Tussen al het verkiezingsgeweld door werd gisteren mijn aandacht getrokken door een blog* van iemand die er even helemaal klaar mee was. Met de medicalisering van de baring. Met het negeren van de fysiologie. Met het negeren van de wensen, gevoelens en medewerking van de eerst belanghebbende bij de baring. Vanochtend werd mijn opmerkzaamheid getriggerd door zomaar een klein en eigenlijk heel positief Twitterberichtje** over het dalen van de kindersterfte. Beide gingen over risico. Risico’s nemen, risico’s afwegen, risico’s uitsluiten. Dat laatste is per definitie onmogelijk. Leven is risico’s nemen. Risico’s kunnen worden gezocht, ingeschat, genomen, vergroot en verkleind, maar nooit uitgesloten. Zelfs als je niet op de rand van een afgrond een gesprek aangaat met een sikkeneurige oude draak zal er altijd risico zijn.
Geboren worden is het eerste en grootste risico dat genomen moet worden. Niet geboren worden biedt nog slechtere prognoses. Omdat in de evolutie het risico van geboren worden is ingecalculeerd, zijn de voorzorgsmaatregelen dat ook. Niet om risico uit te sluiten, maar te beperken. Zo zal een barend vrouwtjesdier de baring stoppen wanneer er een extra risicofactor, een bedreiging, is. Een vrouw in een bedreigende omgeving of een potentieel gevaarlijke situatie zal een maar moeilijk vorderende baring hebben. Die vrouw proberen te dwingen toch vlot verder te baren, met hulp van agressieve medicatie en hulpmiddelen, zal de ingebouwde drang naar stoppen met baren versterken. Dit conflict in het lichaam van de barende vrouw leidt tot een sterk verhoogt risico van complicaties en risico’s voor de gezondheid en het welzijn van zowel de vrouw als haar kind.
Als een kind eenmaal geboren is, loeren er nog steeds talloze gevaren en risico’s van ziekte en overlijden. Een deel daarvan is te voorzien en te voorkomen, een deel niet. Streven naar een 0% kindersterfte is volstrekt irreëel. Idealen hebben en nastreven is mooi, is goed en ik zou het niemand willen afraden. Onbereikbare doelen nastreven is dwaas en kan zelfs risico verhogend werken. In de drang om op een bepaalde manier bepaalde risico’s uit te sluiten worden alle bronnen daarmee verbruikt en blijven andere dingen ongedaan. In die drang om het onhaalbare te halen worden soms allianties aangegaan die op het moment zelf en in de gegeven situatie lijken te helpen, maar die op een andere vlak of een andere plaats het risico verhogen. Realistische doelen stellen en doelen gecoördineerd spreiden over meerdere speerpunten is een beter middel om risico’s in te perken en zo laag mogelijk te maken. Het kiezen van de juiste geallieerden om die realistische doelen te bereiken verhoogt de kans van slagen op de lange termijn en over de volle breedte.
De simpelste methoden werken vaak het beste: blijf bij de basis, bij de fysiologie, bij wat dichtbij is. Bij zwangerschap, geboorte en borstvoeding betekent dit kennis hebben van de fysiologie en bij het begeleiden van de processen uitgaan van die fysiologie. Denken in ‘’gezondheid’’ en ‘’zorg’’ in plaats van in ‘’ziekte’’ en ‘’bestrijding’’. Dat wil niet zeggen dat ingrijpen altijd verkeerd is, maar het is wel verkeerd als het ene ingrijpen het andere veroorzaakt (zoals het inleiden van een baring als moeder en/of kind daar nog niet klaar voor zijn, of zoals het geven van kunstvoeding voor gekeken is of een kind wel effectief aan de borst drinkt). Bij het verminderen van kindersterfte wereldwijd werkt het beter om uit te gaan van wat er wel is (borstvoeding, plaatselijke voedselbronnen) dan het invliegen van duur spul van elders. Het bevorderen van de hygiënische omstandigheden en kennis omtrent hygiëne zal de noodzaak tot inenten (duur en van ver ingevlogen) niet doen verdwijnen, maar wel verminderen. Betere leefomstandigheden (hygiëne, goede voeding, algemeen verhoogd kennis niveau) maken veel ziektes minder veel voorkomend en minder bedreigend. De cijfers laten zien dat in Europa de morbiditeit en mortaliteit door infectie ziekten begonnen te dalen met de verbetering van leefomstandigheden, niet pas na invoering van vaccinatie programma’s.
Spelen met risico’s is spelen met vuur. Of spelen met een draak die met zijn vuur je zowel kan verzengen als beschermen. Fysiologisch en dicht bij huis. Kennis en kundigheid. Dat zijn eigenlijk de belangrijkste risico verlagen factoren.
*) Visser R: Lees en huiver. Of huil mee met de wolven. blog Vroedvrouw en radikaal12-09-2012
**) [Goed nieuws van UNICEF! Kindersterfte daalt sterk. Inentingscampagnes en goede zorg zijn succesvol. En nu door naar nul!] @UNICEF_JanBouke