Roze

Foto: Peter Sellers als Insp. Jacques Clouseau en Capucine als Simone Clouseau in The Pink Panther (1963)
Geef bij Google afbeeldingen de zoekterm borstvoeding op en je beeldscherm kleurt roze*. Roze en wit. Vooral veel roze en wit. Hier en daar wat andere kleuren, maar vooral roze. Licht roze tegen het wit aan, wit met een roze zweem, ietwat donkerder roze en roze met de licht-beigebruine ondertoon van de huid van witte mensen. Heel weinig andere huidskleuren en weinig andere kleuren in kleding en omgeving. Vooral roze in allerlei zoetige tinten. Niet dat ik iets tegen roze heb, maar wel tegen dat zoetige, weeïge roze. Het is het roze van roze wolkjes en de overwaardering van de schattigheid en heiligheid van borstvoeding. Ik ben meer van het sterke-vrouwen roze zoals P!ink dat draagt. Of het roze van hilarische humor van de Roze Panter. Kracht en humor, die twee zie ik liever als associatie bij borstvoeding dan dat weeïg zoete nep-romantische roze met wit.
Ik zou eigenlijk het liefst af willen van dat roze-met-witte imago van borstvoeding. Het bevestigt namelijk alleen het volkomen onrealistische beeld van borstvoeding, waardoor het voor veel moeders en baby’s allemaal veel moeilijker wordt dan het hoeft te zijn. Dat hemels-serene, wit-met-een-roze-waas beeld hemelt borstvoeding veel te veel op. Het zet borstvoeding op een marmeren, goudgerande pedestal met een kristallen stolp erover, klaar om te worden aanbeden en er lofprijzingen over te zingen. En natuurlijk is borstvoeding miraculeus en moedermelk een wonderbaarlijke substantie, maar borstvoeding is ook gewoon voor je kind zorgen en hem te eten geven en moedermelk is ook gewoon melk, voedsel. Het is zelfs vooral gewoon verzorgen, voeden en opvoeden. Zo gewoon en alledaags als het maar zijn kan. Net zo miraculeus gewoon als het kloppen van je hart waardoor je bloed stroomt; net zo wonderbaarlijk normaal als voortdurende vullen en legen van je longen om je lichaam van zuurstof te voorzien en te ontdoen van afval. Zo vanzelfsprekend gewoon als eten, ademen en alle andere lichaamsfuncties.
Romantisch, zoetig, bleekroze geeft een te geromantiseerd beeld van borstvoeding. De dolgelukkige moeder met haar pasgeboren, perfecte, roze baby op hun roze wolkje, elkaar in aanbidding aanstarend als een romantisch liefdespaar, omgeven door rozengeur en maneschijn en een strijkersensemble zachtjes kwelend op de achtergrond. Natuurlijk zijn moeder en kind wezenloos verliefd op elkaar en zijn er ook momenten dat ze zich volledig in elkaar verliezen en in stille verwondering in elkaars ogen kijken. Maar de dagdagelijkse praktijk is minder zoet, minder wolkig en vaak heel wat minder romantisch. Wat er in baby’s luier zit is niet direct rozengeur, het violengekweel klinkt vaak meer als kattengejank en na de zesde voeding in een halve nacht kan die maneschijn je ook gestolen worden.
Moeders hebben om dat hele gedoe van moeder zijn en borstvoeding geven een beetje te laten lopen de roze kracht van P!nk nodig en de schetterend roze humor van de Roze Panter. Daarnaast zijn kennis en inzicht in hoe baby’s in elkaar zitten en hoe borstvoeding werkelijk werkt de beste gereedschappen om van de hele exercitie een ervaring te maken waarop je later met plezier terug kunt kijken. Vergeet de regels die iedereen je probeert op te leggen, maar ga af op de biologische basis en je eigen instincten (en die van je kind). Haal borstvoeding van zijn voetstuk en lach er maar eens om. Gebruik de stolp om in de zomer buiten je taart tegen insecten te beschermen, terwijl je lekker met je kind aan de borst geniet van het gezelschap van je vrienden. Draag roze, maar alleen als je dat zelf leuk vindt; kies anders groen met paarse streepjes, knalrode polkadots, goud-op-nachtblauw pied-de-poule, zwart leer met spijkers of een millefleur zomerjaponnetje.
Borstvoeding past altijd binnen jouw stijl, want borstvoeding dat bepaal je helemaal zelf, samen met je baby. Je bent je eigen trendsetter.
*) De eerste pagina’s resultaten op de Engelse zoekterm breastfeeding geeft verrassend genoeg een zelfde beeld, maar die wordt verder naar onderen toe donkerder en meer gevarieerd.

