijl ik nu juist die ingebouwde biologische back-up en multifunctionaliteit van beide genders zo interessant vind. Wellicht dat beide schrijvers in een hoog-testosteronfase zitten. Dat zorgt ervoor dat mannen, aldus Perini et al, ‘’sensation seekers’’ zijn. Die testosteron moet toch wat als er geen wolharige neushoorns zijn om te bevechten.
*) Eurolac Flits! Leeuwen en beren
Perini T, Ditzen B, Hengartner M, Ehlert U: Sensation seeking in fathers: The impact on testosterone and paternal investment. Hormones and Behavior 2012. 61(2):191-195, ISSN 0018-506X, 10.1016/j.yhbeh.2011.12.004.
Dijkman G: Ook mannen kunnen borstvoeding geven. Online 3 december 2012. Op basis van:
De Standaard: Hoezo, ook mannen kunnen borstvoeding geven? Online 30 november 2012.
Mijn gepubliceerde reactie op Dijkman:
''Hier is absoluut geen sprake van mysterie en het is onbegrijpelijk dat hier niet een echte deskundige aangaande de menselijke lactatie (een lactatiekundige) is geraadpleegd om duidelijkheid te verschaffen. Bij alle embryo's, zowel de mannelijke als de vrouwelijke wordt volkomen identiek melkklierweefsel aangelegd, dat vervolgens tot aan de puberteit in rustende of latente staat blijft. Bij meisje gaat dat klierweefsel onder invloed van de hormonale veranderingen groeien en verder ontwikkelen, bij jongens blijft het latent. Onder de juiste omstandigheden kan ook dat mannelijke latente klierweefsel gaan groeien en ontwikkelen en functioneel worden. Daar is gelukkig geen uithongering voor nodig. Stimulering van de tepels door een zuigende baby is de meest fail-proof methode, gevolgd door en/of gecombineerd met het gebruiken van medicijnen of kruiden die de aanmaak en afgifte van prolactine stimuleren. Bij mannen die juist vader zijn geworden en zich engageren aan het ouderschap is dit het makkelijkst, omdat bij hun de afgifte van mannelijke hormonen enigszins wordt geremd.''

Gereserveerde plaatsen

Foto: Twilight marathon poster; bioscoopplaatsen reservering
Zaterdag ga ik naar de bioscoop. Met mijn dochter en schoondochter. Lady’s night na een middag thuis de voorafgaande films van de serie te bekijken*. In de bioscoop hebben we gereserveerde plaatsen. Gelukkig was ik nog op tijd om de op een na beste plaatsen te krijgen, net even buiten het midden. Precies in het midden van de lengte- en de breedte-as zijn de beste plaatsen, maar deze voldoen bijna net zo goed. Een beetje hoger of een beetje verder naar de zijkant voldoet ook, maar dan moet je toch net even meer moeite doen om comfortabel te kijken. Langs de randen is bijna geen optie. Stijve nek plaatsen zijn dat. Niettemin, als er niks anders meer was, had ik toch zulke plaatsen genomen, want die film wil ik perse zien. Nou, misschien dat ik bij alleen de optie voorste rij hoekplaats toch had afgehaakt en was uitgeweken naar een andere voorstelling.
De WHO en Unicef zijn het er, samen met deskundigen in het veld, over eens, op basis van de biologie en de wetenschappelijke bewijzen, dat menselijke melk voor menselijke zuigelingen de voeding van eerste keuze is. Sterker nog, dat menselijke melk niet zozeer de eerste keuze is, maar de enige optie die recht doet aan de specifieke behoeften van groei en ontwikkeling van een mensenkind. Zo sterk zelfs, dat de optie niet-menselijke melk pas op de vierde en volgende plaatsen komt. De eerste twee plaatsen zijn gereserveerd voor respectievelijk melk van de eigen moeder direct uit de borst en afgekolfde melk van de eigen moeder op andere wijze gegeven. De derde plaats is toegewezen aan andere menselijke melk, menselijke melk van een andere moeder. Direct uit haar borst of gekolfd en gedoneerd. De op een na laatste plaats is voorbehouden aan aangepaste melk van niet menselijke bron, de kunstvoeding. Op de allerlaatste plaats, als er echt helemaal niets anders meer te vinden is en uitwijken naar een andere voorstelling ook geen optie is, zijn alle andere vloeistoffen zoals koemelk-water-mengsels, notenmelk en graanafkooksels.
