Foto: Ethan Hawke als groentje Jake Hoyt en Denzel Washington als de doorgewinterde en onorthodoxe Det. Alonzo Harris in Training Day
Er schijnt een oud spreekwoord te zijn (en ik weet niet meer of het uit de Joodse of de Native American traditie stamt) dat stelt: ‘’Als het niet kan zoals het moet, dan moet het zoals het kan.’’ Ik heb die spreuk een poos boven mijn bureau gehad om me eraan te herinneren dat je soms buiten de gebaande paden moet gaan. Niet omdat het doel de middelen heiligt, maar omdat je je doel moet bereiken, langs de ene of langs de andere weg. Voor vrijwel alles wat we doen zijn richtlijnen, voorschriften en protocollen. Die zijn er niet voor niets, want meestal zorgen die ervoor dat dingen gaan zoals ze moeten gaan en doelen worden bereikt.
Maar soms werkt een voorschrift, richtlijn of protocol niet. De omstandigheden zijn anders, de variabelen kloppen niet. Want hoewel gelijke monniken gelijke kappen hebben, zijn niet alle monniken gelijk. Protocollen zijn niet gebaseerd op het uitgangspunt dat iedereen hetzelfde is, maar op de wetmatigheid van getallen. Als uit onderzoek blijkt dat bij meer mensen een bepaalde interventie beter werkt dan geen of een andere interventie, dan wordt aangenomen dat dat de betere interventie is en die wordt in een protocol verwerkt. Er zijn vrijwel geen interventies die bij 100% van alle mensen tot een betere uitkomst leiden. Er zijn ook situaties die niet te onderzoeken zijn (bijvoorbeeld wegens protocollaire of ethische problemen) en dan wordt aangenomen dat bestaan of werkzaamheid niet bewezen is. Dat is een wetenschappelijk falen overigens, want niet kunnen bewijzen dat iets bestaat of werkt, is niet hetzelfde als bewijzen dat iets niet bestaat of niet werkt.
Een zorgverlener met een cliënt met zorg- of hulpvraag hoort zo veel mogelijk volgens protocol te werken. Voor zover een protocol aanwezig, van toepassingen werkzaam is. Soms denken mensen dat werken volgens protocol makkelijk is, net zoiets als het volgen van een recept in een kookboek. Als je het goed doet, kan het moeilijker zijn dan op je eigen intuïtie afgaan. Een goede zorgverlener gaat letterlijk doelgericht te werk. Vraagt zich om te beginnen af: ‘’Wat is het doel in mijn handelen met deze specifieke cliënt?’’ In geval van een zorgvraag rond borstvoeding heb je met een dubbele opdrachtgever te maken (moeder en kind) en hun zorgvraag kan onderling verschillend zijn. Voor mij weegt de zorgvraag van het kind altijd zwaarder dan die van de moeder, maar de moeder moet het uitvoeren. Daarom moet ik mijn doel zoeken in de beste uitkomst voor het kind die door de moeder uitvoerbaar en acceptabel is. Die zo veel mogelijk overeen komt met haar zorgvraag.
Na het vaststellen van het doel volgt het zoeken van het bijbehorende protocol. Nu komt het moeilijke: met de ogen op het doel gericht worden protocol en werkelijkheid met elkaar vergeleken: komen de variabelen voldoende met elkaar overeen om dit te laten werken? Kan ik door dit protocol naar de letter te volgen bij dit koppel zorgvragers de zorgvraag beantwoorden en mijn en hun doelen bereiken? Vrijwel altijd is er wel iets dat in de weg staat, anders is of van het doel weg leidt. Dat is het moment dat de zorgverlener om het doek te bereiken van het pad af moet gaan, iets anders proberen, onorthodox moet worden misschien, soms zelf iets geks moet uitproberen.
Goede zorg (bij borstvoeding) is doelgericht, wetenschappelijk gebaseerd, maar met oog voor realiteit uitgevoerd.
Eurolac Flits! met label beleid, EBM, EBP, RCT, protocol