Klik op de label-links hieronder voor meer stukjes over deze onderwerpen.

Rood

Foto: Amanda Seyfried als Valerie/Roodkapje en Billy Burke als haar vader Cesaire/Weerwolf in Red Riding Hood
Rood is een geliefde kleur in sprookjes: Sneeuwwitje en Rozerood, De Rode Schoentjes, de bloedrode lippen van Sneeuwwitje en natuurlijk de rode muts van Roodkapje. In de romantiek is het de kleur van zinnelijke liefde en passie. En het is de kleur van gevaar, agressie en woede. Politiek is rood de kleur van communisme en socialisme, financieel is het de kleur van schuld. Rood is dominant en in sommige culturen mag rood alleen gedragen worden door de hoogste adel of de hoogste geestelijken. Rood is de kleur die als eerste wordt waargenomen en het heeft de laagste door de mens waarneembare frequentie. Wie de aandacht wil vangen gebruikt rood: stoplicht, bandweerauto, een rood kruis door een afbeelding. Bloed. Dat vangt altijd de aandacht. Een beetje bloed vangt een boel aandacht, versnelt de hartslag en verhoogt de bloeddruk.
Bloed bij borstvoeding is zo’n blik- en aandachtvanger. Genoeg om elke moeder en zorgverlener op de kast te krijgen. Bloed hoort aan de binnenkant van het lichaam en meestal als we het aan de buitenkant zien is dat een teken dat er iets niet goed is. Zelfs als het wel binnen het lichaam is, maar buiten de lijntjes, is het niet goed, maar daar hebben we het  nu even niet over. Bloed kan in de melk zitten en zichtbaar worden als de baby spuugt of poept of als de melk wordt gekolfd. Om te beginnen kan bloed in melk voor de baby geen kwaad. Hele volksstammen eten bloedworst en en sommige samenlevingen drinkt men bloed met melk vers van hun koeien gemolken en getapt. Nu gaat dat inderdaad meestal niet om mensenbloed, hoewel er sommige mensen zijn die aan vampirisme doen en mensenbloed drinken. Hoe dol ik ook ben op verhalen en films over vampiers, ik denk toch niet dat het aan te raden is het in de praktijk te brengen. Maar mensenbloed van de moeder door de baby gedronken kan geen kwaad, het is immers hetzelfde bloed waarvan zijn melk wordt gemaakt. Hij wordt er niet misselijk van. Als een baby overgeeft en er is bloed in te zien, gaf hij niet over omdat er bloed in zijn maag zat, maar terwijl er bloed in zat. Twee dingen die tegelijkertijd gebeuren hebben namelijk niet noodzakelijkerwijs een oorzakelijk verband.
Maar waar komt dat bloed in de melk vandaan? Het is niet zo dat ergens diep in de borst een kraantje naar een bloedvat zit wat naar believen bloed in de melk laat stromen. Met andere woorden, het hoort er, in deze onbewerkte toestand, niet in. Maar ergens tussen de melkvormende cellen en de tepel kan een wondje zitten, bijvoorbeeld door een borstontsteking, of er kan een bloedvaatje scheuren of knappen, net zoals dat in je neus kan gebeuren, en dan komt er wat bloed me met de melk die er langs stroomt. Net zo onschuldig als een bloedneus over het algemeen, maar, ook net als bij een bloedneus, als het vaker voorkomt, kan dat betekenen dat er iets niet helemaal werkt zoals het hoort. Dan kan een doktersbezoekje nodig zijn.