Het zou dus voor de hand liggen dat moeders, bij wie de plaatsen één en twee niet of niet voldoende werken, uitwijken naar plaats drie. Menselijke melk voor menselijke baby’s. Het blijft mij telkens weer verbazen dat er toch veel moeders zijn die dit een lastig concept vinden. Veel mensen, die geen moeder zijn, vinden het ronduit vies, om niet te zeggen smerig. Het is mij een compleet raadsel hoe het kan, maar veel mensen associëren melk met vies. Let op, mensenmelk, koeienmelk is prima. Koeienmelk, volgepakt met groeihormonen en antibiotica is goed. Koeienmelk uit spenen die, omdat de uiers zo buitenproportioneel groot gekweekt zijn, door hun eigen bagger slepen is geweldig. Koeienmelk die in de fabriek is uitgedroogd, gestript en opgevuld is een wetenschappelijk wonder. Maar mensenmelk, ik bedoel ménsenmelk, je weet wel: bórstmelk, o jakkes, jakkie-bah. Mensenmelk, die door een andere moeder in alle liefde ook aan haar eigen kind wordt gegeven, en die, uit pure naastenliefde, voor een ander kind wordt gekolfd.
Moeders zijn gemengd in hun gevoelens over donormelk. Het idee van vies leeft bij hen minder, ze geven immers van diezelfde melk ook aan hun eigen kind. Veel moeders zijn direct bereid om voor een ander kindje te gaan kolven als ze voldoende melk hebben. Geen enkel probleem, ze delen met liefde van hun overdaad. Veel moeders zouden het ook geen echt probleem vinden om occasioneel een ander kindje aan de borst te voeden. Het plaatje verandert pas als het gaat om het eigen kind en de melk en borst van een andere moeder. Dan aarzelen veel meer moeders en velen denken dat ze dan toch de lager geklasseerde optie van niet menselijke melk zouden kiezen. Ook moeders die ten volle overtuigd zijn van de waarde van uitsluitend menselijke melk voor menselijke kinderen.
Het gaat deze moeders er niet om dat ze het een vies idee vinden. Ook niet dat ze bang zijn voor het overdragen van ziektes. De donormoeder voedt haar eigen kind immers ook met die melk. Wat voor veel van deze moeders speelt, is dat het aanvaarden van de melk van een andere moeder hen het gevoel geeft, dat zij hun moederschap uit handen geven; het gevoel dat zij een niet-goed-genoeg moeder zijn, door om te beginnen geen of onvoldoende melk voor hun kind te hebben, en vervolgens van een andere moeder te moeten accepteren, dat zij niet alleen voldoende heeft voor haar eigen kind (en dus wel een goed-genoeg moeder is), maar zelfs nog over heeft voor een ander kindje. Niet-menselijke melk uit een fabriek heeft die persoonlijke, verwarrende connotaties niet. Die niet-menselijke melk is dus voor haar kind niet de meest gunstige keuze, maar voor het emotionele welzijn van de moeder misschien wel.
