Historisch gezien is borstvoeding ongeveer wat de mensheid niet alleen als soort heeft laten overleven, maar misschien zelfs tot meest dominante soort gemaakt. Zo succesvol dat we bijna aan ons eigen succes ten onder gaan. Historisch gezien is er ook geen enkel menselijk gedragsaspect dat zo lang, zo zwaar en zo systematisch onder vuur heeft gelegen als borstvoeding. Borstvoeding als manier van zorgen en zogen heeft het mogelijk gemaakt dat de standaard prematuur geboren mens veilig kon opgroeien en ondertussen zijn hersenen op topniveau kon brengen. Hersenen die zo goed in staat waren tot denken en plannen en bedenken dat vrouwen door de eeuwen heen pogingen hebben genomen om juist onder die borstvoeding uit te komen. Het is beslist niet zo dat ‘’vroeger’’ alle moeders borstvoeding gaven en dat iedereen gewoon wist hoe het moest. Het is wel zo dat het vroeger nog gevaarlijker was voor kinderen om iets anders dan borstvoeding te krijgen. En dat het voor moeders tegenwoordig veel makkelijker is om te kiezen voor iets anders dan borstvoeding.
Mensen kwamen er al wel snel achter dat als moeder geen borstvoeding wilde of kon geven het kind beter bij een andere vrouw kon worden gevoed dan dat er dierenmelk of pap werd gegeven. De overlevingskans van kindjes bij een andere moeder waren vergelijkbaar met hen die borstvoeding van hun eigen moeder kregen. Kindjes die geen borstvoeding van een mensenmoeder kregen gingen vrijwel zeker dood. Voor een flink deel van de wereld geldt dat nog steeds, bij ons gelukkig in veel mindere mate. Maar nog steeds is het morbiditeits- en mortaliteitsrisico bij kinderen die geen menselijk melk krijgen groter dan bij hen die dat wel krijgen.
Borstvoeding is altijd een vrouwelijke kunst geweest en werd als zodanig verheerlijkt, geromantiseerd, verzaakt, verguisd, uitbesteed en ondermijnd. In de kunst soms ontroerend mooi afgebeeld, maar vaak met zo weinig verstand van de anatomie van moeder en kind en met zo weinig aandacht voor wat er bij borstvoeding werkelijk gebeurt, dat de kloven er spontaan van in je tepels schieten. Als je ervan uitgaat dat schilders verbeeldden wat zij om zich heen zagen, waren er ook in vroeger tijden veel vrouwen met grote borstvoeding problemen. Dames uit de hogere standen huurden vrijwel zonder uitzondering minnen in om hun kinderen te voeden. Men denkt dat dat was omdat ze r zelf geen zin in hadden, geen tijd voor hadden of bang waren hun aantrekkelijkheid te verliezen. Anderen denken dat dat was omdat ze zonder borstvoeding sneller weer zwanger konden worden en voor meer nageslacht konden zorgen.
De goede oude tijd was lang niet altijd zo goed als de geromantiseerde versies je willen laten geloven. Er circuleerden heel vreemde adviezen rondom kinderverzorging en het voeden. Maar het was in elk geval maatschappelijk zeer aanvaard en moeders werden nergens uitgescholden of weggestuurd als zij hun kind de borst gaven. Want wat het beeld of de adviezen ook waren, één ding was duidelijk: elk kind had een betere overlevingskans met moedermelk, van de eigen of van een al dan niet betaalde andere moeder.
Meer over borstvoeding door de eeuwen heen:
Gonneke van Veldhuizen-Staas: Toen was er geen kunst aan - borstvoeding vroeger en nu. Tekst van een lezing. Online
Borstvoedingorganisatie LLL: Borstvoeding door de eeuwen heen. Online
Annelies Bon: Borstvoeding in de geschiedenis (van West-Europa). Online