Naast het vaststellen van de aanwezigheid alle tien vingers en alle tien tenen lijkt het bepalen en volgen van het gewicht van en pasgeboren baby het belangrijkste te zijn aan het begin van een nieuw leven. Zo belangrijk dat dat geboortegewicht, anders dan de gecertificeerde aanwezigheid van alle 20 uitsteekseltjes, op veel geboortekaartjes verschijnt.
Op het babyvolgsysteem van de verloskundige en de kraamzorg heeft het gewicht een eigen kolom, naast wat er in en uit de baby is gegaan. Tot op de gram nauwkeurig wordt het geboortegewicht, gemeten binnen een uur na de geboorte als het even kan, prominent op de kaart gezet en vervolgens wordt er dagelijks of om de dag gemeten of en welk verschil er in dat getal is opgemeten. later wordt er om de week, nog later om de paar weken en tot slot om de paar maanden en de paar jaar gemeten.
Groei wordt vaak gezien als de belangrijkste maatstaf voor gezondheid. En als maatstaf voor een goed gevoed kind. Men verwacht dat een kind eerst afvalt en vervolgens gaat groeien. De universele groeistandaarden van de WHO zijn het daarmee eens: in de eerste 24 is er sprake van een licht gewichtsverlies, waarna direct de groei begint en het kind binnen enkele dagen weer terug is op het geboortegewicht en verder gaat met heel hard groeien. (De kaart op de afbeelding is voor meisjes; jongens vertonen hetzelfde beeld, maar zijn gemiddeld een klein beetje zwaarder.) Deze gegevens zijn afkomstig van kinderen (van elk continent een flinke onderzoeksgroep) die optimaal aan de borst gevoed worden: vanaf de geboorte dicht bij de moeder en frequent aan de borst. (Frequent betekent hier een boel meer dan elke drie uur!).
In de dagelijkse praktijk zien we kinderen die veel meer, veel langer afvallen en er veel langer over doen om weer op gewicht te komen. De vuistregel is afvallen tot dag 3, maximaal tussen 7 en 10%, weer gaan groeien vanaf dag 5 en terug op het geboortegewicht na 10-14 dagen. Dat is ongelooflijk meer en langer dan de WHO standaarden en zelfs deze ruime interpretaties leiden tot veel paniek en onnodig bijvoeden met niet humane melk aan kinderen die borstvoeding krijgen.
Flaherman et al constateerden dat aan het gewichtsverlies in de eerste 24 uur kan worden afgeleid hoe veel het kind zal gaan afvallen en zij bevelen aan om dat dan als leidraaad te gebruiken om de moeders van deze kinderen extra borstvoeding begeleiding te geven. Inderdaad zal bij veel kinderen het uiteindelijke te grote en te langdurige gewichtsverlies worden veroorzaakt door sub-optimale borstvoeding routines en technieken. Maar een kind dat in de eerste 24 uur al veel afvalt (in dit onderzoek meer dan 4%) toont die daarmee wel een te kort aan voeding? Is dat mogelijk om binnen 24 na de geboorte enkel door te weinig voeding al zo veel gewicht te verliezen?
Onderzoeken van Chantry c.s. en Mulder et al laten een duidelijk verband zien tussen de vochtstatus van de moeder voor en tijdens de baring, de hoeveelheid urine en ontlasting die werd geloosd door het kind en het initiële gewichtsverlies. Toediening van vocht tijdens de baring (in combinatie met andere ingrepen die de vochtbalans verstoren en tot maternaal vocht vasthouden kunnen leiden) verstoort ook bij het kind de vochtbalans, wat leidt tot oedemateuze kinderen. Dit overtollige vocht wordt in de eerste 24 uur geloosd, wat leidt tot het gemeten gewichtsverlies. Wanneer dit niet wordt onderkend, kan dit uitplassen van overtollig vocht leiden tot onnodig bijvoeden en daarmee tot verstoring van het op gang komen van de borstvoeding en verstoring van de integriteit van de neonatale darm.
Bij een kind dat al in de eerste dag, twee dagen erg veel afvalt, moet dus altijd ook worden gekeken of hij veel heeft geplast. Als dat zo is, is er geen sprake van energieverlies en is bijvoeding overbodig. Ondertussen is natuurlijk altijd een goed idee om moeder en kind na de geboorte dicht bij elkaar te houden, met veel huidcontact en vaak voeden om energieverlies door afkoeling, stress en, ja ook te weinig eten, te voorkomen. Gewoon voor de zekerheid.
Flaherman VJ, Bokser S, Newman TB: First-Day Newborn Weight Loss Predicts In-Hospital Weight Nadir for Breastfeeding Infants. Breastfeeding Medicine. August 2010, 5(4): 165-168. doi:10.1089/bfm.2009.0047.
Chantry CJ, Nommsen-Rivers LA, Peerson JM, Cohen RJ, Dewey KG: Excess Weight Loss in First-Born Breastfed Newborns Relates to Maternal Intrapartum Fluid Balance. Pediatrics 2011; 127:1 e171-e179; published ahead of print December 20, 2010, doi:10.1542/peds.2009-2663
Mulder PJ, Johnson TS, Baker LC (2010): Excessive Weight Loss in Breastfed Infants During the Postpartum Hospitalization. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing, 39: 15–26. doi: 10.1111/j.1552-6909.2009.01085.x