Borstvoeding geven is een normale lichamelijke vaardigheid. Vrouwen worden geboren met alle gereedschappen en instincten die nodig zijn om het te doen. Toch is het niet iets wat vanzelf gaat. Het moet net als allerlei andere normale lichamelijke vaardigheden worden geleerd. Veel van die normale vaardigheden worden geleerd door ze af te kijken van andere mensen. Een kind met perfect gevormde stembanden zal in een omgeving zonder sprekende mensen nooit leren spreken. Borstvoeding is ook zo’n vaardigheid die het beste door afkijken wordt geleerd. Borstvoeding leren uit een boekje kan wel, maar het heeft toch beperkingen, net als leren zwemmen uit een boekje. Maar bij gebrek aan een ruime verscheidenheid aan voorbeelden, voor veel aanstaande moeders zelfs een totaal gebrek aan voorbeelden, zullen velen zich toch met boekjeskennis moeten behelpen. En daar begint het probleem: Welk boek moet je als borstvoeder-in-spe kiezen? Hoe bepaal je of de informatie over een onderwerp dat je zelf nog niet beheerst goed is?
De meeste kans op goede, correcte en bruikbare kennis heb je bij mensen die zich in borstvoeding hebben gespecialiseerd, bijvoorbeeld borstvoedingorganisaties. De boeken die door LLL (Handboek Borstvoeding) en VBN worden uitgegeven zijn altijd goed. Het boek Borstvoeding van Mary Broekhuijsen en Stefan Kleintjes, eigenaar van Kenniscentrum Borstvoeding staat bovenaan de lijst van aanbevolen boeken. Dan zijn er nog de boeken die geschreven zijn door mensen die borstvoeding als nevenactiviteit hebben. Over het algemeen niet vreselijk slecht, maar vaak wel net er naast. Tot slot boeken over gezondheid, zwangerschap-bevalling-kraambed, opvoeding, en dergelijke, met een hoofdstuk over borstvoeding. Soms geschreven door zorgverleners zoals artsen en verpleegkundigen, soms door copywriters in hun opdracht en soms door fabrikanten van zuigelingenvoeding. Die laatste, laten we daar maar geen woorden aan vuil maken en het papier dat werd misbruikt om ze te drukken een vredig hergebruik einde bezorgen.
Die tussengroep is wel iets om je zorgen over te maken. Als argeloze lezer zou je namelijk kunnen denken dat de informatie die door zorgverleners wordt neergepend, of in hun opdracht door tekstschrijvers, correct is. Biologische en medisch verantwoord en zo. Gebaseerd op degelijke wetenschappelijke kennis. Dat zou je toch denken, ja. Ja. Ja? Niet altijd dus en niet over elk onderwerp. Met name niet, lijkt het wel, als het over borstvoeding gaat. Ik neem de Larousse gezondheids encyclopedie als voorbeeld, willekeurig gekozen als eerste die opdook bij een ‘’google books search’’. Er zijn nog vele andere bronnen te vinden met vergelijkbare inhoud. Het lemma borstvoeding opent met de zinnen: ‘’Moedermelk is de meest evenwichtige voeding omdat de melk de nodige antilichamen bevat om infecties te bestrijden. Opdat de borstvoeding zou slagen is het nodig dat je je borsten goed verzorgt en dat je op een correcte voeding let.’’ Eronder een foto van een baby die goed zijn best doet de tepel van zijn moeder te vermorzelen en daarnaast een lijstje ‘’Problemen bij borstvoeding’’. De toon is gezet: onjuistheden in de openingszinnen, quatschredenen om aan borstvoeding te beginnen, een absoluut averechts voorbeeld, ontmoedigende voorwaarden en direct nadruk op problemen. De nietsvermoedende en nog ongeschoolde lezer ziet deze fouten niet: zij weet nog niet wat goed aanleggen inhoudt (en dat dat überhaupt een item ís), weet nog onvoldoende over normale borstvoeding om de fouten in de tekst te herkennen en had al zo’n vermoeden dat borstvoeding met allerlei problemen gepaard zal gaan en krijgt dit hier direct bevestigd.
De genoemde problemen tepelkloven, borstontsteking en borstabces zijn gebrekkig omschreven naar oorzaak en proces en de oplossing is telkens: stop de borstvoeding. Stoppen met borstvoeding bij deze en andere problemen is net zo’n zinnige behandeling als een ontstoken vinger maar direct amputeren. Hoewel er omstandigheden zijn waarin amputatie de enige manier is om verder leed te voorkomen, zal geen enkele arts het als start-strategie opperen. Maar ja, over het algemeen zal een arts ook beter weten wat de oorzaak, het aanzien en proces en de behandeling van een ontstoken vinger zijn.
Enfin, het stuk gaat verder met wat vage aanwijzingen over aanleggen (moeder moet goed rechtop en zelfs voorover leunend de tepel tegen de mond van de baby drukken) en over colostrum die uit albuminen en vitaminen zou bestaan en die niet altijd het mondje van de baby bereikt. De aanwijzingen om de aanvangsprobleempjes op te lossen includeren een tepelhoedje dat als een zuignap je tepel geschikt maakt voor zuigen door de baby. Na enkele waarschijnlijk goed bedoelde adviezen over voedingsmiddelen die moeten (melk, veel melk) en absoluut niet mogen omdat de baby ze moeilijk verteert(?) tot slot de strikte waarschuwing geen medicijnen te gebruiken zonder overleg met de dokter en niet te roken en drinken en geen slaapmiddelen te gebruiken. Tussendoor wordt ergens nog met nadruk gezegd dat borstvoeding heus ooit nog wel aangenaam wordt. Op basis van deze beschrijving zou ik daar nooit zelf opgekomen zijn, dus het is wel goed dat dat nog eens wordt vermeld, anders begon ik er maar helemaal niet aan.
Ik heb geen idee hoe de kwaliteit is van de rest van de informatie in de Larousse, maar ik heb er niet veel vertrouwen in. Wie meer wil weten over hoe je borstvoeding geeft en hoe die borstvoeding eigenlijk zo’n beetje werkt leest liever verder in dit blog*, de artikelen op eurolac.net en borstvoeding.com. Andere goede internet bronnen zijn onder andere aidulac.nl, borstvoedinghulp.nl en borstaardig.be
Crauwels G (samenstelling): Larousse gezondheids encyclopedie. Lannoo Uitgeverij, 2006
*) Eurolac Flits! met label borstontsteking, aanleggen, colostrum, tepelhoedje