Veelzijdig

Foto: Vandaag jarig Robin Williams; hij verscheen eerder als illustratie in de rol als menselijke robot Andrew Martin in Zeker geen borstvoeding gehad? (12-12-2011) en
Robot  12-4-2013, en als als Mrs Doubtfire in
Onvoldoende (2-5-2013)

In de ze aflevering van de zomerspecial ‘’In de herhaling’’ gaan we dubbel in de herhaling, met niet alleen een foto collage, maar ook met verwijzingen naar de blogjes waarin hij al eerder voor de verfraaiing zorgde, en een serie oude blogjes uit 2010. Een hommage aan een zeer veelzijdig acteur, die zowel komische rollen als serieuze klassieke rollen aankan. De keuze van herhalingen is net zo veelzijdig. Borstvoeding is net zo veelzijdig.

Onnodige vroeggeboortes en ondervoed geboren kinderen door roken en drinken tijdens de zwangerschap.
In opdracht van het ministerie van VWS en STIVORO analyseerde TNO de gegevens van de Peilingen Borstvoeding uitgevoerd tussen 2001 en 2008. In totaal hebben 15.000 aanstaande moeders een vragenlijst ingevuld. Van de ongeveer 180.000 jaarlijks  in Nederland geboren kinderen worden er 660 extreme vroeggeboortes (<28 weken zwangerschap). Een derde hiervan wordt direct veroorzaakt door roken tijdens de zwangerschap. Daarnaast  drinken rokende moeders twee keer zo vaak overmatig alcohol (> 6 glazen per gelegenheid). En van rokende moeders begint 38% direct met kunstvoeding, dat is dubbel zo veel als bij niet-rokende moeders.
Volgens kinderarts en TNO-onderzoeker Ko van Wouwe beginnen hierdoor teveel kinderen met een viervoudige achterstand: ze zijn ondervoed, extreem te vroeg geboren, blootgesteld aan overmatig alcoholgebruik en ze missen de voordelen van borstvoeding.
(17-8-2010)

en

Gespecialiseerde zorg voorkomt PPD
Hoofdonderzoeker Brugha van het grote PonDER onderzoek in Trent, Engeland en zijn team keken naar de effecten van bezoeken van gespecialiseerde wijkverpleegkundigen op het voorkomen van postnatale depressie (PPD). Bij aanvang van de studie vertoonden geen van de vrouwen die meededen aan het onderzoek tekenen van PPD. Een derde deel van de groep kreeg standaard zorg en twee derde kreeg regelmatig bezoek van een speciaal getrainde wijkverpleegkundige. Als de verpleegkundige signalen opving dat de vrouw mogelijk een PPD had of zou krijgen kon zij kiezen uit een paar opties om de vrouw te behandelen. Er waren duidelijke verschillen in het vóórkomen van PPD op 6 maanden, hoewel de verschillen niet stabiel waren. Toch denken de onderzoekers dat het inzetten van gespecialiseerde wijkverpleegkundigen een kosten-effectieve manier is om PPD te voorkomen.
(18-8-2010)

en

Borstvoeding vs kunstvoeding: BMI, gezondheid, voedsel variatie
Twee volledig los van elkaar staande onderzoeken (1 in Noord Carolina, USA en 1 in IJsland/Denemarken) probeerden het inzicht in het verband tussen zuigelingenvoeding, gewicht en gezondheid te vergroten. Gunnarsdottir cs bekeken in IJsland en Denemarken kinderen die meer of minder dan 2 maanden exclusief borstvoeding hadden gekregen en vonden in Denemarken sterker dan in IJsland een link tussen korter exclusief borstvoeding en een hogere BMI op 6 en 12 maanden. Ze concluderen dat levensstijl en het soort vast voedsel waarschijnlijk een bijna even grote rol spelen in het gewichtsverloop dan alleen de soort melkvoeding.
Het onderzoek van Strong&Strong e.a. was curieuzer: zorgt het gevarieerde smaakaanbod via moedermelk voor een grotere variatie in groente en fruit consumptie bij 2-3 jarigen? was hun onderzoeksvraag. De uitkomsten waren dat hoger opgeleide moeders gemiddeld een lager BMI hadden en meer borstvoeding gaven en dat hun kinderen meer gevarieerd groenten en fruit aten. Hieruit concludeerden zij dat borstvoeding geen invloed heeft op de smaakontwikkeling. Curieus hoe je cijfers kunt laten zeggen wat je wilt.
(19-8-2010)

