Robot

Foto: Robin Williams als huishoudrobot-die-later-mens-wordt Andrew Martin  in Bicentennial Man (1999)
Buikpijn heb ik. Niet dat u dat weten wil, maar ik meld het maar even. Want ik baal er een beetje van, 45 jaar na de eerste keer dat ik deze buikpijn had. Wat ik al niet allemaal geprobeerd heb: pijnstillers (werkt meestal goed, maar ik wil niet altijd die zooi in me), negeren (werkt soms goed, als de afleiding goed genoeg is), bewegen (nooit meer, echt nooit meer, wie dat bedacht heeft mogen ze van mij opknopen), in bed of juist niet, opgekruld of juist gestrekt (werkt allemaal soms wel en soms niet, chocolade (werkt vooral goed tegen de begeleidende chagrijnigheden), warme kruik (werkt vooral goed op het doorléven van de algehele zieligheid en een beetje krampverlichtend), een keer vaker naar de wc (werkt soms prima, soms alleen averechts, zeer averechts). Nu kwam ik al surfend het idee warme kruik op een geheel onverwachte manier tegen. Als afleiding was het zelfs even goed genoeg om de buikpijn naar de achtergrond te schuiven. Een soort van virtueel placebo effect, zeg maar. Visualiseert u het even: een, in allerlei girly en funky kleuren verkrijgbaar, kunststoffen ding in fallusvorm, naar voren toe iets breder wordend, met een soort appelsteeltje bij wijze van handvat. Ja, om in te brengen. Nee, het vibreert niet. Nee, dit 10cm lange en 10cm in omtrek metende ding is een kruikje. Er zit een warmte element in, op te warmen in kokend water (is het gelijk gedesinfecteerd) om vaginaal ingebracht de maandelijkse smarten te verlichten*.
…
Ik denk dat ik nu toch maar even een pijnstiller ga zoeken, met een kop goede espresso erbij.
…
Daar ben ik weer. Ik vond dit fraaie ding, althans een bespreking ervan, op een site waar ik eerst naar een andere verbijsterende, nu elektronische, gadget** had zitten kijken. Een wonder van moderne technologie, inclusief app voor de slimme telefoon en het tablet, volledig gepersonaliseerd en volkomen ontdaan van elk menselijk element. Een manier om een barende vrouw het gevoel te geven dat zij persoonlijke aandacht krijgt, want, aldus de geïnterviewde verloskundige: ‘’het is bekend dat barende vrouwen niet graag alleen gelaten worden en aandacht nodig hebben.’’ Net zo iets als een robot-huishoudhulp voor vereenzamende bejaarden, voor als Connie te duur wordt***. Bijkomend voordeel voor de zorgverleners: je hoeft niet om de haverklap aan de barende vrouw te vertellen waar ze is in het proces en je hebt geen last van de kraamheer, want die heeft het druk met het synchroniseren van zijn vrouw met de app en de muur. Die is dus eigenlijk min of meer zo’n beetje achter het behang geplakt.
Moet ik me er eigenlijk wel zorgen over maken over zo’n ding? Nou zeker wel in die zin dat het er vast en zeker zal komen. De fabrikant die het wil gaan maken heeft er al veel geld ingestoken om het te ontwikkelen en onderzoeken. Het ziekenhuis waar het moet komen en waar het nu wordt getest, wil graag op de technologische patiëntenzorg voorgrond staan. Je moet je immers tegenwoordig als zorginstelling profileren om met de marktwerking mee te kunnen komen, de marktwerking die de zorg effectiever en vooral goedkoper moet maken. Goedkoper? Dat zal wel lukken, want barenden en hun echtgenoten zijn tevreden zolang het apparaat ze bezig houdt en er zijn dus minder menselijke zorgverleners nodig om de boel in de gaten te houden en te begeleiden. Waarbij we natuurlijk even uit het oog verliezen dat bevallen in een ziekenhuis voor een normale, gezonde vrouw met een ongecompliceerde baring sowieso al de duurdere optie is. En ook een minder veilige en minder effectieve.
Men zegt te hopen dat bevallen hiermee veiliger wordt, want dat vrouwen minder bang zullen zijn en minder gespannen en dus minder ingrepen en kunstverlossingen nodig zullen hebben. Maar er was al een oplossing voor dat probleem. Een heel simpele low-tech oplossing. Er is in degelijk onderzoek namelijk aangetoond dat de aanwezigheid van een niet medisch geschoolde vrouw, zonder verdere verloskundige, verpleegkundige of kraamverzorgende taken, de baring vlotter doet verlopen met een hogere tevredenheidsindex van de barende achteraf. Geen state-of-the-art apparaat met Wifi verbinding naar de telefoon app en virtuele bloesemtakken op de elektronische muur, maar een mens. Wát zeg je? ja, dat zeg ik. Een mens, weet je wel zo een met vlees, bloed en botten en een stevige voorraad empathie. Gewoon een vrouw die verder niks speciaals doet, maar er gewoon is voor de barende vrouw. Haar moeder, of haar zus, of haar vriendin, of een doula.
 

