‘’In mijn familie zit slechte melk’’ las ik op Twitter. Zij had het een kleine 20 jaar geleden en haar tante in de jaren 50 van de vorige eeuw. Sommige vrouwen schijnen dat nu nog te hebben. De remedie blijkt meestal te zijn dat ze er kunstvoeding voor in de plaats geven of al vroeg aan fruit beginnen en dan komt alles toch nog goed. Min of meer. In deze verhalen, die ik veel vaker hoor, komt de borstvoeding eruit als de Slechterik, de kunstvoeding als de Goede en mensen die zeggen dat dat niet klopt als de Lelijke.
Nou is het maar goed dat ik nooit vanwege mijn looks ergens voor ben uitgekozen, zo kan ik zonder moeite de rol van de Lelijke op me nemen. Slechte melk bestaat niet. Slechte melk (als in moedermelk met te weinig voedingswaarde) is net zo’n ongelooflijk sprookje als ‘’van verkrachting kan een vrouw niet zwanger worden’’ (geproclameerd door een Amerikaanse senator in de running voor de presidentsverkiezingen)*. Dit zijn sprookjes die door iedereen met enige rudimentaire kennis van biologie zonder een extra gedachte van tafel moeten worden geveegd. Afgezien van een uitzonderlijke enkeling met een aangeboren afwijking of ziekte is moedermelk, net als bloed altijd, zonder mankeren van de goede samenstelling. Maar, net als bij bloed, kan er wel van alles misgaan door ziekte of mismanagement.
Wie het liedje al kent mag meezingen: dat wat is ontworpen en evolutionair vervolmaakt als eerste voorwaarde voor het overleven van het individu en daarmee van de soort is per definitie goed van samenstelling. Dit is een biologische wet. De mens zou niet de dominante soort op aarde zijn als zijn eerste middel tot overleving, groei en ontwikkeling zo krakkemikkig was als men vaak wil doen geloven. (Voor wie liever niet op biologie en evolutie, maar op Creationisme afgaat: het is een belediging voor je Schepper om te geloven dat dat eerste middel tot overleven en opgroeien van zijn beste creatie zo krakkemikkig zou zijn ontworpen.)
Dat gezegd hebbende, moet ik toegeven dat het toch soms, of vaak, lijkt fout te gaan met die voeding en zijn er inderdaad kinderen die onvoldoende groeien, en niet gedijen op borstvoeding. Toch slechte melk dan? Of toch mismanagement? Op basis van biologische principes mag je er van uit gaan dat vrouwen díé melk maken, goede melk maken, net zoals lichamen die bloed maken goed bloed maken. Alleen zwaar ondervoede vrouwen (na een langdurig veel te lage BMI) kunnen melk van mindere kwaliteit maken en ook te weinig melk. Deze vrouwen worden om te beginnen vaak al niet zwanger. Dan zijn er nog kinderen die problemen hebben met de opname van voedsel en die daarom slecht groeien. Het overgrote deel van onvoldoende groei bij volledig borstgevoede kinderen is echter te wijten aan mismanagement. Er is melk, er is goede melk, er is in principe ook voldoende melk, maar om een of andere reden krijgt de baby niet binnen wat hij nodig heeft. Hij kan algemeen te weinig krijgen of hij kan niet het deel van de melk krijgen dat hij nodig heeft.
De manier waarop kinderen in onze samenleving gemiddeld borstvoeding krijgen is niet bevorderlijk voor een goede melkaanmaak en goede melkinname. Er wordt te veel geprutst met aanleggen, er worden te vroeg en verkeerde hulpmiddelen gebruikt en vooral wordt er niet vaak genoeg gevoed. In de eerste dagen is vaak voeden van essentieel belang om überhaupt voldoende voeding binnen te krijgen omdat colostrum in zulke kleine beetjes komt. Dat is goed. Dat hoort zo. Dat is zo ontworpen. Daarna moet een kind vaak gevoed worden omdat de voeding minder geconcentreerd wordt en hij er meer van nodig heeft om alle voedingstoffen die hij nodig heeft binnen te krijgen. Ook om de borsten te prepareren voor de mogelijkheid om voldoende melk te maken en te blijven maken in de maanden en jaren die komen. Vooral om de borsten leeg te houden, zodat de melk vetter blijft en het kind er meer energie voor groei uit haalt.
Door de indoctrinatie van de kunstvoedingindustrie, naar ouders toe, maar vooral ook naar de medici en zorgverlenerswereld toe, is deze kennis verloren gegaan en worden borsten gezien als ondoorzichtige containers die worden gevuld met een standaard hoeveelheid vloeistof met een standaard samenstelling, die mogelijkerwijs niet volstaat. Containers waaruit kinderen op een standaardmanier worden gevoed. Een standaard manier die geen enkele overeenkomst vertoont met de biologische blauwdruk van het kind.
De gemiddelde kinderarts, die werkt met wat hij tijdens zijn decenniumlange opleiding heeft geleerd over borstvoeding, weet minder over borstvoeding dan wat een beginnende dierenartsassistente weet over het zooggedrag van een hond. Dat geeft niet, hij weet, naar we aannemen, veel meer over een boel andere belangrijke dingen aangaande kinderen. Maar zonder degelijke bijscholing erover, moet hij zich dan maar liever niet bemoeien met de voeding van zuigelingen en dat overlaten aan echte deskundigen. Echt, de geloofwaardigheid wordt meer bevestigd door te zeggen dat je het niet weet en door te verwijzen naar een specialist, dan met een geleerd gezicht te verkondigen dat moeder slechte melk heeft en beter alvast met een fruithapje kan gaan beginnen of, nog beter, een flesje kunstvoeding bij geven. Per slot wordt die Amerikaanse senator met zijn verhaal over verkrachting en zwangerschap ook door geen enkel weldenkend mens serieus genomen. Toch?
*) Evan McMorris-SantoroRepublican Senate Nominee: Victims Of ‘Legitimate Rape’ Don’t Get Pregnant, TPM, August 19, 2012