en

Moeder met eetstoornissen: kind met voedingsproblemen?
Twee onderzoeksteams keken naar een eventuele relatie tussen eetstoornissen van de moeder en het gewicht en de ontwikkeling van hun kinderen. Stein et al keken vanuit de psychologie van de moeder terwijl Micali et al het perspectief van de kindergeneeskunde namen. Beide komen tot de conclusie dat moeders met bijvoorbeeld anorexia nervosa kinderen baren die vaker (te) vroeg en/of (te) klein zijn. Ook hun groei in het eerste jaar kan minder zijn. Stein vond dat moeders met een anorexia verleden wel heel realistische inschattingen maken van het gewicht van hun kind en dat de mindere groei geen gevolg is van hun eigen gewichtsobsessie. Micali vond dat kinderen van moeders met boulimie wel en groter risico van overgewicht hadden en dat kinderen van moeders met ander psychiatrische aandoeningen vaker voedingsproblemen hadden.
(20-8-2010)

Een ongeluk komt nooit alleen, of de wet van Murphy, maar als er iets fout gaat, volgt er vaak ook nog een volgende en een volgende. Zoals de kindjes van rokende zwangeren, die ook vaak meer alcohol gebruiken, beide redenen om te vroeg en/of te klein geboren te worden, en die dan ook nog kunstvoeding krijgen, want statistisch gezien kiezen rokende en drinkende moeders vaker voor kunstvoeding. Van Wouwe bedoelt natuurlijk niet te zeggen dat die kindjes de voordelen van borstvoeding missen, maar dat ze de bescherming ervan missen, of dat ze worden blootgesteld aan de risico’s van geen borstvoeding.

Als er voor de risico’s die deze kindjes lopen een vaccin zou zijn, zouden hemel en aarde worden bewogen om iedere zwangere of pasgeboren baby dat vaccin te geven. Maar nu komen we niet verder dan het halfslachtig adviseren niet te roken en drinken en nog halfslachtiger om borstvoeding te geven. Zonder gedegen financiële en daadwerkelijke ondersteuning om die adviezen ook uitvoerbaar te maken. Want ja, stoppen met roken en drinken en geen kunstvoeding geven zijn om te beginnen vrije levensstijl keuzes, maar die worden vooral gevoeld in de portemonnees van de grootindustrieën daarachter, met hun machtige lobby’s in Den Haag en Brussel. En bedenk eens wat de overheden mislopen aan belastingen en accijnzen als niemand meer rookt, drinkt en kunstvoeding geeft. Dat de tot astronomische hoogten stijgende kosten voor de volksgezondheid daarvan een gevolg zijn, wordt even over het hoofd gezien.

Het Britse onderzoek naar het effect van meer gefocuste menselijke aandacht op het ontstaan en verloop van depressieve klachten hoeft natuurlijk geen verbazing te wekken. In culturen waar kraamvrouwen in de watten worden gelegd, waar ze worden gekoesterd en gevierd in hun nieuwe moederschap, komt postpartumdepressie veel minder voor (Kendall Tackett, 2010). Menselijke aandacht en waardering is een prima preventief en curatief medicijn. Op het punt van psychische stoornissen bij moeders spreken ook de onderzoeken naar moeders met eetstoornissen en de invloed daarvan op hun kinderen duidelijke taal. Hoe de moeder denkt over eten, en hoe zij daar emotioneel mee omgaat, heeft invloed op wat haar kind eet en hoe het kind met voeding en eten omgaat. Opvallend is de uitkomst dat moeders met anorexia, met hun volkomen onrealistische kijk op hun eigen lichaamsgewicht, wel een duidelijk beeld van het gewicht van hun kind hebben. De mindere groei van hun zuigelingen wanneer ze borstvoeding krijgen kan een gevolg zijn van hun voedingsstatus, waardoor hun melk onvoldoende voedingswaarde kan hebben of simpelweg niet voldoende wordt aangemaakt.