Terwijl moeder na het volbrengen van haar taak wordt toegejuicht door een bloemenregen op de muur, heeft ze geen aandacht voor haar pasgeboren kind, zoekend naar haar borst, haar aandacht en haar liefde.

*) Intiem warmhoudertje voor vrouwen, bright.nl, 9-2-13
**) Bevallen met een interactieve infographic op de muur, bright.nl, 11-4-13
***) Voor een menselijke thuiszorg>

Plaats en tijd

Foto: Keanu Reeves en Sandra Bullock als Jack Traven en Annie Porter in Speed en als Alex Wyler en Kate Foster in The Lake House
Deel 3 in Een paar apart, een serie waarin aparte paren acteurs de inspiratie zijn.
In deze twee films met deze twee acteurs zijn plaats en het verloop van tijd de kernbegrippen. In de ene is een bus vol passagiers een rijdende tijdbom die een bepaalde snelheid moet houden terwijl in de andere tijd sprongetjes maakt en twee mensen elkaar telkens net mislopen op een bepaalde plaats. Tijd en plaats, of specifieker, tijd en ruimte zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Op tijd op de verkeerde plaats of op de verkeerde tijd op de goede plaats is allebei zinloos.
Een baby wordt geboren als hij daarvoor klaar is. Of iets eerder als de placenta het moeilijk krijgt. Of eerder als er iets mis is met de baby of met de baarmoeder of de moeder. De natuurlijke bepaling van het moment van de geboorte is een afweging van de beste plaats-tijdcombinatie. Welke plaats-tijdcombinatie is voor de baby het veiligst en gezondst? Ingrijpen in dit natuurlijke proces kan een verstoring geven van die plaats-tijdbepaling.
Voor elke diersoort is er een ideale gemiddelde dracht of zwangerschap. Het jong moet zolang in het moederlichaam blijven dat het optimaal ontwikkeld is om op de andere plaats –buiten het lichaam van de moeder- te kunnen leven, groeien en verder ontwikkelen. Voor elke diersoort geldt dat er een bepaalde ideale tijdsduur is voor ontwikkeling in de baarmoeder en een ideale tijd voor ontwikkeling daarbuiten. Daarbij zijn naast de behoeften van het jong ook de kosten en baten voor de moeder en de soort ingecalculeerd. Weegt de langere dracht, en daarmee de meer beschermde plaats en tijd van ontwikkelen van het jong, op tegen de risico’s voor de moeder die log en zwaar wordt? Kost een lange dracht de moeder niet te veel energie of levenskracht om het jong na de geboorte nog te verzorgen (Dufour&Sauther, 2002)?
Weegt aan de andere kant een kortere dracht, met de voordelen daarvan voor de moeder, op tegen de nadelen van een kortere tijd in de hogere bescherming van ontwikkeling in de baarmoeder? Kunnen er tijd-plaatsaanpassingen gevonden worden om die bezwaren te compenseren? Een kortere dracht is minder energiebelastend voor de moeder, de baring is makkelijker en wellicht kan ze eerder weer zwanger worden en zo voldoende nageslacht veilig stellen. Maar een minder ontwikkeld jong heeft meer en andere bescherming nodig en een bepaalde tijd-plaats om zich te ontwikkelen. Een soort buitenlichamelijke baarmoeder. Buideldieren hebben die optie erin geëvolueerd. Primatenjongen worden over het algemeen vroeg genoeg geboren om veel baat te hebben van sociale stimuli voor hersenontwikkeling, maar zo vroeg dat ze veel extra buitenlichamelijke baarmoederzorg nodig te hebben. Behalve de mens. Mensenkindjes hebben geen vacht die ze warm houdt en hun moeders geen vacht waaraan ze zich kunnen vasthouden. Zowel de moeders als de kinderen hebben nog wel de instincten om dat warm- en vasthouden zeker te stellen. Die instincten werken het beste als beide op de goede tijd op de goede plaats zijn: na een voldragen zwangerschap niet meer in, maar bij elkaar. Ongestoord. Zonder pogingen van buitenaf om de tijd of de plaats te veranderen. Want op tijd op de verkeerde plaats of op de verkeerde tijd op de goede plaats is allebei zinloos. Op de verkeerde tijd en op de verkeerde plaats is helemaal desastreus. Gelukkig zijn moeders en kinderen als ze de kans krijgen superhelden die die plaats en tijd goed kunnen maken en de boel toch goed op de rails krijgen. Zolang ze maar niet teveel worden tegengewerkt.