Er zijn ook culturen waar vrouwen hier geen last van hebben. Zij delen vrijelijk al hun vaardigheden, inclusief de vaardigheid om melk te maken en kinderen te voeden. Misschien omdat in die culturen moeders worden geëerd en gerespecteerd en daar niets extra’s voor hoeven te doen? In onze cultuur worden moeders niet gewaardeerd en gerespecteerd alleen om het feit dat ze moeder zijn. Ze moeten een goede moeder zijn en liefst een betere moeder dan andere moeders. Westers moederschap is een competitie. Wie ergens goed in is en een overvloed heeft kan makkelijk genereus zijn en delen, dat versterkt de positie zelfs. Maar toegeven dat je ergens minder goed in bent en accepteren wat een ander over heeft, kan in een dergelijke competitieve situatie te veel gevraagd zijn.
Voor de goede orde: ik zeg niet dat er goede, betere en slechtere moeders zijn. Ik zeg alleen dat moeders zich een slechtere moeder kunnen voelen. Dat is zo jammer, moeders doen zichzelf daarmee groot onrecht. Iedere moeder die haar best doet en naar beste vermogen doet voor haar kind wat ze denkt dat goed is, is een goede moeder. Of een goed-genoeg moeder. Goed genoeg ís goed genoeg. We zijn immers maar gewone mensen zonder super-powers. Voor superpowermensen gaan we wel naar de bioscoop. Liefst op de beste, gereserveerde plaatsen, maar als die al vergeven zijn, nemen we genoegen met de plaatsen daar omheen.
*) De officiële marathon is natuurlijk ook heel leuk om te doen, maar dat is tot diep in de nacht midden in de week. En om er nu een dag voor vrij te nemen dat te zien en nog een om uit te slapen erna, dat is ook wel weer erg fanatiek fan-gedrag.

Eurolac Flits! met label moedermelk, donormelk, kunstvoeding, moederschap. Deze links leiden naar lijsten met blogs met deze labels. Klik op de plaatsjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Ongepast

Foto: Lauren Graham als Lorelai Gilmore  in de TV serie The Gilmore Girls

Deel 1 in een miniserie over jong moederschap.
Hoewel de biologische mogelijkheid om zwanger te worden op een leeftijd jonger dan 18 jaar niet ontkend kan worden, wordt het als maatschappelijk ongepast gezien. In onze maatschappij wordt zelfs een zwangerschap tussen 18 en 23 jaar met opgetrokken wenkbrauwen beschouwd. Een zwangerschap vanaf 16 jaar is biologische en medisch gezien geen enkel probleem, maar sociaal wordt het een zo jonge vrouw erg moeilijk gemaakt. Men vermoedt sterk dat zij er mentaal niet aan toe is en vreest dat zij haar leven zal vergooien door haar studie te verzaken en voor altijd afhankelijk te blijven. Dit wordt vaak een self fulfilling prophecy. In de ogen van haar ouders was Lorelai Gilmore een maatschappelijke mislukkeling: zwanger met 17, niet trouwen met de vader, school drop out en weglopen, en als alleenstaande moeder haar kind krijgen en opvoeden. Volkomen uit de pas met de manier waarop zij binnen haar sociale klasse had moeten leven. Overigens kwam het met Lorelai uiteindelijk nog goed als manager van een goed lopend hotelletje.
Zou dat bij de sociale afkeuring van jong moederschap ook meespelen? Zou het zo zijn dat men de ouders van de jonge moeder erop aankijkt de opvoeding te hebben laten versloffen? De sociaal gewenste opvoeding; de opvoeding waarin seks pas ter sprake komt na een huwelijksvoltrekking? Dat zou bij sommige moeders onder de 18 best mee kunnen spelen. Bij de groep tussen 18 en 23 (en ouder) spelen andere zaken mee. Het wordt, op allerlei manieren verwoord, als een uiting van domheid gezien om ‘’al zo jong’’ opgescheept te raken met een zwangerschap en het onlosmakelijk ermee verbonden kind. Er wordt al snel neerbuigend gedacht dat het wel overduidelijk om iemand uit een laag tot niet opgeleid milieu zal gaan. Waarbij mogelijk besmuikt, neerbuigend een ‘’die weten niet beter en fokken bij de konijnen af’’ kan worden gedacht. Gaat het om een vrouw die wel het potentieel heeft om goed opgeleid te zijn, daarmee bezig is of het al is, dan vindt ‘’men’’ moederschap ongepast voor het dertigste jaar. Niet omdat de vrouw in kwestie het niet zou aankunnen, er lichamelijk of mentaal nog niet rijp voor zou zijn, maar omdat (de investering in) haar opleiding eerst te gelde moet worden gemaakt.