A. Stein, L. Murray, P. Cooper, C. G. Fairburn (1996). Infant growth in the context of maternal eating disorders and maternal depression: a comparative study. Psychological Medicine,   26 , pp 569-574
Micali N; Simonoff E; Treasure J: Infant feeding and weight in the first year of life in babies of women with eating disorders. J Pediatr.  2009; 154(1):55-60.e1 (ISSN: 1097-6833)
Gunnarsdottir I, Schack-Nielsen L, Fleischer Michaelsen K, Sørensen T, Thorsdottir I: Infant weight gain, duration of exclusive breast-feeding and childhood BMI ? two similar follow-up cohorts. Public Health Nutrition(2010), 13:201-207
Strong LCA, Strong E, West D, Brouwer R, Ostbye T, Lovelady C: Relationship of early infant feeding (breast vs. formula) and fruit and vegetable variety in dietary intake of 2–3 year olds. FASEB J. 24: 556.16
Morrell J, Warner R, Slade P, Dixon S, Paley S, Walters G, Brugha T. (2009) Psychological interventions for postnatal depression: cluster randomised trial and economic evaluation. The PoNDER trial. Health Technology Assessment Journal, 13 (30).
Lanting CI,  Buitendijk SE,  Crone MR,  Segaar D,  Bennebroek Gravenhorst J,  et al. 2009 Clustering of Socioeconomic, Behavioural, and Neonatal Risk Factors for Infant Health in Pregnant Smokers. PLoS ONE 4(12): e8363.
Kendall-Tackett, K.A. (2010). How other cultures prevent postpartum depression: Social structures that protect new mothers. BestThinking.com