Het bloed kan ook van de tepel komen. Het hoort niet, maar het kan gebeuren dat een tepel beschadigd wordt, dat er een kloof in komt die kapot gaat of dat de baby bijt. En hoppa: de vampierbaby kan aan zijn diner. De meeste kapotte tepels komen voor in de eerste week na de geboorte. Moeder en baby moeten het vak nog leren en hebben niet altijd de beste leermeester om zich heen. Moeder en baby hebben geen handige houding, baby moet zijn hoofd draaien om bij de tepel te komen of hij moet trachten met zijn kin op zijn borst te drinken (probeer dat eens, met je kin op je schouder of op je borst drinken: een interessante ervaring!). De tepel belandt scheef in zijn mond of niet diep genoeg, of de tepel glijdt tijdens het drinken heen en weer omdat er geen goede grip mogelijk is. Of baby heeft een afwijkend interieur in zijn mondholte. Allerlei redenen waarom er op de tepel verkeerde druk en wrijving wordt uitgeoefend. En dat veroorzaakt verwonding. Tepelkloven zijn alleen maar een ander woord voor kapotte tepels. Kloven zijn die dingen die je krijgt in het eelt van je voeten, of in je vinger net daar waar de nagel buiten het nagelbed uitgroeit, of op de rug van je handen als het koud en nat is. Kapotte tepels hebben blaren, schuurplekjes, of opengescheurde vouwen, of een soort snijwondjes. Of bijtwonden, maar dat gebeurt meestal pas later, als de baby tanden krijgt.
De meeste kinderen die tanden krijgen, drinken gewoon verder aan de borst of er niets aan de hand is. Soms moeten ze hun techniek een beetje bijstellen en voelt moeder een paar keer de tandjes schuren of lichtjes prikken. Door weer even te focussen op een wijd open mond en diep aanhappen is dat over het algemeen snel opgelost. Maar soms gebeuren er meer dingen tegelijkertijd en bijt het kind echt heel hard. Meestal zonder opzet. Misschien is hij ook juist heel erg bezig met leren kauwend te eten en vergist hij zich in de techniek. Of misschien wil hij overal op bijten door het ongemak van de doorkomende tanden. Of misschien is hij net ook verkouden en kan hij niet goed door zijn neus ademen. Of misschien leek gewoon zomaar een goed idee. Hoe dan ook, die pasgeboren tandjes zijn vlijmscherp en kunnen een lelijk wondje maken dat gemeen pijn doet en bloedt.
Sommige mensen zeggen om deze reden dat het doorkomen van de tanden duidelijk het moment is om te stoppen met borstvoeding. Dat klinkt misschien verleidelijk, maar het klopt niet. Het doorkomen van de tanden markeert het begin van de periode waarin borstvoeding naast andere voeding een plaats heeft. Die periode kan doorlopen tot aan het begin van het uitvallen van dit melkgebit. En dus zal er een oplossing voor het bijten en het bloed gevonden moeten worden. De eerste maatregel (na het gedecideerd en met een duidelijk ‘’Nee! niet bijten!’’ afkoppelen) is om weer goed en degelijk te werken aan de regels voor goed aanleggen: mond wijd open, tong over de eigen onderkaakrand heen en de tepel diep in de mond nemen. Voordeel van deze leeftijd is dat je dat best al kunt uitleggen en voordoen. Als de tepel diep genoeg in het mondje ligt zal het wondje tijdens het drinken geen pijn doen, niet verder open gaan en snel genezen.
Soms, als de baby erg geschrokken is van de luidkeelse reactie van zijn moeder, wil de baby even helemaal niet meer aan de borst. Lees daarvoor verder onder borstweigeren.
Eurolac Flits! met label bloed, tepelkloven, tepels, bijten, kleur, aanleggen. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