Het is een zeer denigrerende houding die onze maatschappij heeft ten aanzien van vrouw zijn en moederschap. In een maatschappij waarin feminisme wordt vertaald als mee rennen in de mannelijke ratrace met ontkenning van al je vrouwelijkheid (behalve waarbij je die kunt inzetten als wapen om hogerop te komen!) is geen plaats voor erkenning van moederschap als waardevol. Waardevol voor de vrouw zelf en voor de maatschappij. Moederschap wordt geacht de waarde van een vrouw omlaag te halen, haar opleiding in waarde te laten verminderen en haar aantrekkelijkheid, zowel als partner als op de arbeidsmarkt, te verlagen. Door hier aan mee te werken, houden vrouwen zelf de objectificatie van de vrouw in stand en tot gelijkheid aan de man heeft het nog steeds niet geleid. Gelijkheid zal overigens op geen enkele manier ooit kunnen worden behaald, want mannen en vrouwen zijn niet gelijk. Wat wel bereikt zou moeten worden is gelijkwaardigheid binnen ieders eigen eigenheid.
Vrouwen zouden niet moeten willen mee rennen met de rest van de ratten en zich zorgen maken over plafonds, al dan niet van glas. Vrouwen zouden zichzelf en elkaar moeten accepteren zoals ze zijn, met alle gemeenschappelijke en unieke eigenschappen en mogelijkheden. Op elk moment in hun leven. Want vrouwen kunnen alles. Alles wat ze willen, alles waarvoor ze de gereedschappen bij de geboorte hebben meegekregen en die ze in de loop van hun leven hebben verworven. Maar zelfs vrouwen kunnen niet alles tegelijkertijd en niet altijd op elke tijd. De juiste tijd is voor de een niet de juiste tijd voor de ander. Het is vanuit humaan oogpunt uiterst ongepast een ander mens op te willen leggen wat zij wanneer en onder welke omstandigheden wel of niet kan en mag of moet doen.
Er is geen ongepaste leeftijd om moeder te worden. Net als Lorelai kan elke vrouw prima voor zichzelf bepalen wat gepast en ongepast is. Niet het jonge moederschap is ongepast, maar het waardeoordeel dat daaraan wordt geplakt. Een jonge moeder kan geen waardeoordelen gebruiken, maar moet in haar waarde worden gelaten. Wat wel van waarde is, is goede, eerlijke en gefundeerde informatie en voorlichting over zwangerschap, baring, borstvoeding en opvoeding, en steun en begeleiding bij de uitvoering daarvan. Net als elke vrouw die moeder wordt dat nodig heeft. Gewoon, omdat het voor elke vrouw die voor het eerst moeder wordt een eerste keer is, hoe jong of oud ze zelf ook is. En ook: hoe jong of oud ze ook is, een vrouw die moeder is, is een vrouw en dient te worden behandeld en aangesproken te worden als een zelfstandig denkend en handelend volwassen mens.

PS: Vrouwen die dat zelf graag willen moeten uiteraard de ratrace blijven lopen en mannen die er zich niet goed bij voelen zouden eruit kunnen stappen en een ander model proberen.