Visite

Foto: Calista Flockhart en Rob Lowe als Kitty en Robert McCallister in de TV serie Brothers & Sisters, kronieken van een familie
Mijn broer komt op visite, met zijn dochter, met man en kind. Voor de gezelligheid komen mijn dochter met man en kind ook, want de nichten willen elkaar en elkaars kind wel weer eens zien. Andere dochter en schoondochter vinden dat allemaal zo gezellig dat ze ook komen. Zo’n invasie in één keer is heel gezellig, maar je wilt die toch netjes en goed kunnen ontvangen. Dus moet er worden gepoetst, eten in huis gehaald en taart gebakken worden. Want je wil toch een beetje goed voor de dag komen, ook al is het alleen maar je grote broer en je kinderen, en verdere familie. Voor een deel van het eten wordt gezorgd, want getrouwde dochter neemt een mega-pan pompoensoep mee. Hoef ik alleen nog de broodjes. En de taart. En het poetsen. Maar gezellig is het wel, natuurlijk.
Gezinnen waar net een kindje is geboren krijgen ook nogal wat bezoek over het algemeen. Dat is gezellig en pasgebakken ouders doen eigenlijk niets liever dan het jongste gezinslid uitgebreid aan de wereld tonen en verhalen vertellen over het avontuur van de geboorte. Maar je wilt toch ook een beetje goed voor de dag komen met een opgeruimd huis en wat lekkers bij de koffie. En dat is gelijk het probleem, want als ouders van een pasgeboren kindje heb je daar de tijd en eigenlijk ook de energie niet voor. Pasgeboren kindjes weten nog niet van conventie en gastvrij ontvangen van visite. Pasgeboren kindjes hebben hun moeder nodig en haar borst of hun vader om lekker tegenaan te knuffelen. En dat hebben ze vaak en veel nodig. Vaders en moeders hebben dat ook nodig, want die moeten dat nieuwe kindje leren kennen. Datzelfde geldt voor oudere broertjes en zusjes.
Eigenlijk zou ook kraamvisite in plaats van kraamcadeautjes liever iets anders meebrengen. Zoals die pan pompoensoep die mijn dochter meeneemt. Of zoals de twee beschuitbussen vol oliebollen die mijn zus meenam toen ze op kraambezoek kwam voor mijn op 30 december geboren zoon (‘’Ja, ik dacht, jij zal wel geen zin hebben om nu de hele dag in de keuken boven de kokende olie te staan.’’). Of kraamvisite kan een klusje doen, bijvoorbeeld even de stofzuiger door de kamer halen of een was draaien.
Wie nieuwe ouders geluk wenst zou namelijk eigenlijk zo’n wens substantiëler moeten maken door het geluk een handje te helpen. De zorg voor een baby, het voeden, en het invoegen in het gezin is een grote taak, een belangrijke taak, die best een beetje ondersteuning kan gebruiken. Moeder heeft al haar aandacht, tijd en energie nodig om de baby te geven wat hij verwacht en nodig heeft, en om de borstvoeding goed op de rails te krijgen. veel moeders vinden het moeilijk om de baby aan de borst te leggen als er mensen bij zijn (het gaat immers nog niet zo handig en de hele boel gaat bloot), maar ze vinden het ook moeilijk de visite te vragen even weg te gaan. Sensitieve visite ziet dat aankomen en gaat zelf even de kamer uit, doet ondertussen een klusje, schenkt zijn eigen koffie in en brengt moeder ook gelijk wat te eten en drinken.
In culturen waar een kraamvrouw wordt geëerd en verzorgd, waar haar allerlei taken uit handen worden genomen en ze volop de gelegenheid krijgt om aan haar nieuwe rol, haar kind en alles eromheen te wennen, waar ook altijd wel een ervaren moeder in de buurt is voor steun en informatie, komt postpartumdepressie haast niet voor.
Kendall-Tackett K: A new paradigm for depression in new mothers: the central role of inflammation and how breastfeeding and anti-inflammatory treatments protect maternal mental health. International Breastfeeding Journal 2007, 2:6 doi:10.1186/1746-4358-2-6
Kendall-Tackett K: How Other Cultures Prevent Postpartum Depression; Social Structures that Protect New Mothers’ Mental Health. Gepubliceerd online bij www.uppitysciencechick.com

Investeren

Afbeelding: De Zaaier, art-deco bas-relief door Lee Lawrie op de Beaumont Tower van de Michigan State University.
Die verhuizing, mijn beste lezer, laat mij niet los, dat merkt u wel. Het is ook een hele investering in tijd, energie en geld. Mijn wijze Grootmoe zei het altijd al: de kost gaat voor de baat. Ofwel je moet uitgeven om te kunnen ontvangen, je moet er in stoppen om er uit te kunnen halen, zaaien om te oogsten. Dat geldt op allerlei vlakken. Ook ouderschap ontkomt niet aan dit uitgangspunt. Wat ik gezaaid heb als moeder kon ik tijdens deze verhuizing (en bij allerlei andere gelegenheden) oogsten in de vorm van een heel regiment helpende handen. Wat ik in mijn kinderen stopte als moeder kan mijn dochter nu geven aan haar pasgeboren zoon. Want de grootste investering als moeder doe je in de eerste weken van het moederschap.
Een kind krijgen, moeder worden is hard werken. Dat begint al met de baring. Pure lijfkracht en mentale kracht investering is dat. De investering die daarna komt is anders van aard. Die gaat over dagelijkse inzet zonder pauze, over doorgaan en dan nog even. Een pasgeboren baby heeft moeder nodig met huid en haar, lichaam en ziel. Dat vergt een enorme hoeveelheid energie die niet veel met calorieën te maken heeft. Het vergt het investeren van jezelf, je eigen Ik. Zonder pauze, zonder Ik-tijd. In de eerste week is er nog hulp, de tweede week is de partner misschien nog thuis, maar daarna sta je er als moeder grotendeels alleen voor. Biologisch gezien is de mens daar niet op gemaakt. Wij zijn ontworpen voor leven in groepen, met altijd meer handen om het werk te doen en mensen om mee te praten. Om aan en van elkaar te leren. Kendal-Tackett beschrijft hoe in andere culturen (door ons Westerlingen vaak omschreven als primitief of onderontwikkeld) postpartum depressie nauwelijks voorkomt. De manier waarop pasbevallen moeders en hun kinderen leven en worden behandel heeft daar veel mee te maken. Vrijgesteld van andere taken, rust, vrouwelijk gezelschap om te helpen en respect van de buitenwereld zijn enkele van de belangrijke factoren die daar een rol in spelen.
Al die investering moet de Westerse moeder zelf doen, alleen en tussen een groeiend aantal andere, terugkerende taken door. Moeder zijn in onze cultuur is zwaar en hard werk met uitermate slechte secundaire arbeidsvoorwaarden. De investering is groot, voor sommigen onredelijk en onhaalbaar groot. De opbrengst kun je pas veel en veel later beoordelen. Maar de prijs die volgt is zoet, bijvoorbeeld als een inmiddels volwassen kind zegt: ‘’mam, weet je, je hebt het eigenlijk best goed gedaan!’’.
Kendall-Tackett K: How Other Cultures Prevent Postpartum Depression. Social Structures that Protect New Mothers’ Mental Health. Gepubliceerd onder eigen beheer online op uppity science chick