Vijftig tinten wit

Foto: Witte rozen collage
Porno is helemaal hot. Softporno. Voor vrouwen. Met een literair tintje. Wel een grijzig literair tintje. Ik moet zeggen, ik heb me er nog niet aan gewaagd, aan die grijze hype. Ik ben niet zo van de porno en van het geweld. Niet dat ik nooit iets lees wat over geweld gaat of een erotisch tintje heeft. Zo kan ik me helemaal verliezen in fantasyliteratuur, wat vaak zeer expliciet gewelddadig is. Maar seks en geweld om het seks en geweld en vooral in die combinatie, mwah, nee, daartoe voel ik me niet zo aangetrokken. De titel is natuurlijk wel geniaal en die biedt inspiratie voor heel andere verhalen. Want wat kan nog meer wel vijftig tinten hebben? Melk bijvoorbeeld, moedermelk om te precies te zijn. Laten we het dus eens hebben over de vijftig (of daaromtrent) tinten wit van melk.
Melk van koeien is over het algemeen van een dik-witte kleur, vooral de melk die zo uit de koe komt. Hier zit vrij veel vet in en heel veel caseïne. Beide stoffen bevinden zich als licht reflecterende bolletjes in de vloeistof en omdat ze alle kleuren reflecteren en niets absorberen ziet de melk er wit uit. Wit als lichtkwaliteit is namelijk de combinatie van alle kleuren samen. Wanneer je die witte melk naast versgevallen sneeuw houdt, blijkt het wit van de melk een romiger wit te zijn, neigend naar crèmig of gelig. Verse, onbezoedelde sneeuw is de puurste tint wit die er bestaat*. Het crèmig-gele aspect van koemelk wordt voornamelijk veroorzaakt door het voer van de koe, preciezer gezegd: de al dan niet natuurlijke kleurstoffen in het voer van de koe.
Mensenmelk kan ook dat romig-crèmige aspect van wit hebben. Hoe vetter de melk, hoe romiger de kleur. Het is een wit dat beelden van weelderigheid geeft. Mensenmelk bevat maar weinig caseïne, dus de mate van witheid hangt veel meer af van het vetgehalte. De andere eiwitten, suikers, vitaminen en mineralen weerkaatsen het licht niet zo perfect als vet en dus worden sommige stralen geabsorbeerd in plaats van gereflecteerd. Daardoor verandert de kleur van magere melk via een steeds minder weelderig roomwit naar wit met een blauwachtig aspect. Blauw wordt makkelijk geassocieerd met water en schraalheid. Die associatie doet geen recht aan de vetarme melk, want ook in deze melk zitten volop belangrijke en onmisbare voedingsstoffen en beschermende factoren.
Colostrum heeft kleuren in het witte spectrum die via room en goudgeel naar oranje overgaan. Colostrum heeft een glanzend-weelderig aspect met een neiging naar koninklijk. Het is de rijkste vorm van melk en dat toont zich in de kleur. Colostrum is zozeer een wit goud dat zelfs de kleur dat goud weerspiegeld. In de loop van de eerste drie dagen vervaagt het goud en komt het romige wit naar voren. Wanneer colostrum overgaat naar gewone melk komt een blauwige tint het geel en goud vervangen.
In de eerste dagen kan de romige en gouden kleur van colostrum verdrongen worden door rossig bruin en bruintinten. Dit wordt veroorzaakt door restanten van afgebroken cellen en oud bloed in de melkkanalen, mogelijk als gevolg van een verwonding in het verleden. Het kan geen kwaad, de baby wordt er niet ziek van. Ook later kan de melk roze of rood verkleuren door bloed. Het gaat dan om vers bloed door bijvoorbeeld een gesprongen adertje. Soms kan net als bij een bloedneus spontaan een bloeding optreden of er kan letsel door een slag of stoot zijn opgetreden. Of er is een kloof in de tepel waaruit bloed komt, dat zich met de uitstromende melk mengt. Ook dit is voor de baby ongevaarlijk. Hij drinkt dat op en verteert het. Kinderen worden over het algemeen niet misselijk van bloed, het zijn de volwassen omstanders die misselijk worden bij het idee van bloed.
Tot slot zijn er de vele tinten die melk kan krijgen door natuurlijke of toegevoegde kleurstoffen uit wat moeder eet of drinkt of door medicijnen. Roze, geel, oranje, blauwig, groen, … alles is al eens eerder gezien. Gele kunstmatige kleurstoffen zijn wat dat betreft berucht en ook de natuurlijke groene kleurstoffen uit bijvoorbeeld zeewier. De baby heeft er doorgaans geen last van, drinkend aan de borst ziet hij niet wat er binnenkomt en de maag kan over het algemeen alles aan waarvan de moeder om te beginnen ook niet ziek werd. Bij erg sterk werkende kleurstoffen kan de inhoud van de luier ook een andere kleur krijgen. Maar de kleur, geur en consistentie van de luierinhoud is stof voor een ander verhaal, evenals melk voor baby’s waar een luchtje aan zit (de melk dan, de baby’s ruiken altijd prima).

