Foto: Kris Holden-Ried als Dyson (weerwolf), Ksenia Solo als Kenzi (mens) en K.C. Collins als Hale (sirene) in Lost Girl: S4, E1 In Memoriam (10 Nov. 2013) zijn vergeten wat ze zijn vergeten terwijl ze een triotango dansen. Ik ben vergeten waarom ik dit een goede illustratie bij dit stukje vond. Had iets te maken met voor of tegen zijn. Prolactine heeft ook te maken met richting kiezen, dat zou het wel eens kunnen zijn. Denk ik.
Prolactine is een hormoon met een belangrijke rol bij borstvoeding. Het zet de melkvormende cellen (lactocyten) aan tot het produceren van melk. Dat is een ingenieus systeem trouwens. In de lactocyten zitten receptoren voor prolactine, een soort ankerplaatsen. Zolang de lactocyte leeg is, is er veel plaats voor prolactine om aan te meren en kan er veel melk worden gemaakt. Naarmate de cellen voller worden zijn er minder receptoren en zijn ze niet meer zo goed bereikbaar. Ondertussen stijgt in de melkvormende cellen de hoeveelheid van een prolactine inhibitor (Prolactin Inhibitor of Lactation), een bestanddeel van de melk, die juist de prolactine werking stillegt. In de relatief lege melkvormende cel gaat het aanmaken van melk dus hard en in de voller wordende cel steeds langzamer.
Prolactine wordt niet alleen afgegeven door de hypofyse van zogende vrouwen, maar door die van alle mensen en zoogdieren en ook bij dieren die niet zogen, zoals vogels en vissen. Bij vissen zorgt het voor de water- en zouthuishouding door het optimaliseren van de (on)doorlaatbaarheid van de huid en bij vissen voor de drang om op trek te gaan en op de broedzorg. Bij mensen en andere zoogdieren geeft prolactine ook een zorgimpuls, vergelijkbaar met de broeddrang bij vogels. Het speelt ook een rol bij het dag- en nachtritme van het lichaam. Prolactine is bij voedende vrouwen verantwoordelijk voor het uitblijven van de vruchtbaarheid.
Bij mannen lijkt prolactine een heel eigen functie te hebben en wel in het seksuele functioneren, De onderzoekers zijn het er echter niet over eens of het nu juist voor een betere of om een mindere seksuele prestatie gaat. De EMAS (the European Male Aging Study) studiegroep (2013) stelde vast dat bij mannen tussen 40 en 80 jaar lage prolactine waarden verband houden met arteriogene erectie dysfunctie, Metabool Syndroom en hartfunctieproblemen. Mannen met lagere prolactinespiegels melden vaker minder bevredigende seksuele beleving, zij hebben vaker depressieve klachten en zij voelen zich minder gezond. Het andere onderzoek van Corona et al (2013) liet dan juist zien dat verminderd libido en andere symptomen van seksuele dysfunctie te maken hebben met hyperprolactinemie, ofwel een overmatige afgifte van prolactine.
Beide publicaties komen voort uit hetzelfde pan-Europese megaonderzoek (zo eentje waar hele generaties geneeskunde studenten op kunnen afstuderen). Ik vraag me dan altijd twee dingen af: waarom komen ze tot hun conclusies, met andere woorden wat is precies de rol van prolactine in seksueel functioneren, en: ben ik de enige die de tegenstelling ziet? Die eerste vraag is wat mij betreft het belangrijkst. Hoe kan het dat hetzelfde hormoon tot ogenschijnlijk tegengestelde resultaten leidt? Of eigenlijk, hoe kan het dat hetzelfde hormoon in te grote hoeveelheden tot dezelfde resultaten leidt als te weinig ervan? Zorgt prolactine alleen voor een goed seksleven in precies de juiste hoeveelheid? In dit verband is het interessant te weten dat bij zorgende vaders, dus partners die actief deel nemen aan de zorg voor hun kind, de testosteronspiegels lager zijn en de prolactinespiegels hoger dan wanneer zij niet de zorg voor hun kind nemen. Wellicht zorgt de prolactine dan niet alleen voor meer of beter zorggedrag, maar ook voor minder agressieve seksuele drang. Dat zou dan weer gunstig zijn voor het herstel van de moeder en voor haar vermogen goed voor het kind te zorgen. Het lijkt dus evolutionair voordelig wanneer een vader tijdelijk minder last heeft van opspelend libido.
Minder libido bij meer prolactine kan ik dus goed plaatsen. Over het verminderde plezier in seks bij weinig prolactine moet ik nog even nadenken, daar heb ik zomaar geen verklaring voor. Mogelijk dat het algehele gevoel van dysfunctie bij te lage prolactinespiegels ook leidt tot het verminderde plezier in seks.
Corona G, Rastrelli G, Ricca V, Jannini EA, Vignozzi L, Monami M, Sforza A, Forti G, Mannucci E, Maggi M: Risk Factors Associated with Primary and Secondary Reduced Libido in Male Patients with Sexual Dysfunction. J Sex Med (2013), 10(4):1074-1089
Corona, G., Wu, F. C., Rastrelli, G., Lee, D. M., Forti, G., O'Connor, D. B., O'Neill, T. W., Pendleton, N., Bartfai, G., Boonen, S., Casanueva, F. F., Finn, J. D., Huhtaniemi, I. T., Kula, K., Punab, M., Vanderschueren, D., Rutter, M., Maggi, M. and EMAS Study Group (2013), Low Prolactin Is Associated with Sexual Dysfunction and Psychological or Metabolic Disturbances in Middle-Aged and Elderly Men: The European Male Aging Study (EMAS). Journal of Sexual Medicine. doi: 10.1111/jsm.12327