Moederschap

Vrouwen worden geboren met alle gereedschappen, instincten en te ontwikkelen vaardigheden om moeder te worden en te zijn. Een door eeuwenlange evolutie geperfectioneerd ontwerp garandeert dat het overgrote deel van de vrouwen in staat is een kind te ontvangen, dragen, baren en voeden tot het zelfstandig verder kan. Toch is het ontwerp er niet op gemaakt dat moeders dat ook daadwerkelijk alleen doen. Onderzoek door DaSilva laat zien dat al heel vroeg in de mensheidsgeschiedenis kinderen bij de geboorte veel groter waren dan bij vergelijkbare primaten. Kennelijk wegen de nadelen van het baren van grote kinderen op tegen de nadelen van het moeten dragen en verzorgen van grote kinderen. Het krijgen van grote kinderen zorgt er wel voor dat er waarschijnlijk ook al heel vroeg een ontwikkeling was van allo-ouderschap, wat betekent dat niet een enkele ouder voor een kind zorgt, maar meerdere volwassenen, waaronder mogelijk de vader of partner van de moeder, maar waarschijnlijk ook andere vrouwelijke leden van de leefgroep. In culturen waar dat laatste nog steeds de norm is, zie je, aldus Kendall-Tackett, veel minder postpartumdepressie bij pasbevallen moeders. Deze moeders krijgen hulp bij het voeden van verzorgen van hun zuigeling en bij de andere zorgtaken.
Kendall-Tackett K: How Other Cultures Prevent Postpartum Depression; Social Structures that Protect New Mothers’ Mental Health. http://www.uppitysciencechick.com/how_other_cultures.pdf Kendall-Tackett K: A new paradigm for depression in new mothers: the central role of
inflammation and how breastfeeding and anti-inflammatory treatments protect maternal mental health. International Breastfeeding Journal 2007, 2:6.
DeSilva JM: A shift toward birthing relatively large infants early in human evolution. Biological Sciences - Anthropology. PNAS published ahead of print January 3, 2011, doi:10.1073/pnas.1003865108