Dufour DL, Sauther ML: Comparative and evolutionary dimensions of the energetics of human pregnancy and lactation. Am. J. Hum. Biol. 2002, 14(5):584-602

Net te vroeg

Foto: Vampier-mens-hybride Renesmee Cullen (gespeeld door Mackenzy Foy moest zelfs na een versnelde baarmoedertijd van maar 4 weken vervroegd per noodkeizersnede worden gehaald om haar eigen leven en dat van haar moeder te redden (Breaking Dawn, part 1).
De normale zwangerschapsduur voor de mens is ongeveer 40 weken ofwel 10 maan-maanden. Over het algemeen wordt het als normaal geaccepteerd wanneer een kind tussen 38 en 42 weken ter wereld komt. Wanneer de baby te laat gaat zijn voor zijn afspraak wordt men over het algemeen zenuwachtig. Alsof een kind overrijp wordt als het te lang blijft zitten. Er zijn inderdaad risico’s aan het uitstellen van het begin van het buitenbaarmoederlijk leven. De verhouding tussen baringskanaal en de omvang van het hoofd van de baby is een delicate rekensom. Een beetje te lang dralen in de baarmoeder en het hoofdje gaat niet meer passen. Dat is een prijs die de soort mens betaalde voor het op twee benen gaan lopen, handen vrij krijgen en hersenen ontwikkelen. Het bekken wordt wat krap en het hoofd wordt al voeg groot. Zonder de noodzaak om op tijd geboren te worden zou de dracht van de mens heel wat langer duren. Zoals het nu is, is het voor de baby zaak om op tijd te komen voor zijn  eigen feestje.  De marge aan de vroege kant is niet veel groter zoals we eerder al zagen. Zelfs een of twee weken eerder dan 38 kan al leiden tot meer problemen in de kraamtijd en later. Maar waarom zouden kinderen eigenlijk vroeger komen dan de bedoeling is wanneer ze toch al geboren moeten worden voor ze eigenlijk voldoende ontwikkeld zijn. Daar kunnen allerlei redenen voor zijn, zowel bij de moeder als bij de baby. De baby kan bijvoorbeeld te krap komen te zitten als hij erg groot is, of de placenta kan om allerlei redenen minder goed werken, waardoor hij voedsel of zuurstof te kort krijgt. Wanneer een kind zijn geboorte echt heel vroeg aankondigt, proberen artsen de baring uit te stellen om het kind de kans te geven zich zo ver mogelijk te ontwikkelen om zo problemen te voorkomen. Maar als de zeven maanden zijn volgemaakt wordt vaak groen licht gegeven omdat de ontwikkeling dan compleet lijkt te zijn. Er lijkt echter ook een tendens te zijn naar opzettelijke bijna-te-vroeg geboorten. Om allerlei redenen worden baringen geïnduceerd vóór de 40 weken bereikt zijn. Die redenen zijn, als het goed is, goed medisch onderbouwd, bijvoorbeeld omdat er een risico is voor de gezondheid of het overleven van moeder of kind. Maar in toenemende mate gebeurt het ook dat er wordt ingeleid om minder ernstige redenen. Men kan denken dat het kind wat groot aan het worden is, of een voorkeur hebben voor ‘’kantoortijd bevallingen’’ wanneer het ziekenhuis volledig bemand is. Bij inductie om die redenen wordt vaak gekozen voor een datum die vlak na het bereiken van de 38 weken grens  ligt. Dat zou in principe veilig moeten zijn, ware het niet dat zelfs met de meest state-of-the-art medische apparatuur de exacte bepaling van de zwangerschapsduur en vooral de ontwikkeling van het kind niet goed mogelijk is. Daardoor komt het nog al eens voor dat kinderen die worden geacht voldoende ontwikkeld te zijn, bij de geboorte toch nog ietwat immatuur blijken te zijn, Zij vertonen, ondanks dat er op de kalender 38 weken zwangerschap zijn gepasseerd, gedrag van kinderen die niet net op tijd, maar een beetje te vroeg zijn geboren. Wanneer de indicatie voor deze vroeggeboorte legitiem is, is dat een redelijk risico. Maar zonder stevige indicatie is het een onnodig risico voor een minder dan een goede start. Het inleiden van de baring voor de baby daar aan toe is, is dus zonder goede medische indicatie wellicht een minder goed idee.