Gisteren vertelde een moeder dat haar kindje geen borstvoeding meer wilde en dat ze daar best verdrietig om was. In het begin vond ze het maar niks die borstvoeding en nu wil ze nog niet stoppen. Haar kindje is nog geen jaar. Het is eerder uitzonderlijk dat kinderen voor de eerste verjaardag zelf besluiten dat het wel welletjes is geweest met die borst. Het is meestal niet zozeer dat zij klaar zijn met borstvoeding, maar dat zij om een of andere reden *nu* niet willen of kunnen drinken, maar daarvoor niet zelf kiezen. Dit heet borstweigeren, vroeger ook wel zuigelingenstaking genoemd. Bij het zoeken naar leesmateriaal voor deze moeder (ik vond van alles*) ontdekte ik tot mijn verbijstering dat ik er zelf helemaal nooit iets heb geschreven op mijn site of in dit blog (wel elders). Schande! Daar doen we wat aan en wel direct.
Wanneer een baby, van welke leeftijd ook, om welke reden ook, de borst weigert, voelt dat voor veel moeders aan alsof haar kind haarzelf afwijst. Dat is uitermate pijnlijk om te ondervinden. Gelukkig kan een moeder ervan overtuigd zijn (hoewel het soms moeilijk is haar ervan te overtuigen) dat haar kind zijn weigering niet persoonlijk bedoelt. Het is het drinken aan de borst wat niet lukt. Moeder blijft altijd moeder en die zal slechts in zeer uitzonderlijke omstandigheden door een kind worden afgewezen. Voor een jonge baby zijn zijn moeder en hijzelf namelijk nog één. Eén wezen in twee lichamen als het ware. Zijn moeder afwijzen zou hetzelfde zijn als zichzelf afwijzen. Het kind speelt op de bal, niet op de man. Nu ja, op de borst en niet op de vrouw, beter gezegd.
Borstweigeren is de naam die wordt gegeven aan het verschijnsel dat een kind plotseling een aantal keren achter elkaar de borst weigert en daarmee niet gelukkig is. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen borstweigeren direct na de geboorte en in de eerste dagen of wanneer de borstvoeding al enige tijd goed op gang is. Bij een pasgeboren kind mag je er zonder meer van uit gaan dat wat eruit ziet als niet aan de borst willen altijd een kwestie is van niet aan de borst kunnen. Drinken en zuigen zijn zulke sterke ingeboren reflexen, instincten, noodzakelijkheden, dat ‘’niet willen’’ geen factor is. Als een pasgeboren kind of een baby in de eerste week de borst niet pakt, niet gaat drinken of na een enkele poging afhaakt kun je ervan verzekerd zijn dat er iets is dat het kind verhindert aan te happen, te gaan drinken en doordrinken. Die oorzaak kan liggen in een variatie in zijn eigen anatomie, een niet passen van moederlijke en kinderlijke anatomie, zuiggewoonten in de baarmoeder of verwarrende of negatieve ervaringen in het mondgebied rondom de geboorte en in de eerste uren of dagen erna.
Borstweigeren bij gevestigde lactatie kan ingewikkelder liggen. Er kan simpelweg sprake zijn van miscommunicatie tussen moeder en kind: moeder denkt dat het tijd is om te eten en kind niet. Of kind vindt veel eerder dat hij klaar is dan moeder. Of kind communiceert ‘’moe’’ en moeder interpreteert ‘’honger’’. Er kan ook sprake zijn van pijn: oorpijn, doorkomende tandjes, spruw. Of moeder smaakt of ruikt anders door andere lichaamsverzorgingsproducten, andere wasproducten, ander voedsel, menstruatie, zwangerschap. Of moeder heeft baby tijdens een voeding erg laten schrikken doordat zij hard riep naar een ander kind, of een zeer sterke vocale reactie gaf op het bijten van het kind aan de borst. Overigens vinden sommige kinderen de vocale reactie op geïntensiveerde prikkeling van de tepel bijzonder interessant en blijven zij uitproberen of deze reactie bij elke herhaling van de proef blijft optreden. Het kan dus enig detectivewerk vergen om erachter te komen wat het weigeren veroorzaakt.
Soms kan het zo zijn dat ergens in het laatste kwartaal van het eerste jaar de interesse in de borst langzaam afneemt. Dan kan het lijken alsof het kind inderdaad zelf zich van de borst afwent, gaat stoppen met borstvoeding. Dit zien we vaker bij kinderen die vanaf het begin de borst meer op schema dan op verzoek hebben gekregen en waarbij borstvoeding enkel of voornamelijk een manier was om perfect voedsel op een handige manier te geven. Als vervolgens het beginnen met vast voedsel voortvarend en met succes ter hand is genomen, wordt borstvoeding als voedselbron steeds minder belangrijk en steeds minder interessant. Moeders kunnen dit als gegeven accepteren, melk in een bekertje geven (gekolfde eigen melk of koemelk) en overgaan naar de volgende fase. Of moeder kan dit toch te vroeg vinden en door willen gaan met borstvoeding. Ze kan haar melk afkolven om de productie in stand te houden of op te voeren en haar kind de borst blijven aanbieden. Of ze kan, hoe rigoureus dat ook lijkt, tijdelijk het aanbieden van vast voedsel stoppen en heel vaak de borst aanbieden. Of een combinatie van beide.
Niets is definitief, alles is omkeerbaar en er zijn altijd keuzes. Bedenk dat je kind de borst weigert en niet zijn moeder afwijst. Wel of geen borstvoeding: voor een kind is zijn moeder de zon, de maan en de sterren. De liefde van een kind voor zijn moeder is onvoorwaardelijk, want zijn moeder is zijn hele bestaan. Voor wie niet alleen haar kind de geretourneerde liefde, maar ook haar borst wil laten aanvaarden zijn er in de artikelen hieronder allerlei tips te vinden om een kind terug naar de borst te coachen
*) Dossier onrust aan de borst en borstweigeren, Borstvoedingorganisatie LLL
*) Tips bij borstweigeren Aidulac
*) Zuigelingenstaking, een overzicht, borstvoeding.com
*) Borstweigeren, borstvoedingaardig.be
Van Veldhuizen-Staas G: Borstweigeren, oorzaken en oplossingen. In: Dossier borstweigeren, LLL. (De coverfoto van de brochure die hierbij hoort toont mijn eerste kindje)