Borstvoeding en depressie

Nut en noodzaak van borstvoeding voor de gezondheid en het welzijn van moeder en kind zijn uitgebreid en degelijk gedocumenteerd. Hoewel borstvoeding geven en krijgen voor moeder en kind aangeboren vermogens zijn, zijn het ook aangeleerde vaardigheden en als zodanig gevoelig voor verstoringen. Maternale depressie is en gekende risicofactor voor de initiatie en duur van borstvoeding. Dennis et al vonden in een literatuuronderzoek dat er sterke aanwijzingen zijn dat moeders die in het vroege postpartum depressieve klachten hebben een verhoogd risico hebben om korter borstvoeding te geven en meer problemen te ervaren bij het voeden. Ook lijkt het erop dat depressieve vrouwen minder vaak kiezen om met borstvoeding te beginnen en om exclusief borstvoeding te geven. Bogen c.s. vonden in hun studie eigenlijk geen directe relatie tussen het depressief zijn op zich en de borstvoeding uitkomsten op 2 en 12 weken, maar wel met het gebruik van antidepressiva in de zwangerschap. SRI gebruik in de zwangerschap leidde tot een lagere intentie om met borstvoeding te beginnen.
Dennis CL, McQueen K: The relationship between infant-feeding outcomes and postpartum depression: a qualitative systematic review. Pediatrics. 2009 Apr;123(4):e736-51.
Bogen DL, Hanusa BH, Moses-Kolko E, Wisner KL: Are maternal depression or symptom severity associated with breastfeeding intention or outcomes? J Clin Psychiatry. 2010 Aug;71(8):1069-78. Epub 2010 Jun 15.

Kangaroo Mother Care: goed voor moeder en kind

Kangaroo Mother Care (KMC, ''kangoeroe-en'') wordt gekenmerkt door de positie van het kind: rechtop tegen het lichaam van de moeder, tussen haar borsten met volledig huidcontact tussen moeder en kind 24/7. Kinderen die te vroeg en te licht worden geboren moeten worden gezien als ''buitenbaarmoederlijke foetussen''  die huidcontact nodig hebben om zich te kunnen ontwikkelen. Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat deze vorm van zorg (in combinatie met exclusief borstvoeding) voor deze kwetsbare kinderen leidt tot fysiologische stabiliteit en vermindering van pijn, bevordering van de hechting en responsief ouderlijk gedrag en minder voorkomen van postpartum depressie bij moeders die KMC toepassen. Bergman et al concluderen dan ook dat KMC zo snel mogelijk na de geboorte moet worden toegepast en zo consequent mogelijk doorgevoerd en dat het scheiden van moeder en kind tot het minimum zou moeten worden beperkt.
KMC is ook voor gezonde en op tijd geboren kinderen een goede manier om aan het leven buiten de moeder te wennen en zorgt in combinatie met onbeperkt borstvoeding zonder bijvoeding voor minder afvallen in de eerste dagen, een betere groei en minder voedingsproblemen.
Nyqvist KH, Anderson GC, Bergman N, Cattaneo A, Charpak N, Davanzo R, Ewald U, Ibe O, Ludington-Hoe S, Mendoza S, Pallás-Allonso C, Ruiz Peláez JG, Sizun J, Widström AM: Towards universal Kangaroo Mother Care: recommendations and report from the First European conference and Seventh International Workshop on Kangaroo Mother Care. Acta Paediatr. 2010 Jun;99(6):820-6. Epub 2010 Mar 6.

Gespecialiseerde zorg voorkomt PPD

Hoofdonderzoeker Brugha van het grote PonDER onderzoek in Trent, Engeland en zijn team keken naar de effecten van bezoeken van gespecialiseerde wijkverpleegkundigen op het voorkomen van postnatale depressie (PPD). Bij aanvang van de studie vertoonden geen van de vrouwen die meededen aan het onderzoek tekenen van PPD. Een derde deel van de groep kreeg standaard zorg en twee derde kreeg regelmatig bezoek van een speciaal getrainde wijkverpleegkundige. Als de verpleegkundige signalen opving dat de vrouw mogelijk een PPD had of zou krijgen kon zij kiezen uit een paar opties om de vrouw te behandelen. Er waren duidelijke verschillen in het vóórkomen van PPD op 6 maanden, hoewel de verschillen niet stabiel waren.Toch denken de onderzoekers dat het inzetten van gespecialiseerde wijkverpleegkundigen een kosten-effectieve manier is om PPD te voorkomen.

Morrell J, Warner R, Slade P, Dixon S, Paley S, Walters G, Brugha T. (2009) Psychological interventions for postnatal depression: cluster randomised trial and economic evaluation. The PoNDER trial. Health Technology Assessment Journal, 13 (30).
Lees ook over PPD: Nachtelijk ouderschap en PPD