*) De kristalvorm die water aanneemt in sneeuwvlokken werkt omgekeerd aan de druppelvorm van water in vloeibare vorm. De waterdruppel werkt als een prisma die wit licht doorlaat en breekt tot een volledig kleurenspectrum. De sneeuwvlok laat geen enkele kleur licht door, maar weerkaatst ze allemaal zodat puur wit overblijft.

Sneeuwwitje

~Wit als sneeuw, rood als bloed en zwart als ebbenhout.
‘’Mijn melk is niet goed’’, tweede in een serie Sprookjes en bakerpraatjes over borstvoeding
Foto: Kristen Stewart als een militante Sneeuwwitje die in Snow White and the Huntsman wel kleur bekent, maar in haar voorkomen minder duidelijk de traditioneel bij haar horende kleuren draagt.
Een kind aan de borst drinkt de melk uit die borst en niemand ziet de melk en niemand maakt zich druk. Alleen wanneer de baby spuugt of wanneer de melk wordt afgekolfd kun je het uiterlijk van de melk zien. Als wij aan melk denken, zien we het product uit de winkel voor ons dat in pakken of flessen of plastic jerrycans zit. Als je het inschenkt ziet het er, afhankelijk van het vetgehalte, altijd exact hetzelfde uit. Wit, vooral de witheid valt op. Moedermelk wordt tegen die uniforme witte standaard afgezet. En dan gaat het fout.
Moedermelk, vers van de tap of na bewaren, kan er verrassend uitzien. Normaal zit de kleur ergens in het spectrum tussen blauwig wit via romig geel-wit tot oranje-achtig. Colostrum is meestal gelig tot geel-oranje. In de loop van de week na de eerste paar dagen gaat de kleur naar romig wit. Daarna, als de rijpe melk zich settelt wordt meer blauwig wit bij de eerste slokken tot een romig wit voor de laatste druppels. Dit blijft ongeveer zo tot aan het einde van de borstvoedingperiode. Zo wit als sneeuw is moedermelk maar zelden.
Zo rood als bloed kan melk ook zijn. Een wondje aan de tepel of een gesprongen adertje in de borst kunnen zorgen voor een paar druppels of wat meer bloed in de melk. Bloed is een heel sterke kleurstof en maakt de melk met een paar druppels al roze en met wat meer kan het lijken of het arme kind zuiver bloed te drinken krijgt. Het ziet er wat eng uit, als of er een kleine vampier aan de borst ligt, maar de hoeveelheid bloed is over het algemeen klein en kan geen kwaad voor het kind. Baby’s worden niet misselijk van bloed; wij worden misselijk van het idee van bloed.
Zwart als ebbenhout is ook nog een mogelijkheid. Zwarte of donkerbruine melk wil zeggen dat er ‘’oud bloed’’ in de melk zit. Je ziet dit meestal alleen bij de eerste voedingen. Het oude bloed bestaat uit resten van een kwetsuur aan de borst Misschien is er ooit een slag of stoot geweest of is de autogordel eens hard in de borst gedrukt. In de borst is dan een bloeding geweest, een bloeduitstorting zoals een blauwe plek. De kwetsuur geneest en meestal worden de bloedresten door het lichaam opgenomen en afgevoerd, maar soms blijven ze achter in de melkkanalen. Het ziet er vies uit, maar baby’s hebben er over het algemeen geen last van. Na een paar voedingen is het meestal weg.
Alle andere kleuren van de regenboog kunnen ook de revue passeren. Meestal ligt dat aan toegevoegde of natuurlijke kleurstoffen in het eten van de moeder. Veel zeewierproducten in het dagelijkse menu kan voor groene melk zorgen, net als een hoge consumptie van groene limonade of gelatinetoetjes. Veel oranje fruit en groenten kan een oranje-gele verkleuring van de melk geven. Rood en blauw zit vooral in snoepjes en goedkope limonade of die halfbevroren slush.
De kleur van de melk zegt niets over de voedings- of andere waarde. Een andere kleur maakt de melk niet ongeschikt voor consumptie of onveilig. Het ziet er raar uit, dat is alles.