Rollenspel

Foto: John Hurt een man met vele gezichten
Op deze collage van foto’s van John Hurt in allerlei rollen zie je een jongen veranderen in een man. De gezichten van één man met vele gezichten. Het is alsof je als toeschouwer zijn karakter van alle kanten kan bekijken. Hij speelt de wijze en de dwaas, de jongen en de man (en zelfs de draak), de good-guy en de bad-guy. Hij speelt de man die nu eens dit is en dan dat of de man die heel anders blijkt te zijn dan je bij de openingsscènes van de film dacht. We zijn vaak geneigd om te denken dat het vooral acteurs zijn met een onopvallend, min of meer generiek soort gezicht veel verschillende soorten rollen kan spelen, maar het gezicht van John Hurt is verre van gewoontjes. Het is een karakteristiek kop die met het groeien van de jaren meer karakter krijgt. En meer karakter kan uitbeelden.
Ook mensen die geen acteur zijn, spelen vele rollen. Welke rol iemand speelt is meestal afhankelijk van de sociale omstandigheden van het moment. De apothekers assistente kan zonder witte jas en balpen zo anders zijn dat ze op straat door haar vaste klanten niet wordt herkend. De leraar die op bijscholing gaat kan in de schoolbanken gezeten plotseling weer puberaal gedrag vertonen. De vrouw achter de kassa in de supermarkt is op andere momenten Annie van hiertegenover, moeder, zus, tante, echtgenote, minnares, maatje en akela bij de scouting. In al deze rollen is ze ook gewoon zichzelf, maar als je aan mensen uit haar verschillende kringen om een beschrijving vraagt, krijg je even zo veel verschillende portretten.
Al die verschillende rollen zijn facetten van dezelfde persoon. Elke facet heeft in bepaalde situatie de dominante positie. In de ene situatie de leider, in de andere de volger; in de ene de leraar, in de andere de student. Een vrouw die moeder wordt en haar partner krijgen extra rollen bij het repertoire dat zij al hebben. De bestaande rollen kunnen daardoor een andere invulling krijgen of een ander aspect. Veel andere rollen zijn geleerd door een inleef-periode, een leerweg of via rolmodellen. Ouderschap kennen de meeste beginnende ouders alleen uit het voorbeeld van hun eigen ouders en die van hun vriendjes en vriendinnetjes toen ze kind waren. Ouderschap wordt in onze maatschappij een beetje verborgen gehouden, dat is iets dat je privé doet. Er zijn cursussen voor, maar die gaan bijna allemaal voornamelijk in op de praktische kanten, niet de emotionele. Zoals een acteur die wel bewegings- en spraaklessen heeft gehad en zelfs declamatie heeft bestudeerd, maar niet het inleven in de persoon van het karakter dat hij uitbeeldt.
Dat is dan ook gelijk het moeilijkste van de ouderrol, die emotie. Het is die emotie die zo diep in de eigen persoonlijkheid ingrijpt die maakt dat ook andere rollen veranderen. Wie eenmaal moeder is geworden is nooit meer niet-moeder. Vrouwen, bijvoorbeeld, die in hun beroepsrol altijd gewend waren de touwtjes in handen te nemen, kunnen als moeder vertwijfeld zijn en geen idee hebben wat te doen. Die onzekerheid kan zich naar andere rollen verspreiden. Als ze zoiets simpels en ongeschoolds als moederschap al niet aankunnen, wat kunnen ze dan nog wel aan? Dat is jammer, want moederschap zou ook de sterrenrol kunnen zijn, de rol die de andere positief beïnvloedt, de Oscar-nominatie. Moederschap kan ook empowerend zijn, alle goede eigenschappen en talenten naar boven halen. Wanneer een vrouw ondanks onzekerheid alles uit de kast haalt voor deze rol, leert zij haar tot dan toe onbekende vermogens en mogelijkheden kennen en gebruiken. Ze komt er beter en sterker uit dan ze eraan begon en zal in haar andere rollen vanzelf ook meer schitteren. Om dat te bereiken moet ze zichzelf wel de kans geven de moederrol ook aan te nemen en voluit te spelen.