Elementair

Foto: Jonny Lee Miller als Sherlock Holmes en Lucy Liu als Dr. Joan Watson in Elementary
Nr. 8  in de top tien meest gelezen Eurolac Flits!: Voeden. 10 apr. 2012

De achtste plaats van meest gelezen Flitsen gaat naar ‘’Voeden’’. Dat stukje ging over hoe veel en hoe vaak een baby moet eten en waar dat van af hangt. Ik ben eigenlijk benieuwd hoeveel van de lezers werkelijk eens hebben bijgehouden hoe vaak, wanneer en hoeveel ze per etmaal in hun mond stoppen. En hoeveel lezers zelf die vergelijking van het formaat van hun vuist en hun portie grootte zijn gaan maken. Ik hoop wel dat meer mensen nu begrijpen dat de behoefte aan voedsel nauwelijks tot geen verband houdt met leeftijd of gewicht. Het gevaar van het negeren van die fysiologische portie grootte van een baby is dat hij zijn eigen honger- en verzadigingssignalen niet meer herkend voor wat ze zijn. Dat hij leert eten op tijd en uur en niet omdat zijn lichaam voedsel nodig heeft. Dat hij niet meer weet dat hij moet stoppen als zijn lichaam zegt dat hij voldoende heeft gehad, maar als zijn bord leeg is, en het bord en de kom van de vorige en de volgende gang.
Baby’s worden geboren met een elementair systeem van honger- en verzadigingssignalen en –mechanismen. De melk die voor hem op maat gemaakt is, ondersteunt zijn leerproces over het gebruik van zijn voedingsinstincten, door de gedoseerde aanvoer van bepaalde hormonen en andere signaalstoffen die, naarmate zijn maag gevulder raakt, sterkere verzadigingssignalen afgeven. Normaliter is naarmate de borst leger en dus de maag voller wordt, de melk vetter, wat een extra teken voor verzadiging geeft. De slagroom komt op het toetje.
Wanneer een baby in de eerste levensmaanden vertrouwd wordt en zijn instincten over honger en verzadiging mag volgen (een systeem dat elementair is voor het overleven van het individu en de soort), dan zal hij dat vermogen ook ter beschikking hebben als hij naast de moedermelk ook ander eten gaat exploreren. En in de eerste tijd zal dat bij de meeste kinderen ook nog niet veel meer dan exploreren zijn. Het ontdekken van kleuren, vormen, structuren en, hé!: smaken. Er zal worden gevoeld, geknepen, geplet, gehapt, geknabbeld en gekauwd. En gekokhalsd. Want er komt ineens zomaar iets anders achterin de mond dan melk en dat wordt er vaak volkomen reflexmatig weer uitgewerkt. Het kind en zijn keel moeten nog even doorkrijgen dat het oké is om andere dingen dan vloeistof door te slikken. Vervolgens kunnen maag en darmen ook nog enige tijd nodig hebben om te ontdekken wat je aan moet met dingen die geen melk zijn. Veel van de eerste, min of meer per ongeluk doorgeslikte, brokjes voedsel komen er zo goed als onveranderd aan de nadere kant weer uit. Dat gebeurt overigens met gepureerd voedsel ook, maar daarvan valt het door de onbestemde structuur en kleur niet zo op.
Het duurt dus even voor het kind ook daadwerkelijk gevoed wordt door het andere voedsel dan melk. Gelukkig is er de melk nog. Sommige moeders zijn werkelijk verbaasd wanneer ze merken dat hun kind in de overgangsfase van predominant vloeibaar naar predominant vast voedsel eerst meer borstvoeding wil. Het generaties lang opvullen van babymaagjes met grote kommen pap en prut heeft tot het idee geleid dat vanaf de eerste hap vast voedsel (wel, semivloeibaar-halfvast voedsel in het geval van pap en brei) het aantal melkvoedingen drastisch gaat teruglopen. Gefopt! Na een maand of zes wordt de voedingsbehoefte van het kind wat groter, maar uit het vaste voedsel kan hij dat nog voldoende opnemen*. Daarom zal het kind eerst nog wat meer moedermelk nodig hebben. Moedermelk is voor een mens het meest complete voedsel wat er bestaat, in de best opneembare vorm en in de meest geschikte verhoudingen van nutriënten. Ook een volwassene zou er gezond op kunnen leven, mits hij er genoeg van zou kunnen binnenkrijgen. De gemiddelde calorische waarde van moedermelk is ongeveer 70 per 100 milliliter. Als we uitgaan van een gemiddelde energiebehoefte van 2400 kcal voor een volwassen persoon, betekent dat een kleine drieëneenhalve liter per dag. Mogelijk zou het ook wat minder kunnen, omdat dat allemaal nutriëntrijke calorieën zijn.
Moedermelk heeft een hoge nutritieve densiteit en de vertering kost weinig energie. Het is dus zeer onwaarschijnlijk dat een kind tussen zes en twaalf maanden voedingstekorten zou oplopen wanneer hij voornamelijk moedermelk krijgt en nog maar weinig voeding uit vast voedsel. Er is geen reden om te haasten met grote hoeveelheden voedsel. De nadruk mag liggen op experimenteren, exploreren, onderzoeken en ontdekken. Elementaire bezigheden voor een kind, net zo elementair als eten onder eigen regie. Het enig dat ouders hoeven te doen is zorgen voor een ruim aanbod van zeer diverse, herkenbare voedingsmiddelen. Echt voedsel, elementair voedsel: zo min mogelijk bewerkt en in herkenbare vorm.
Eurolac Flits! met label honger, hongersignalen, verzadigingsignalen, frequent voeden. Deze links leiden naar een lijst met blogs met dit label, klik op de plaatjes in de linkerzijbalk voor meer verhaaltjes.

*) In feite zie je bij kinderen die bij het begin van het overgaan op vast voedsel grote porties eten krijgen die de melkvoeding vervangen een tijdelijke vertraging van de groei. Dit is mogelijk veroorzaakt doordat de grote bulk nog niet goed opneembaar voedsel een flink deel nutriëntrijke moedermelk verdringt.